شرکت در انتخابات از دو دیدگاه

چهارمین دوره انتخابات هیات‌های مدیره شهرستان‌های سازمان نظام پزشکی از جمله تهران در بیست و هفتم دی‌ماه برگزار خواهد شد...
به نظر اینجانب که طی دو دوره گذشته در بخش‌های مختلف این سازمان ایفای مسوولیت کرده‌ام در بین جامعه پزشکی دو دیدگاه کاملا متفاوت وجود دارد:
۱) گروهی از همکاران اعتقاد دارند اصولا سازمان نظام پزشکی کارایی لازم را برای انجام وظایف و مسوولیت‌های خود ندارد. به دلیل اینکه در کشور ما عمده فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به صورت متمرکز انجام می‌شود و معطوف به قدرت دولتی است، این سازمان هم عملا در جهت سیاست‌های متمرکز و حاکم فعالیت کرده و در صورت تخطی از آن، ظاهر غیردولتی آن نیز از دست خواهد رفت. چون عناصر فعال در آن به نوعی با مجموعه دولتی عجین شده و باورهای مشترک دارند امیدی به بهبود اوضاع نمی‌رود. از طرف دیگر در صورت بهبود اوضاع کلی اقتصادی و اجتماعی طبیعی است وضعیت گروه پزشکی نیز بهبود خواهد یافت و نیازی به فعالیت ویژه در این سازمان نمی‌باشد.
از خصوصیات دیگر این دیدگاه این است که در بین جریانات دولتی و حتی اجتماعی غیردولتی مانند فعالان اجتماعی و سیاسی و حتی اصحاب رسانه نگاه درستی به جامعه پزشکی وجود ندارد. معمولا آنها را عناصری تا حدی خودخواه و طالب جاه و مال می‌شناسند و خاطره تلخ اعتصاب دهه شصت نیز در بین مسوولان وجود دارد. اصولا با این جماعت با احتیاط برخورد می‌کنند و اجازه پر و بال پیدا کردن به آنها نمی‌دهند. شاهد این مدعا اینکه در همه صنوف تقریبا برگزاری انتخابات صنفی به عهده خود صنف است و دولت تنها نظارت می‌کند، اما این صنف به خود واگذار نشده و دولت کاملا همه مراحل انتخابات را در دست دارد.
در این احتیاط بین دولت‌ها و جناح‌ها تفاوت چشمگیری وجود ندارد. نکته دیگری که این دوستان به آن می‌پردازند اینکه در موارد بسیاری که جامعه پزشکی با آن درگیر است (مانند مقررات بی‌حد و حصر و گاهی غیرمنصفانه‌ای که به جامعه پزشکی تحمیل شده، محدودیت‌های تاسیس مطب، رقابت سنگین دولت با بخش خصوصی، کم شدن سالانه سهم سلامت از بودجه عمومی، غیرواقعی بودن سرانه و تعرفه، غیرعادلانه بودن مالیات‌ها، محدودیت در استفاده از تکنولوژی‌های جدید، قراردادهای غیرعادلانه و یک‌طرفه بیمه‌ها، ضایع شدن حق همکاران حتی در بخش دولتی ارایه کننده خدمات توسط بیمه‌ها، عدم رعایت حقوق فردی و شهروندی اعضای جامعه پزشکی، مشکلات دارو، بی‌برنامگی در پذیرش دانشجوی پزشکی و دستیار تخصصی و طرح‌های روز‌به‌روز مانند پزشک خانواده، طرح ارجاع، درمانگاه معین و ده‌ها مشکل دیگر) تعدادی از همکاران پزشک هستند که پشت به همکاران خود راهکارهای این تضییع حقوق را تبیین و فراروی مسوولان قرار می‌دهند و در چنین فضایی مشارکت کردن در انتخابات و امید به بهبود اوضاع امری عبث و بیهوده به نظر می‌رسد و یا حداقل از مسیر یک ارگان غیردولتی ممکن نبوده و بهتر است از ارگان‌های صاحب قدرت مثل دولت برای اصلاح امور استفاده کرد.
۲) گروه دیگری از همکاران برخلاف نظر فوق معتقدند گرچه در بسیاری از موارد این ادعاها صحت دارد و راه اصلاح آنها بسیار صعب و گاه ناامیدکننده است اما تا حدود زیادی فضای بدبینی در این نوع تفکر حاکم است و این هم درست است که سازمانی مثل نظام پزشکی که توان کمی در اصلاح امور و درگیر شدن با کانون‌های فعال در این زمینه دارد نخواهد توانست نسبت به حل مشکلات اقدام کند، اما به چند دلیل مشارکت کردن در آن امری ضروری و مهم است و نباید ناامید بود.
نخست آنکه به لحاظ اصولی اصلاح امور به روش تدریجی و از مسیرهای مردمی و با مشارکت آحاد جامعه موثرتر، پایاتر و نهادینه است و تجربیات داخلی و بین‌المللی نشان دهنده آن است که سازمان‌های مردم نهاد، همیشه در این امر موفق‌تر بوده‌اند. لذا فعالیت در این زمینه هم وسیله و هم به نوعی تامین هدف است.
دوم آنکه در بسیاری از موارد بیان صحیح مطالب از موضعی غیردولتی و رساندن ‌آن به گوش مسوولان مربوطه و به عبارتی مشارکت در روند تصمیم‌سازی و ایجاد اعتماد متقابل مهم‌تر از اخذ تصمیم و یا اجرای آن است و این مهم تنها از این نوع سازمان‌ها برمی‌آید.
سوم آنکه با تصویب قانون جدید سازمان در مجلس ششم، این سازمان آن‌چنان هم دست بسته نیست؛ به شکلی که می‌توان علاوه بر وظایف گذشته، وظایف جدیدی که به سازمان محول شده را مدنظر قرار داد. از جمله این موارد صدور پروانه مطب توسط سازمان و توانایی‌های ویژه سازمان در این امر، تعیین تعرفه بخش خصوصی(که گرچه تلاش زیادی در باز‌پس‌گیری این توانایی‌ها از سازمان شده اما به هر حال تاکنون این امر محقق نشده است) عضویت اعضای شورای عالی در هیات‌های مدیره، تشکیل مجمع‌سازمان و سیستم الکترال در انتخاب رییس کل و انتخاب رییس کل توسط اعضای سازمان، تشکیل دادسرای انتظامی برای بررسی اولیه شکایات و همچنین تصویب سیاست‌های کلی توسط مجمع عمومی امکان به دست گرفتن بسیاری از وظایف وزارت بهداشت، ارتقای صندوق تعاون و رفاه به رکن سازمان و ده‌ها توان جدید دیگر در سازمان که فضای مناسبی را برای فعالیت و احقاق حقوق حرفه‌ای فراهم می‌آورد.
چهارم آنکه پتانسیل عظیم جامعه پزشکی که تنها شامل پزشکان نمی‌شود در صورت مدیریت صحیح می‌تواند در قالب سازمان به علت گستردگی آن در ۱۸۴ شهر تبلور یافته و نیروی عظیمی را ایجاد کند و به حل مشکلات جامعه پزشکی و مردم عزیز منجر شود.
اینجانب معتقدم باوجود عوامل ناامیدکننده بسیار، به دو دلیل باید در انتخابات شرکت کرد. اول آنکه هنوز پتانسیل‌های استفاده نشده فراوانی در قانون جدید و سازمان وجود دارد که می‌تواند توجیه‌کننده مشارکت فعال جامعه پزشکی باشد و دوم آنکه سالم‌ترین، صحیح‌ترین و کم‌هزینه‌ترین روش برای رسیدن به حقوق و رساندن صدای خود، همین راه مشارکت در انتخابات است. راه‌های دیگر چه به سمت انزوا و بی‌عملی پیش‌رود و چه به سمت حرکات کور اعتراض‌آمیز، راه به جایی نخواهد برد و چه بسا به طور معکوس هم نتیجه دهد، لذا برای رسیدن به بعضی از اهدافی که به نظر می‌رسد از این مسیر قابل دسترسی باشد تلاش کنیم و با شرکت خود در انتخابات از حقوق خود دفاع کنیم. از جمله مواردی که می‌توان به آنها پرداخت و نتایج مطلوبی گرفت به شرح زیر است:
اصلاح مقررات فراوان و دست و پا گیر و گاه غیرعادلانه مثل کاهش امتیازات، اصلاح قوانین طرح نیروی انسانی، حمایت از بخش خصوصی در حوزه درمان و اجرای سیستم ارجاع واقعی، منطقی کردن تعداد پذیرش دانشجو و دستیار، اصلاح رابطه مالی سازمان با اعضای خود،اصلاح وضعیت سرانه و تعرفه،
دفاع از جامعه پزشکی در مقابل قرارداد‌های غیرعادلانه در بخش خصوصی و بیمه‌ها،گسترش خدمات رفاهی برای اعضا با تقویت صندوق تعاون و رفاه و امکانات عمومی،اصلاح وضعیت رسیدگی به شکایات و امکان گرفتن وکیل در این دعاوی و ایجاد وحدت رویه و کم کردن مراکز رسیدگی، منطقی و عادلانه کردن مالیات‌ها و حمایت از صنایع داخلی دارو و در دسترس گذاشتن داروهای مناسب خارجی از مسیر صحیح.

دکتر محمد بیات - عضو هیات علمی دانشگاه تهران

منبع : هفته نامه سپید