درباره فیلم کاتین اثر آندره وایدا

آندره وایدا، همواره یک فیلمساز جنجال برانگیز بوده است و این عمدتاً به خاطر نگاه سینمایی او به مسائل سیاسی با پرداختی درام گونه و حتی عاطفی بوده است. فیلم تازه و جنجالی او «کاتین» نیز از این قاعده مستثنی نیست و حتی می توان گفت مؤلفه های شاخص فیلمسازی وایدا را دوچندان در خود دارد. «کاتین» روایتی تلخ و تاریخی را در دل داستانی تکان دهنده باز می گوید و این داستان چیزی نیست جز سرگذشت واقعی خودش و آنچه که بر سر پدر او در جریان قتل عام بیش از ۲۲ هزار نظامی و غیرنظامی لهستانی به دست نیروهای شوروی تحت امر پلیس مخفی استالین در سال ۱۹۴۰ آمد.
استالین آلمان ها را متهم به کشتار لهستانی ها کرد و نازی ها که خود گورستان قربانیان جنگل کاتین را پیدا کرده بودند از این کشف برای سرپوش گذاشتن بر کشتار دسته جمعی یهودی ها به دست خودشان استفاده کردند. در فیلم کاتین «وایدا» با روایتی مستندگونه صریحاً از مردم می خواهد یکی از هولناک ترین و مخوف ترین جنایات جنگ جهانی دوم را به رسمیت بشناسند و این جنایت اگرچه قتل عام هموطنان اوست اما بازتابی جهانی دارد. فیلم «کاتین» آکنده از شخصیت ها و ارجاعاتی به تاریخ مستندی است که شاید اکثر مردم با آن ناآشنا باشند.
با بزرگ شدن بچه ها، زنانی که به بارقه های باریکی از امید دست می آویزند و مردانی که به انتظار سرنوشتشان می نشینند دیدگاه های مختلف راجع به این فاجعه انسانی از این شخصیت به آن شخصیت در نوسان اند. وایدا که این فیلم خود را با اقتباس از رمانی نوشته آندره مولارزیک، نامه ها و خاطرات قربانیان و نیز جزئیات مربوط به تراژدی خانواده خودش ساخته است نگاه خود را به این واقعه تاریخی دوخته است در حالی که در پس زمینه آن داستان ساختگی چهار خانواده را باز می گوید. وایدا با چنان دقت و ظرافتی در زندگی این چهار خانواده نفوذ می کند که برای تماشاگر آرزوهای جمعی یک ملت و بیم ها و آمال آنان ملموس و محسوس می شود. وایدا در سال ۲۰۰۰ برای دستاوردهای ارزنده خود در دنیای سینما یک اسکار افتخاری دریافت کرد و «کاتین» ادای دین او به تاریخی است که لازم بود به پرده نقره ای نیز راهی بگشاید.

شیلا ساسانی نیا

منبع : روزنامه ایران