در جست وجوی الگویی خودی برای سکونت

ما نیز همگام با بسیاری از ملل دیگر از مزایای دستاوردهای جهانی بهره می گیریم و البته این به معنای تناقض نیست و ایرانی بودن ما را زیر سوال نمی برد، اما مبین این مطلب است كه در چنین شرایطی نمی توانیم بر واقعیتی پافشاری كنیم كه دیگر وجود خارجی ندارد!
در جامعه و نظام اجتماعی ایران دیگر خبری از خانواده های گسترده نیست و ما دیگر هزینه و یا زمین كافی برای احداث خانه-باغ های گذشته (البته اگر چنین تعبیری كاملا صحیح باشد) در اختیار نداریم. واقعیت های امروز چیزهای دیگری است كه باید با آنها روبه رو شد و آنها را صمیمانه پذیرفت. ما در طول این زمان سپری شده به عنوان یك جامعه انسانی مسیر تحول را پیموده ایم و متحول شده ایم و بدین ترتیب با نسلهای گذشته در جهان بینی، ویژگی های انسانی و شیوه زندگی تفاوت های قابل ملاحظه ای داریم. از طرفی در حال حاضر ایده های زیادی در این خصوص عرضه و بكار گرفته می شوند و نیز ایده های بسیاری نیز در آینده ارایه خواهند شد. واضح است كه راهكارهای عرضه شده در عرصه آنچه الگوی مسكن ایرانی خوانده می شود، برای تمامی آحاد ملت، كارایی صد درصد را نخواهند داشت (هیچ قضاوت مغرضانه یا ناآگاهانه ای دركار نیست)، بلكه مردم براستی تعابیر گوناگونی از سكونت خود دارند. در مناطقی از جهان مردم جامعه نیاز را پشت سر گذاشته و به جامعه آرزو نزدیك شده اند و كاملا بجاست كه ما حدود و شرایط خودمان را داریم و باید تعبیر ویژه خود را متبلور سازیم و اگر این دستاورد براستی حاصل شرایط بروز شده و واقع بینانه باشد مورد قبول و پذیرش عام قرار خواهد گرفت. عصر جدید، یك واقعیت است و بی توجه به پذیرش یا عدم پذیرش ما وجود دارد و هیچ كس نمی تواند از امكانات زمان و تجربه بشری خود دست بكشد.
باید خاطر نشان كرد كه مصادیق (الگوهای زندگی و تعریف سكونت) تحت تاثیر مفاهیم (مفهوم سكونت و حس قلمرو از نظر انسان رو به كمال) تغییر می كنند؛ بشر به سوی بهتر زیستن پیش می رود. تحول مفاهیم و نتیجتا مصادیق، امروزه سرعت زیادی به خود گرفته است و هر روز با بدعتی نو و وسوسه ای جدید مواجه می شود. فن آوری دیجیتال و ارتباطات ما را از مرزهای جغرافیایی زندگی و از انزوای حدود طبیعی رها كرده، جزئی از اجتماع جهانی ساخته است؛ در واقع با وجود ایرانی بودن دیگر فقط ایرانی نیستیم. چنین وضعیتی را - با اغراق- جهان وطنی بودن تعبیر كرده اند. آیا ما جهان وطن می شویم؟ جهانی شدن تحت عنوان جهانی سازی و سلطه رسانه ها، رویكرد زمانه ماست و مردم با احساسات متفاوت و خواسته های گوناگون به صورت یك توده درمی آیند. حس همگانی بودن در همه جا رواج پیدا كرده، این مسئله آثار مثبت و منفی را به دنبال داشته است. از طرفی به كمك رسانه ها و تحرك بالقوه آنها می توانیم به طور همزمان در چندین مكان حضور داشته و در حال گفت وگو باشیم و هر چند كه جسما در یك مكان هستیم، اما وجودا همزمانی این مكان ها را تجربه می كنیم. اینچنین شرایطی تصور جدیدی از فضا را ایجاد می كند كه در گذشته وجود نداشته و در واقع همین تصور جدید فضایی است كه به ما می گوید انسان امروز چگونه در جهان حضور دارد و زندگی می كند. به همین دلیل می توانیم ادعا كنیم كه تصور خانه های ساكن گذشته تغییر كرده و خانه های امروز از هر زمان دیگر تحرك بیشتری پیدا كرده اند.
همین طور بازاریابی در دنیای امروز ابعاد وسیعی یافته و چرخه متقابل عرضه و تقاضا را به عرضه صرف و تقاضای صرف تبدیل كرده است. همه چیز تابع جریانی مصرفی شده است. ما مصرف كننده خوراك، پوشاك، اشیا و حتی الگوها و فضاها هستیم بدون اینكه در این روند مشاركت كنیم! پویایی و تنوع چنین بازاری در حد و اندازه جهانی، عرصه را برای رقابت تنگ و تنگتر می كند و تازگی و پسند روز بودن (!) تنها راه رویارویی با آن است و این روند به محدوده ارزش ها، سبك های زندگی، محصولات فرهنگی و معماری هم كشیده شده است. نوگرایی و نوشدن و در بند لحظه ها بودن و این دیدگاه زمانی ما (حال) را مراتبا كوتاه تر و فشرده تر می سازد.
واضح است كه هر چارچوب به نوعی از یك اعتقاد سرچشمه می گیرد و الگوی سكونت ما به عنوان چارچوبی كلی كه فعالیت ها و عرصه های زیستی و سازمان و الگوی فضای زندگی ما را دربرگرفته از اعتقاد ما به زندگی سرچشمه می گیرد و در این اعتقاد همه بشریت با هم یكدلند. با این وجود انسان ها الگوهای متنوعی را برای سكونت برگزیده اند و این امر مبین این حقیقت است كه مفهوم سكونت نزد انسان ها تعابیر گوناگونی دارد. بدین ترتیب می توان برای روشن كردن مساله، پرسش هایی پیرامون الگوی سكونت مطرح كرد:
- الگوی سكونت امروز ما متاثر از چه رویكردی است و ریشه آن در كجاست؟
- برداشت های ما از مفهوم سكونت چگونه بر الگوی سكونت تاثیر می گذارند و در ساختار خانه امروز چگونه تجلی می یابند؟
- آیا می توان به دنبال یك هنجار و یا عرف بود؟ آیا در زمانه نوگرای ما دستیابی به جامعیت و هنجار امكانپذیر است؟
- براستی چه چیز زندگی افراد را در زمانه ما غنا می بخشد؟

منبع : روزنامه کیهان