نگاهی نو به ویرایش دیجیتال ؟

شرکت LightCrafts‌ نرم افزار جدیدی ‌در حوزه ویرایش و پردازش فایلهای تصویری با نام Lightzone‌ عرضه نموده. این نرم افزار تاکنون توجه افراد صاحب نظر فراوانی را بخود جلب نموده است، توسط سایتها و مجلات معتبر بررسی‌های زیادی شده است و برخی از حرفه‌ای‌های این صنعت، آن را پسندیده و بکار برده‌اند.
مطلبی را که در ادامه شاهد خواهید بود، یک بررسی کامل نرم افزاری محسوب نمی‌گردد، چرا که تمام ویژگیها، ابزارها و منوهای این نرم افزار بررسی نشده‌اند.‌ بلکه مطلبی را که در ادامه از نظرتان خواهد گذشت، نظر سایت عکاسی در رابطه با مهمترین ویژگی این نرم افزار است. چرا که همین ویژگی انقلابی باعث معروفیت این ابزار شده است. برای فهم بهتر این ویژگی، ابتدا مروری کوتاه خواهیم داشت بر روش Zone system که توسط آنسل آدامز برای کنترل نورسنجی و محدوده تونال بکار می‌رفت.
● تفکری بر مبنای عکس و نه پیکسل
شرکت‌ LightCraftsادعا می‌کند که تمام نرم افزارهای ویرایش تصویر از یک نقطه ضعف عمده رنج می‌برند و آن پیکسلی بودن مبنای ویرایش است. یعنی بجای آن که به تصویر، به عنوان یک موجودیت کلی بنگرند، پیکسل‌ها را در نظر گرفته و در نتیجه کاربران بسختی می‌توانند تاثیر مورد نظرشان را بر عکس اعمال نمایند.
اساس این ادعا، سیستم ناحیه‌ای (Zone System) مورد استفاده در این نرم افزار است.
● Zone System
سیستم ناحیه‌ای روشی است که توسط آنسل آدامز (و چند عکاس دیگر) برای نورسنجی صحیح، کنترل دقیق محدوده تونال و کنتراست مناسب عکس ابداع شد. این روش سیستماتیک در واقع تلاشی بود برای نزدیک کردن " آنچه که در واقعیت دیده می‌شود" به "آنچه که در نهایت چاپ می‌گردد". بر اساس این روش، در عکاسی با نگاتیو سعی در نورسنجی صحیح مناطق تاریک است تا جزئیات این مناطق بخوبی حفظ شود و در مرحله چاپ، مناطق روشن تحت کنترل قرار می‌گیرند تا نور و کنتراست مناسبی داشته باشند.
در این سیستم تون‌های روشنایی در یک منظره به ۹ ناحیه تقسیم می گردند: از یک تا ۹ که در آن ناحیه ۵ نشانه تون میانی، ناحیه یک تاریک‌ترین منطقه و ناحیه ۹ روشن‌ترین منطقه محسوب می‌شود. برخی، یک ناحیه دیگر نیز به عنوان حداکثر روشنایی یا ناحیه ۱۰ در نظر می‌گیرند.
هر کدام از این نواحی دارای مشخصات خاص خود هستند و عکاس باید با این نواحی آشنا باشد و میزان جزئیات قابل تشخیص در هر ناحیه را بداند. ناحیه ۰ به عنوان ناحیه سیاه مطلق و ناحیه ۱۰ به عنوان سفید خالص و فاقد جزئیات در نظر گرفته می‌شوند. نواحی ۱ و ۹ گاهی دارای میزان کمی جزئیات هستند. نواحی ۲ و ۸ تیره ترین و روشنترین نواحی دارای جزئیات هستند. نواحی ۳ و ۷ دارای جزئیات بیشتری هستند. مثلا کاغذ سفیدی که متون سیاه نوشته شده در آن قابل خواندن هستند، حداقل در ناحیه ۷ (و نه بیشتر) قرار می‌گیرد.
بنابراین نواحی دارای بیشترین جزئیات و بافت قابل تشخیص، بین نواحی ۳ و ۷ قرار می‌گیرند.
اختلاف روشنایی هر ناحیه با ناحیه مجاورش نیز یک استاپ ( یک EV‌ ) است.
● استفاده از سیستم ناحیه‌ای برای نورسنجی صحیح در نگاتیو
عکاس ابتدا باید منظره مورد نظر را بررسی نماید. تاریکترین نواحی منظره را که بایستی در عکس چاپ شده نهایی، دارای جزئیات قابل تشخیص باشند، انتخاب نماید. سپس این نواحی را نورسنجی نماید. نورسنج این نواحی را به عنوان ناحیه ۵ یا متوسط نورسنجی می‌کند و چون عکاس می‌خواهد که این نواحی در عکس چاپ شده نهایی به عنوان ناحیه ۳ باشند، کافیست نوردهی خود را دو استاپ کمتر از مقادیر ارائه شده تنظیم کند.
با این روش، مناطق مورد نظرش دارای جزئیات کافی در چاپ نهایی خواهند بود.
البته در تکمیل این روش بایستی در مرحله پروسس عکس نیز بر اساس سیستم ناحیه‌ای و تاکید بر مناطق روشن، عملیات چاپ انجام گردد.
● سیستم ناحیه‌ای در دنیای دیجیتال
در عکاسی دیجیتال نیز سیستم ناحیه‌ای کاربرد دارد. با این تفاوت که موقع نورسنجی تاکید بر مناطق روشن است (نوردهی بیش از معمول اما تا اندازه‌ای که اوراکسپوز رخ ندهد) و بعد در مرحله ویرایش، سعی می‌شود که محدوده تونال متناسب گردد و با این روش بیشترین میزان جزئیات در مناطق روشن و تاریک حاصل خواهد شد. بعبارت دیگر نورسنجی بر اساس مناطق روشن است و پردازش بر اساس بازیابی جزئیات در مناطق تاریک. درست برعکس نگاتیو. و البته در عکاسی دیجیتال وجود هیستوگرام کار نورسنجی را بسیار راحت کرده است و باتوجه به آن می‌توان نوردهی را به طور دقیق تنظیم نمود.
● Lightzone‌ و سیستم ناحیه‌ای
قلب نرم افزار LightZone ابزار ZoneMapper و ZoneFinder است. این دو در واقع زونهای مختلف محدوده تونال تصویر را به کاربر نشان می‌دهند و این امکان را فراهم می‌کنند که کاربر میزان روشنایی هر ناحیه را و نیز نسبت روشنایی بین نواحی مجاور را به طور مستقیم تنظیم نماید.
این دو ابزار در واقع مانند دانسیتومتر عمل کرده و مناطق مختلف تصویر را از لحاظ روشنایی به نواحی مختلف تقسیم کرده و به کاربر نشان می‌دهند. اگر نشانگر ماوس را روی ابزار ZoneMapper ببرید، نواحی معادل آن با رنگ زرد نشان داده می‌شود.
● اصلاح روشنایی و کنتراست
حالا می‌توانیم تفاوت این ابزار با سایر ابزارها، در زمینه اصلاح روشنایی و کنتراست درک کنیم. همان محدوده تونال را که در سایر نرم افزارها به صورت ۰ تا ۲۵۵ مشخص است، در اینجا به صورت طیفی از ۱۶ ناحیه مختلف روشنایی دیده می‌شود که هرکدام با ناحیه مجاورش نیم استاپ تفاوت روشنایی دارد. (بجای ۸ ناحیه با اختلاف یک استاپ) اصلاح روشنایی و کنتراست نیز با توجه به همین نواحی انجام می‌گردد. بدون نیاز به Level و Curve .
برای اصلاح روشنایی و کنتراست از ابزار ZoneMapper استفاده می‌کنیم. اگر روی یک ناحیه کلیک کنید، دستگیره‌ای ظاهر می‌شود. با این دستگیره می‌توان این ناحیه را منبسط یا منقبض کرد. درست مانند یک آکاردئون. این تغییرات روی نواحی مجاور نیز تاثیر می‌گذارد. با منبسط کردن یک ناحیه، روشنایی و کنتراست آن ناحیه زیاد می‌شود و با با منقبض نمودنش، تاثیر متضاد ایجاد میگردد.
با قرار دادن دستگیره های دیگر در نواحی مجاور می‌توان منطقه تحت تاثیر این تغییرات را کنترل نمود. حتی میتوان یک ZoneMapper دیگر نیز اضافه کرد و یکسری تغییرات را به عکس اضافه نمود.
لازم به ذکر است که این پردازشها به طور مستقیم روی فایلهای RAW دوربینهای مختلف قابل انجام است.
روند کلی اصلاح محدوده تونال و کنتراست در LightZone به شرح زیر است:
ابتدا با استفاده از ابزار ZoneMapper و Zonefinder روشن‌ترین و تاریک‌ترین نواحی را پیدا می کنیم. سپس ناحیه معادل تاریک‌ترین منطقه را به سمت پایین می‌کشیم و ناحیه معادل روشن‌ترین منطقه را به سمت بالا می‌کشیم تا بترتیب white point و dark point تصویر اصلاح گردد و روشنائی و کنتراست تنظیم شود.
اگر تصویر بازهم نیاز به اصلاح داشت، یک ZoneMapper دیگر اضافه می‌کنیم و اصلاحات جزئی را روی آن انجام میدهیم: اگر منطقه ای نیاز به افزایش روشنایی داشت، آن‌را منبسط می‌کنیم و بالعکس. برای جلوگیری از تاثیر این عمل روی نواحی مجاور می‌توانیم دستگیره هایی به عنوان قفل برای مناطق مجاور ایجاد کنیم.
برای کنترل بیشتر روی نواحی می‌توان با ابزار انتخاب، نواحی خاصی را انتخاب کرد و روشنایی و کنتراست‌شان را تنظیم کرد.
نکته جالب اینکه اولا تمام این اصلاحات به صورت غیر تخریبی است و براحتی قابل برگشت است و ثانیا میزان تاثیر هر ابزار با استفاده از نوع ترکیب و مقدار اپاسیته قابل کنترل است.
ابزار جالب دیگر ToneMapper‌ است که هم می‌تواند نواحی خاصی از تصویر را بر حسب محدوده تونال انتخاب نماید و هم جزئیات را در این مناطق احیا نماید.
مانند اکثر نرم افزارهای دیگر، ابزارهایی جهت شارپ سازی، حذف نویز، cloning و ... در این نرم افزار نیز وجود دارد. همه این ابزارها نیز به صورت غیر تخریبی با امکان کنترل کامل میزان و نوع تاثیر، بر تصویر اعمال می‌شوند.
● خصوصیات مهم دیگر این نرم افزار
▪ محیط ویرایش ۱۶ بیتی خطی که امکان ویرایشها و پردازشهای گسترده تری را بدون ایجاد آثار ناخواسته فراهم میکند.
▪ استفاده از یک فضای رنگی وسیع و امکان مدیریت رنگ
▪ امکان پردازشهای دسته‌ای
▪ فراهم کردن یک محیط کامل برای روندکاری دیجیتال، از مدیریت فایلها تا تهیه خروجی( در نسخه حرفه‌ای)
● سخن آخر:
در بررسی‌هایی که روی تصاویر مختلف با مشخصات تونال متفاوت بعمل آوردم، مشخص شد که ادعاهای این نرم افزار تا حد زیادی صحیح است. واقعا در برخی تصاویر بخوبی جزئیات را احیاء می‌کند و آثار مخرب خیلی کمی نیز دارد. از سوی دیگر، راحتی فوق‌العاده کار با این نرم افزار و نیز سرعت حصول نتایج نیز از دیگر مزایای این نرم افزار است.
بنظر می‌رسد که امروزه اکثر سازندگان نرم افزارهای ویرایش و پردازش تصاویر دیجیتال سه رویکرد عمده را در پیش گرفته‌اند که البته در این نرم افزار نیز به چشم می‌خورد:
راحتی کار پردازش همراه با نمایش کامل تغییرات در هر مرحله به کاربر (این مساله در LightRoom و LightZone بخوبی دیده می‌شود. و آثارش در فتوشاپ CS۳‌ نیز پدیدار شده است)
▪ ویرایش غیر تخریبی :
در گذشته یک آرزو بود اما امروزه رنگ واقعیت بخود گرفته است؛ تصویر اصلی همیشه بدون تغییر است، تمام تغییرات قابل برگشت هستند و موقع ویرایش نیازی به تهیه کپی از اصل عکسها نیست. در LightRoom و LightZone به طور کامل این مساله رعایت شده است. در فتوشاپ CS۳‌ نیز (با معرفی فیلترهای هوشمند به همراه اجسام باهوش و نیز لایه های تنظیمی که از نسخه های قبلی به ارث رسیده‌اند) آثار آن را می بینیم.
▪ محیط یکسان کار با تصاویر RAW و JPEG :
دیگر نیازی به محیط جداگانه برای تصاویر RAW وجود ندارد. همان پردازشهایی که روی تصاویر RAW انجام می‌گردد، روی تصاویر JPEG نیز می‌توان اعمال نمود. این مساله در LightRoom و LightZone به طور کامل رعایت شده است. در فتوشاپ CS۳ می‌توان با Adobe Camera RAW تصاویر JPEG را نیز مانند تصاویر RAW پردازش نمود.
▪ سوال اول: جایگاه LightZone با وجود نرم افزارهای LightRoom و فتوشاپ CS۳‌ چیست؟
ـ LightZone یک نرم افزار قوی است. در این مساله شکی وجود ندارد. کار با آن راحت است و به سهولت، نتایج درخشانی حاصل می‌شود. این جملات برایتان آشنا نیست؟ بله موقع بررسی نرم افزار LightRoom نیز همین حرفها را گفتیم. LightRoom نیز می‌تواند سریعا کاربر را به نتایج خوبی برساند. تنها یک نکته می ماند و آنهم بحث سیستم ناحیه‌ای است. که حداقل در مورد برخی تصاویر که از مناظری با گستره دینامیکی بالا تهیه شده‌اند و یا در معرض از دست دادن جزئیات در برخی مناطق هستند، بخوبی جواب می‌دهد. پس می‌توان آنرا به عنوان یک آلترناتیو برای چنین تصاویری نگهداشت و از قدرتهایش برای حصول به یک محدوده تونال مناسب در عکسها استفاده نمود.
▪ سوال دوم : اگر بخواهیم LightZone را در کنار LightRoom استفاده کنیم، چه گونه این‌دو را در روندکاری خود ترکیب نماییم؟
ـ می‌توان LightZone را به عنوان ادیتور خارجی به لایت‌روم معرفی نمود. هر زمان که نیاز به استفاده از ویرایش توسط LightZone باشد، تصویر در LightZone باز می‌شود، ویرایش مربوطه انجام میشود و با ذخیره نمودن تصویر، نتیجه کار در LightRoom به‌روز می‌گردد و می‌توان بقیه روندکاری را در LightRoom بر روی تصویر انجام داد.
برای این منظور کافیست که در LightRoom از منو Edit > Preferences > External Editors > Additional External Editor نرم افزار LightZone را انتخاب نماییم و نوع خروجی را TIFF ۱۶ بیتی قرار دهیم. در موقع نیاز، از طریق Photo > Edit in other Application تصویر مورد نظر در LightZone باز شده و آماده برای پردازش خواهد بود.
● دریافت نرم افزار
نسخه ۳۰ روزه نرم‌افزار LightZone را از آدرس زیر دریافت کنید:
http://www.lightcrafts.com/products/download.php
● منابعی برای مطالعه بیشتر در رابطه با سیستم ناحیه ای :
http://en.wikipedia.org/wiki/Zone_system
http://www.normankoren.com/zonesystem.html
http://www.luminous-landscape.com/tutorials/zone_system.shtml
http://www.srphotography.co.uk/srpzone.html

منبع : سایت عکاسی