اسب‌دزد - Horse Thief

سال تولید : ۱۹۸۶
کشور تولیدکننده : چین
محصول : شیان فیلم
کارگردان : تیان ژوانگ ژوانگ
فیلمنامه‌نویس : ژانگ روئی
فیلمبردار : هو یونگ.
آهنگساز(موسیقی متن) : کو شیائو سونگ.
هنرپیشگان : تسه‌شانگ ریگزین، دان جی‌جی، جایانگ جامکو، گائوبا، دایبا و دراشی.
نوع فیلم : رنگی، ۸۸ دقیقه.


تبت سال، 1923، صفی لاماهای سرخ‌ردا، شاهد مجالس تدوینی هستند که در آن، مردگان را به لاشخورها می‌سپارند. در تاریکی شب «موربو» (ریگزین) همراه دوستش، «توره» (گابوآ) دهکده فقیرنشینشان را ترک می‌کند تا از دچارنشین‌های همسایه اسب بدزدد او که مصمم است شکم زنش، «دولما» (جی‌جی) و پسرش، «تاشی» (جان‌کو) را سیر کند، تحقیر و توهین‌های قبیله‌اش را تحمل می‌کند وقتی پدر رئیس قبیله می‌میرد، همه باید طبق سنت پول بدهند ولی پول «نوربو» را چون نجس می‌دانند، نمی‌پذیرند. با این حال «نوربو» در مجالس مذهبی قبیله از گناهانش توبه می‌کند و بعد همراه «نوره» همراه سه نفر از کاهن‌های معبد دستبرد می‌زد، و هرچند «توربو» تصمیم می‌گیرد تمام مال‌دزدی را (به‌جز گردن‌بندی که به «تاشی» داده) برگرداند اما او و خانواده‌اش را از قبیله ترک می‌کند «تاشی» مریض می‌شود و می‌میرد «نوربو» و همسرش برای طلب استقفار به زیارت می‌روند و انوار معبد را برمی‌گردانند. «دولما» می‌گوید که دوباره ابستن است و پس از گذشت زمستان بچه‌شان به دنیا می‌آید اما ناگهان دام‌های منطقه دچار طاعون می‌شوند. «توربو» دوباره «نوره» را پیدا می‌کند و «نوره» به او می‌گوید که قبیله‌اش به سوی غرب حرکت کرده‌اند؛ «نوربو» برای تضمین آینده بچه‌اش، می‌خواهد دوباره به میان قبیله‌اش باز گردد و برای جلب نظر آنان، تنبس مرگ را به میان رودخانه می‌برد تا بلای طاعوت دفع شود. اما به او می‌گویند که وجودش شر است و پذیرفته نخواهد شد. او اسبش را می‌فروشد و برای تأمین غذای خانواده‌اش، یک قوچ مقدس را می‌کشد که گناهی نابخشودنی محسوب می‌شود. او که حالا مصمم است به قیمت جانش هم شده بچه‌اش را نجات دهد، اسب‌های بیشتری از قبیله می‌دوزدد. روز بعد با منحرف کردن تعقیب‌کنندگانش از خانواده‌اش، به مرگی ناگریز تن می‌دهد.
* اسب دزد در زمان خود به دو دلیل مورد توجه قرار گرفت: اول به‌عنوان نشانه یک حیات نوین برای سینمای چین و دوم به‌عنوان تصویری از سنت‌های قومی، فرهنگی و مذهبی برای متنوع این کشور که خط مشی همسان‌سازی انقلاب‌مذهبی نتوانست آنها را محو کند. فیلم فراتر از معیارهای سیاست‌های فرهنگی وقت در چین، بر غرابت قومی تأکید کرده بود. اینجا مکان، چین غربی است که در آن زمان، دولت میزانی از خودمختاری برایش قائل شده بود. واکنش دولتی به فیلم مساعد نبود. داخل کشورف فیلم قدری کوتاه شد و سپس نمایش محدودی یافت و زمان مشخصی، سال 1923، برای داستان بافته شد. در حالی که به اعتقاد ژوانگ‌ژوانگ و حتی هر مفهوم درونی از فرهنگ را از دستور کارش حذف می‌کند، چرا که نشان می‌دهد زندگی قبیله‌ای رمز و راز مذهبی می‌آفریند و خود نیز آفرینده این رمز و راز است. از آنجا که فیلم قبلی ژوانگ‌ژوانگ، در شکارگاه (1984) درباره شکارچیان مغول بود، چنین به‌نظر می‌رسید که این کارگردان مشغول معرفی خود به‌عنوان گزارشگر زندگی اقلیت‌های قومی چین است، ولی اسب دزد در واقع جنبه مستند ندارد. در عوض یک «ضد مستند» است، چون هیچ چیز را توضیح نمی‌دهد، داستان در حداقل می‌ماند و با آئین‌های بدون شرح بودائی پُر می‌شود. مقابله ژوانگ‌ژوانگ و فیلمش با ایدئولوژی از نوعی است که قبلاً فیلم‌سازان محلی و ناهم‌گون اتحاد شوروی بدان متوسل می‌شدند: ارائه تصویر ساکت و گنگی از ویژگی‌های مذهبی/ قومی. در نتیجه بیش‌ترین اتهامی که می‌توانست متوجه فیلم شود، همانند وضعیت در شوروی سابق، «ابهام‌گرائی» بود. مشکل پرداخت ژوانگ‌ژوانگ، به خود شخصیت اسب‌دزد برمی‌گردد. او یک بودائی معتقد است و صرف‌نظر از تمایل به اسب‌دزدی از هر جهت عضو رسمی یک گروه انسانی محسوب می‌شود اما مشخص نیست که آیا نیازهای مالیِ محرک او به دزدی از او یک استثنا می‌سازد یا یک قاعده. اگر قرار است اسب‌دزد قوم‌نگاری باشد، منفک شدن شخصیت اصلی‌اش از قبیله و توضیح ناپذیر بودن رفتار او طبق آداب و رسوم زندگی قبیله‌ای چندان کمکی نمی‌کند