هضم طبیعی غذا

بسیاری از افراد از شكل، اندازه، موقعیت و عملكرد معده و سایر اعضاء دستگاه گوارش خود، اطلاعات كمی دارند. برای بدست آوردن مواد مغذی از غذاهایی كه می‌خوریم، لازم است كه این غذاها در بدن هضم شوند. ابتدا غذا باید به شكل مایع یا نیمه مایع تغییر یابد. سپس تركیبات پیچیده و مركبی مثل چربی‌ها و پروتئین‌ها باید به واحدهای شیمیایی كوچك‌تری تجزیه شوند كه بتوانند از طریق دیواره روده‌ها به جریان خون جذب شوند. فرآیند هضم غذا از دهان شروع میشود. در دهان، قطعات بزرگ غذا توسط دندان‌ها و زبان به قطعات كوچك‌تری تبدیل میشوند. غدد بزاقی ترشح بزاق به دهان را انجام می‌دهند تا بزاق با غذا مخلوط شود. این بزاق به دهان را انجام می‌دهند تا بزاق با غذا مخلوط شود. این بزاق باعث میشود كه غذا راحت‌تر جویده شود.
وظایف معده
معده به شكل یك كیسه عضلانی می‌باشد كه عریض‌ترین قسمت دستگاه گوارش را تشكیل می‌دهد. معده دارای سه وظیفه عمده در فرآیند هضم غذا می‌باشد.
- معده بصورت یك محفظه ذخیره غذا عمل می‌كند بطوریكه ما می‌توانیم غذایی را كه برای نیاز چند ساعت ما كافی می باشد را در عرض چند دقیقه بخوریم.
- معده نقش مهمی در فرآیند شیمیایی و فیزیكی هضم غذا بر عهده دارد. غذا در معده تكه‌تكه و له میشود. مواد شیمیایی ساده‌تر كمك می‌نمایند. دیواره معده بطور طبیعی به علت داشتن یك لایه حفاظتی، از تهاجم اسید معده به آن جلوگیری می‌كند و نمی‌گذارد كه زخم ایجاد شود. مری فاقد این لایه محافظتی می‌باشد و بنابراین به آسانی بر اثر اسید معده آسیب می‌بیند.
- غذا ممكن است چندین ساعت در معده باقی بماند و در طی این مدت، اسید معده باعث نابودی اكثر باكتری‌ها و میكروبهای آن میشود. بزاق حاوی آنزیمی به نام آمیلاز بزاقی است كه باعث شروع هضم كربوهیدراتهایی مثل مواد قندی و نشاسته‌ها می‌گردد. بزاق كمی حالت اسیدی دارد و در هنگامی كه شما غذا نمی‌خورید، باعث میشود كه دهان و دندان‌هایتان تمیز باقی مانده و از ایجاد جرم دندان نیز جلوگیری می‌كند. افرادی كه دچار بیماریهایی هستند كه ترشح بزاق دهانشان كاهش یافته است، گرفتار خشكی دهان، اشكال در قورت دادن و بلع مشكل غذا و افزایش فساد دندان میشوند. به محض اینكه غذا در دهان جویده و نرم شد، زبان آن را به سمت عقب دهان و گلو می‌برد و از آنجا توسط عضلات مخصوص آن قسمت، به سمت مری فرستاده میشود. غذا از طریق یك دریچه یك طرفه از مری وارد معده میشود. این دریچه را اصطلاحاً اسفنكتر تحتانی مری می‌نامند كه از برگشت محتویات معده به مری در حالتی كه معده منقبض میشود و یا وقتی كه در حالت درازكشیدن قرار می‌گیریم، جلوگیری می‌كند.
در نهایت، غذا پس از مدتی كه در معده قرار گرفت و بصورت مایع درآمد به سمت دریچه دیگر معده كه به آن اصطلاحاً دریچه پیلور گفته میشود، رفته و از طریق آن وارد اثنی عشر میشود. به چند سانتیمتر ابتدای روده كوچك، اثنی‌عشر یا دوازدهه گفته میشود. وقتی غذا وارد اثنی‌عشر میشود، مواد شیمیایی به آن اضافه می‌گردد تا حالت اسیدی آن را كه از اسید معده به دست آورده است را خنثی نماید. همچنین آنزیمهایی كه از لوزالمعده ترشح می‌شوند در قسمت اثنی‌عشر بر روی غذاها
اضافه شده تا به هضم كربوهیدراتها، چربی‌ها و پروتئین‌ها كمك نماید. صفرایی كه از كبد
می‌آید هم در این قسمت ترشح شده و باعث كمك به هضم چربی‌ها میشود سپس غذای هضم شده از روده كوچك كه طول آن ۶ متر می‌باشد عبور می‌كند. روده كوچك دارای طول
خیلی بیشتری از روده بزرگ می‌باشد اما چون قطر آن كوچكتر از روده بزرگ است به همین دلیل به آن روده كوچك یا روده باریك گفته میشود. تجزیه شیمیایی غذاها در روده كوچك تكمیل می‌گردد و مواد شیمیایی به دست آمده، جذب جریان خون و عروق لنفاوی میشوند.
وظایف اصلی روده بزرگ عبارتند از: باز جذب آبی كه برای هضم غذا بكار رفته است و خشك كردن آن، بطوریكه مدفوع فقط دارای آب اندكی بشود.
اشكال در كجا می‌تواند رخ دهد؟
تقریباً هر كسی گاهی اوقات دچار سوءهاضمه میشود كه معمولاً بعد از مدت كوتاهی برطرف می‌گردد. بعد از خوردن یك غذای سنگین، ممكن است احساس نفخ یا بادكردن شكم داشته باشیم كه با آروغ زدن، مقداری از این احساس ناراحتی برطرف می‌گردد. اكثر آروغهایی كه ما می‌زنیم به علت بلع هوا در حین غذا خوردن ایجاد میشوند اما بعضی از این آروغها بر اثر واكنشهای شیمیایی كه در معده رخ می‌دهند و یا به علت مصرف نوشابه‌های گاز‌دار ایجاد می‌گردند. راه حل این مشكل، كمتر غذاخوردن، آهسته غذا خوردن و استفاده كمتر از نوشابه‌های گازدار می‌باشد. شما ممكن است با خوردن بعضی از غذاها مثل پیاز سرخ كرده، احساس ناراحتی در قسمت بالایی شكم نمایید كه حدود یك ساعت یا بیشتر این ناراحتی طول می‌كشد. راه حل این مشكل نیز آسان می‌باشد و آن راه حل این است كه از مصرف اینگونه غذاها كه باعث ناراحتی شما می‌شوند پرهیز نمایید. سوءهاضمه‌هایی كه مدت بیشتری طول می‌كشند معمولاً با تولید اسید معده ارتباط دارند. اگر دریچه تحتانی مری ضعیف یا خراب شود، مایع اسیدی معده ممكن است به سمت بالا آمده و وارد مری شود و باعث احساس سوزش سر معده (ترش كردن) شود. این مشكل اغلب در شب كه شما دراز می‌كشید باعث ناراحتی شما میشود. این مشكل را اصطلاحاً ریفلاكس معده به مری می‌گویند كه بطور مفصل در قسمتهای بعدی، ‌توضیح داده خواهد شد.
اسید معده همچنین ممكن ست در صورتی كه به پوشش مخاطی خود معده حمله كرده به آن آسیب برساند و ایجاد بیماری زخم معده نماید و مشكلاتی را ایجاد كند كه در این مورد نیز بعداً بطور مفصل صبحت خواهیم نمود. اطلاعات پزشكان در مورد زخم‌های معده و اثنی‌عشر در طی چند سال اخیر با كشف عفونت هلیكوباكترپیلوری به میزان زیادی افزایش یافته است.
سومین نوع شایع سوءهاضمه را اصطلاحاً سوءهاضمه بدون زخم می‌نامند كه مشكل گیج‌كننده‌ای برای بیماران و پزشكان است. تشخیص سوءهاضمه بدون زخم در مواردی داده میشود كه علایم طول كشیده سوءهاضمه وجود دارد اما در آزمایش ریفلاكس و زخم معده، چیزی دیده نمیشود و همه چیز طبیعی است. در بعضی از این افراد، در نهایت متوجه میشویم كه مشكل در جای دیگری از دستگاه گوارش وجود دارد (مثلاً به علت سنگ كیسه صفرا یا بر اثر سندروم روده تحریك‌پذیر). در عده دیگری از بیماران نیز، درد به علت وجود مشكلاتی در دنده‌های تحتانی و عضلات دیواره شكمی ایجاد می‌گردد. با این حال، اكثر افراد مبتلا به سوءهاضمه بدون زخم، به نظر می‌رسد كه دارای معده حساسی هستند كه در مواقعی كه دچار هیجانات احساسی میشوند علایم آنها بروز می‌كند. در این موارد نیز بعداً بطور مفصل صحبت خواهیم نمود. به ندرت ممكن است سوء‌هاضمه از علایم اولیه وضعیتهای وخیم‌تری مثل سرطان معده باشد. سرطان معده نسبت به بیماریهای زخم معده و اثنی‌عشر و یا ریفلاكس معده به مری، خیلی كمتر اتفاق می‌افتد.

منبع : پایگاه الکترونیکی خدمات پزشکی ایران