امیر مسعود مسعود سعدسلمان

جنسیت: مرد
نام پدر: سعد سلمان
تولد و وفات: (۴۲۵/۴۳۸/۴۳۹/۴۴۰ -۵۱۵/۵۲۵) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: شاعر
اصل وی از همدان بود. پدرش سعد بن سلمان ، ملازمت سلاطین دورهٔ اول غزنوی را داشتو همراهامیر مجدود بن مسعود غزنوی به هندوستان رفت و از این زمان ساکن لاهور شد و سمت استیفاء دستگاه اول را یافت. بنابراین مسعود سعد در لاهور به دنیا آمد. وی از ابتدای جوانی و به توصیهٔ پدر به دربار غزنوی راه یافت. او ابتدا در خدمت سلطان ابراهیم غزنوی بود و سپس ملازم سیف‌الدوله محمود ، پسر سلطان ابراهیم شد و در شمار نزدیکان او به هند رفت و در آنجا شهرت یافت و در ردیف امراء بزرگ متعهد جنگ‌‌‌ها و فتح‌‌‌ها بود. سیف‌الدوله در ۴۸۰ق مورد سوء‌ظن پدر قرار گرفت و محبوس شد و همراه او عده‌ای از مقربانش از جمله مسعود سعد سلمان نیز به زندان افتادند. وی مدت هفت‌سال در قلعه‌های سو و دهک و سه سال در قلعهٔ نای زندانی بود و خود در اشعارش به این سه زندان اشاره می‌کند. او در زندان سو ، با شخصی به نام منجمی بهرامی آشنا شد و از او هیئت و نجوم را آموخت به قولی مسعود بر اثر تهمت حاسدان و خصوصاً ابوالفرج رونی به زندان افتاد. بالاخره پس از سال‌‌‌ها با شفاعت عمید‌الملک ابوالقاسم خاص ، از رجال دربار سلطان ابراهیم ، از زندان آزاد شد. و به لاهور بازگشت. وی در زمان سلطان مسعود بن ابراهیم غزنوی ، مدتی به حکومت چالندر رسید ولی دوباره مورد غضب قرار گرفت و مدت هشت سال در قلعهٔ مرنج محبوس گردید و آخرالامر به شفاعت ثقه‌الملک طاهر بن علی بن مشکان ، از رجال دربار مسعود ، آزاد و به کتابداری کتابخانهٔ‌سلطنتی گماشته شد. بعد از مسعود ، وی همچنان کتابداری عضدالدولهٔ شیراز بن مسعود و ملک‌ارسلان بن مسعود و بهرام‌شاه بن مسعود را به عهده داشت و آنان را مدح نیز کفته بود. به‌‌‌طور کلی می‌‌‌توان گفت مسعود سعد سلمان یکی از بزرگترین قصیده‌سرایان ایران بود و بیشتر به سبک شاعران خراسان شعر می‌گفت. هنرش در قصاید شکوائی بود و در این قصاید از شداید زندان ، محنت غربت ، فراق پدر و مادر و فرزند ، بی‌گناهی خود و اغراض دشمنان و غیره سخن گفته است. در بیان از شعرائی مانند فردوسی ، منوچهری ، ناصرخسرو و عنصری پیروی می‌کرد. از شعرای معاصر او می‌توان راشدی ، سیدمحمد بن ناصر علوی ، امیر معزی ، سنائی ، عثمان مختاری و ابوالفرج رونی را نام برد. وی از علوم ادبی عصر خود کاملاً بهره‌مند بود. به عربی شعرهای عالی سروده که اندکی از آن باقی مانده است. عده‌ای به او اشعار هندی نیز نسبت می‌دهند. از آثارش: "دیوان" شعر ، به فارسی ، شامل قصیده و مثنوی و غزل و رباعیات و مسمط و ترجیعات و مقطعات. "حبسیات" او معروف است. محمد عوفی وی را صاحب سه "دیوان" فارسی ، عربی و هندی می‌داند. "تذکره‌الشعراء" به اشتباه او را از شعرای دولت امیر عنصرالمعالی منوچهر بن قابوس می‌داند. بعضی از تذکره‌ها نیز آورده‌اند که وی بعد از آزاد شدن از زندان مرنج از مشاغل دیوانی کناره‌‌‌گیری کرده است.

منبع : مطالب ارسالی