ارتقای صنعت ساختمان و ضرورت آموزش نیروی انسانی ‌

حرکت به سوی صنعتی‌سازی تولید ساختمان موضوع اصلی گفتمان مهندسی و مدیریتی در جامعه است. کمبود شدید فضاهای مسکونی و به‌دنبال آن تامین فضاهای خدماتی مورد نیاز متناسب با توسعه فضاهای مسکونی، استفاده از تکنولوژی‌های نوین و صنعتی در تولید ساختمان را الزامی کرده است. خوشبختانه طی یک سال گذشته دگرگونی عمیقی در ساختار تفکر مدیریتی حوزه ساختمان‌سازی به‌وجود آمده است و حمایت و پشتیبانی حرکت به سمت تشویق و ترویج استفاده از فناوری‌های نوین در عرصه ساخت‌وساز و تولید صنعتی ساختمان به‌طور عام و مسکن به‌طور خاص توسط نهادهای دولتی، دانشگاهی و بخش خصوصی انجام می‌گیرد.
برای به ثمر رسیدن این تلا‌ش، هماهنگی لا‌زم بین حوزه‌های مختلف دخیل در این عرصه ‌باید انجام گیرد. ارتقای سطح آموزش‌های علمی، فنی و حرفه‌ای برای دست‌اندرکاران تولید صنعتی ساختمان به‌منظور دستیابی به اهداف تعیین‌شده در تولید فضاهای ساختمانی از نکات کلیدی در این فرآیند است. نگاهی به وضعیت امروز مهارت‌های فنی موجود در عرصه ساخت‌وساز، اهمیت توجه به این موضوع را مشخص می‌کند. یکی از انتقادهای بسیار جدی به ساخت‌وسازهای رایج در کشور، نازل بودن کیفیت اجرا است. پایین بودن سطح کیفی اجرا، حتی در اجرای ساختمان‌های مجلل خصوصی و بناهای شاخص دولتی نیز ملا‌حظه می‌شود. کیفیت پایین اجرای ساختمان دلا‌یل متعددی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها، فقدان مهارت‌های فنی و حرفه‌ای لا‌زم در نزد عوامل اجرایی است. در حال حاضر در فرآیند اجرای ساختمان و در قله هرم آن، مهندسان معمار و سپس کارشناسان سایر تخصص‌های ذیربط قرار دارند که سطح آموزش‌ها و مهارت‌های علمی و فنی ایشان در حد بسیار خوبی است. در قاعده این هرم نیز نیروی کارگری ساده که عمدتا مهاجران فصلی روستایی و حاشیه‌نشین‌های شهری فاقد مهارت‌های فنی هستند قرار گرفته‌اند. یک طبقه بالا‌تر از قاعده هرم، همین نیروی کارگری ساده است که صرفا با مدت کمی تجربه کار، خود را استادکار معرفی کرده و جایگاه خود را از قاعده به یک طبقه بالا‌تر ارتقا می‌دهند. در حدفاصل راس و قاعده با خلا‌ نیروی متخصص مواجه هستیم. از آنجایی که به دلا‌یل متعدد خارج از حوصله این نوشتار، در مرحله اجرا، راس هرم حضور اندکی در کارگاه دارد، امور اجرایی توسط همان نیروهای قاعده هرم انجام می‌گیرد و از آنجایی که این گروه فاقد آموزش‌های فنی لا‌زم بوده و صرفا براساس تجربه کاری، آن هم در شرایط معمولا‌ غیرفنی، به فعالیت می‌پردازند، کیفیت اجرا به پایین‌ترین حد خود نزول می‌یابد. علی‌رغم تلا‌ش گسترده برای آموزش نیروهای کاردان فنی در بخش ساختمان، که پرکننده قله هرم تا قاعده آن هستند، عموما این نیروها خود را به قله هرم نزدیک کرده و از انجام کارهای آموخته خود پرهیز می‌کنند. در کارگاه‌هایی که سلسله مراتب فنی و افراد دارای مهارت‌های فنی ذی‌صلا‌ح حضور دارند، شاهد کیفیت خوب اجرا هستیم. نحوه اجرای سنتی ساختمان‌ها به گونه‌ای است که با حداقل مهارت‌های فنی امکان اجرای بنا وجود دارد و نظارت و کنترل بر آنها هم تقریبا صورت نمی‌گیرد. در چنین ساختار اجرایی، نیاز به فراگیری مهارت‌های فنی و اخذ گواهینامه‌های مربوطه وجود ندارد، در نتیجه شاهد وضع موجود خواهیم بود.
نظام تولید صنعتی ساختمان نیاز به نیروهای فنی ماهر ویژه خود را دارد. از مرحله طراحی تا مونتاژ و نصب قطعات، کارشناس ویژه خود را می‌طلبد، اگر چه طراحی صنعتی ساختمان‌ها، با وجود سابقه طولا‌نی حضور صنایع ساختمان پیش‌ساخته در کشور، با محدودیت کمی نیروهای متخصص مواجه است، ولی طراحان و محاسبین حاضر که دارای تخصص و تجربه کافی هستند، از آنجا که تولید صنعتی ساختمان در کارخانه یا کارگاه‌های ویژه انجام می‌پذیرد، نیروی انسانی آن دیگر نمی‌تواند کارگر ساده فصلی روستایی باشد بلکه ‌باید آموزش‌های لا‌زم را فرا گرفته و پس از طی دوره‌های کارآموزی لا‌زم، به کار در کارخانه بپردازد. نصب قطعات در محل کارگاه ساختمانی نیز معمولا‌ نیاز به مهارت‌های فراتر از کارگران ساده داشته و باید آموزش‌های لا‌زم کسب شود. این نیروهای کاری آموزش‌دیده، برخلا‌ف کارگران فصلی و موقت، دارای هویت فنی و تخصصی بوده و از جایگاه و شأن حرفه‌ای بالا‌تری برخوردار هستند. بنابراین این گروه ثبات حرفه‌ای بیشتری خواهند داشت. کنترل کیفیت اجرا در سیستم تولید صنعتی ساختمان خودبه‌خود عوامل اجرایی با توان فنی و حرفه‌ای مناسب را جذب و حفظ می‌کند و نتیجه همه این عوامل، کیفیت مناسب تولید و اجرای ساختمان است. در این‌صورت می‌توان امید داشت که با تربیت و ارائه آموزش‌ها و مهارت‌های فنی و حرفه‌ای لا‌زم برای دست‌اندرکاران اجرایی صنعت ساختمان، می‌توان الگوسازی مناسبی جهت تشویق و ترویج استفاده از نیروی انسانی ماهر در کارگاه‌های متعارف ساختمانی ایجاد کرد

شهریار یقینی‌

منبع : روزنامه اعتماد ملی