لزوم بقای کوسه ها برای حفظ تعادل زیستی دریا

كوسه ها در معرض خطر قرار گرفته اند به گونه ای كه برخی از انواع این آبزی خطرناك در آینده ای نزدیك حیات را بدرود می گویند.
اگر كوسه گرسنه ای به شما حمله كند، چه عكس العملی نشان می دهید؟ احتمالاً هرگز این سوال را جدی نمی گیرید و بدان پاسخ درستی نمی دهید. اما در سرتا سر دنیا در جاهایی كه دسترسی به آب های آزاد دارند، مردم باید پاسخ این پرسش را جدی بگیرند. زیرا سالانه شناگرانی از سراسر دنیا طعمه آرواره های برنده این صیاد آب ها می شوند. هر موجود زنده ای، یك پاشنه آشیل دارد، حتی اگر در بدن او پاشنه ای وجود نداشته باشد پاشنه آشیل كوسه، آبشش ها و چشم های آن هستند. اگر كوسه ای به شما حمله كند نباید دست و پایتان را گم كنید بلكه باید به فكر چاره باشید. چاره آن ضربه زدن به چشم و آبشش این حیوان است. آرون كودكی ۱۱ ساله است كه تابستان گذشته مورد حمله یك كوسه نر در خلیج مكزیك واقع شد، اما با استفاده از دانش خود و شناخت نقطه ضعف كوسه، توانست كوسه را فراری دهد و خود را سالم به ساحل برساند.
● كی از كی می ترسد؟
آرون از حمله كوسه غول پیكر جان سالم به در برد. او درباره ماجرا می گوید: «كوسه ای كه به من حمله كرد بزرگ و بدهیبت بود، حتی بزرگ تر از پدرم.» حمله كوسه ها بسیار بد و نفرت انگیز است اما به ندرت اتفاق می افتد. اكثر حملات كوسه ها در آب هایی صورت می گیرد كه به داشتن كوسه مشهورند. در چنین جاهایی این شكارچیان تیزدندان، بسیاری از مردم را چنان ترسانده اند كه حتی حاضر به سوار شدن بر قایق های تفریحی و مسافرتی هم نیستند. اما دلایل بسیار زیادی وجود دارد كه كوسه ها باید از انسان ها بیشتر بترسند تا انسان ها از كوسه ها.
● شكار كوسه
هرسال، انسان ها ۶۰ میلیون كوسه را می كشند. دلیل اصل این شكار بی حد و حصر، به دست آوردن غضروف این جانور است، غضروف، ماده ای نرم و انعطاف پذیر است كه اسكلت كوسه را تشكیل می دهد. بسیاری از مردم، غضروف كوسه را برای درمان سرطان مصرف می كنند. در فروشگاه های موادغذایی برخی از كشورها، غضروف كوسه به فروش می رسد. اما تاكنون هیچ كس ثابت نكرده كه غضروف كوسه در درمان سرطان موثر است. برخی افراد باله های كوسه را می خواهند. آشپزی های بسیاری از كشورهای آسیایی از باله های كوسه، نوعی سوپ درست می كنند. این سوپ خوشمزه بسیارگران قیمت است. در چین، یك كاسه از این سوپ را یكصد دلار می فروشند!
از آنجا كه بعضی از قسمت های بدن كوسه بسیار با ارزش است، برخی گونه های این حیوان مورد شكار بیش از حد و بی رویه است این باعث انقراض دایمی نسل این گونه های ارزشمند می شود. شكار بی رویه كوسه ها كار بسیار بدی است. چرا؟ زیرا كوسه ها تاریخ بلندی بر زمین دارند. اگر كوسه ها نبودند، ما اكنون شاهد چنین دنیایی نبودیم.
نخستین كوسه در ۴۰۰ میلیون سال پیش می زیسته است یعنی بسیار پیش از دایناسورها، درباره كوسه های ماقبل تاریخ چیز چندانی در دست نیست. دانشمندان تعداد بسیار اندكی، فسیل از این آبزیان كشف كرده اند. دلیل باقی نماندن فسیل زیاد این جانور، بدن غضروفی آن است. زیرا غضروف مدت زمان زیادی دوام نمی آورد و به زودی تجزیه می شود و از بین می رود. اما دانشمندان چیزی دیگری از این حیوان پیدا كرده اند: دندان كوسه.
● گونه های كوسه
تقریباً حدود ۴۰۰ گونه از كوسه ها در اقیانوس های جهان در حال شنا هستند. این انواع، اندازه های بسیار متفاوتی دارند. در هر صورت، كوسه ها حیوانات درنده خویی هستند و حیوانات دیگر را می خورند. اكنون بیایید با چند كوسه آشنا شویم. «كوسه نهنگی» بزرگ ترین ماهی در دریاهاست.
هنگامی كه به منتهای رشد خود می رسد، اندازه اش از یك اتوبوس بزرگ تر می شود، با وجود این، حیوانات بزرگ را شكار نمی كند. در عوض، این نوع كوسه با دهان كاملاً باز شنا می كند و هنگام حركت خود ماهی های كوچك و سایر جانواران ریز دریایی را می بلعد و حتی گیاهان دریایی موسوم به پلانكتون ها را هم می خورد. «فرشته كوسه» (Angel shark) خود را در میان ماسه ها و گل و لای كف دریا پنهان می كند. هنگامی كه گله ای از ماهیان از نزدیكش رد می شوند، به آن ها حمله ور و ناهارش را میل می كند.
«كوسه كله چكشی» از سرخود برای گیرانداختن طعمه استفاده می كند و در همان حال شكار خود را می خورد.
«كوسه اره ای» پوزه ای شبیه به یك اره دارد كه مانند تیغه اره تیز و برنده است. این نوع كوسه با پوزه اره مانند خود در ماسه ها فرو می رود تا طعمه خود را به دست آورد.
تقریباً حدود ۵ هزار دندان تیز تیغ مانند در طول دهان یك كوسه سفید ردیف شده است.
هنگامی كه یكی از این دندان ها می افتد، دندانی دیگر سریعاً جایش را پر می كند. این دندان ها وسیله شكار كوسه سفید هستند. اما در جویدن غذا هیچ نقشی ندارند، بلكه باعث بلع طعمه می شوند، این كوسه های سفید بزرگ، متهم ردیف اول در حملات كوسه ای هستند اما كوسه های ببری و گاوی نیز می توانند خطرناك باشند. البته تعداد كمی از گونه های دیگر نیز خطر آفرین هستند.
● چر ا كوسه ها حمله می كنند؟
هیچ كس نمی داند چرا كوسه ها به انسان حمله می كنند. دانشمندان معتقدند كه حمله آن ها می تواند به دلیل اشتباه در قدرت تشخیص آن ها باشد. برای كوسه، انسان شناگر مانند یك فُك است و بسیاری از كوسه ها فك ها را شكار می كنند. گردشگری هم یكی از دلایل حمله كوسه هاست. بسیاری از افراد مایلند كوسه ها را از فاصله بسیار نزدیك ببینند. از این رو، آشغال یا تكه های ماهی به درون دریا می اندازند.
بنابراین كوسه ها به سمت قایق گردشگری حمله ور می شوند. حتی برخی از آن ها، بارها به یك جای خاص می روند تا غذای خود را گیر بیاورند. احتمالاً كوسه ها از مزه گوشت انسان خوششان نیاید. دانشمندان می گویند در بسیاری موارد، كوسه پس از یك بار گاز زدن بدن انسان، آنجا را ترك می كنند. اما همان یك گاز زدن ممكن است باعث مرگ فرد شود.
هرچند این حیوان بسیار خطرناك است اما، مرگ آن توقف ناپذیر است، تقریباً ۸۰ گونه كوسه در حال تهدید و انقراض است. این بدان معناست كه كوسه ها ممكن است منقرض شوند. زمان برای گونه های مختلف كوسه در حال پایان یافتن است. برای نجات از این وضع باید برنامه ریزی و از آن ها محافظت كرد. این آبزیان مهم باید بقا یابند تا تعادل زیستی دریاها بر هم نخورد.

ترجمه: گودرز میرانی

منبع : روزنامه جوان