سه شنبه, ۸ خرداد, ۱۴۰۳ / 28 May, 2024
مجله ویستا
واژه د ی ن
دین در لغت فارسی نام فرشتهایست كه به نگهبانی قلم مأمور است.دین از ایزدان آئین زردشت است كه نگهبانی روز بیست و چهارم ماه به (ایزد دین) سپرده شده است.
سعدی، ابوریحان بیرونی و خوارزمی به این روز تحت عنوان (دین روز) اشاره كردهاند. تركیباتی مانند: فودین، افریدین، ماردین، مشكادین و خرادین اسامی اماكن است. فرودین نیز از آن قبیل است.
بمان تا بیاید مه فرودین
كه بفزاید اندر جهان هور و دین
دین در لغت عرب به معنی كیش، طریقت، شریعت و مقابل كفر است در سانسكریت و گاتها و دیگر بخشهای اوستا مكرر كلمه (دئنا) آمده. دین در گاتها بمعنای مختلف كیش، خصائص روحی، تشخیص معنوی و وجدان بكار رفته است و به معنی اخیر دین یكی از قوای پنجگانه باطن انسان است.
اما در عربی از ریشه دیگر و مأخوذ از زبان سامی است و تازیان كلمه را با واسطه از زبان اكدی گرفتهاند و در زبان اخیر كلمات دنو و دینو بمعنی قانون و حق داوری است و دانو بمعنی حكم كردن و( دیه نو)به معنی قاضی]شباهت آوایی دانو به معنی حكم كردن با دانا به معنی حكیم و آشنا با آداب و( دانه) به عنوان تخم گیاه كه تمامی صفات و اطلاعات گیاه را در خود ذخیره دارد قابل بررسی و تفكر است[ دین و دیان از آرامی وارد زبان عربی شده است.
علماء فقهاللغه اسلامی برای دین معانی مختلفی ذكر كردهاند:
الف) از اصل آرامی عبری بمعنای حساب
ب) عربی خالص: به معنی عادت یا استعمال..
ج) كلمهای است فارسی بمعنای دیانت و كلمه دین بمعنای دیانت در زبان عرب دوره جاهلی مستعمل بوده
از منظر لغتشناسی تفسیر كلمه دین مفصل است كه علاقهمندان میتوانند به لغتنامههای مختلف رجوع نمایند، قصد نگارنده از مقدمه لغتشناسی آشنایی كلی با لغت دین بود و این مهم كه دین در ریشه اصلی لغتی فارسی است، و در فرهنگ اوستای ، بسیار لغات تركیبی و با معانی مختلف از ریشهٔ اصلی منشق شده است. وجود كلمه دین به معنی، دیانت، مجموعه آداب حسنه پذیرفته شده یا به معنی نگهبان قلم بسیار قابل توجه است. در فرهنگ باستان این سرزمین قلم از چنان جایگاهی برجسته برخوردار بوده است كه نگهبانی آن را ایزدی از ایزدان به عهده داشته است.
در این نوشتار قصد آن ندارم تا به اهمیت قلم و علم و دانش در ایران باستان بپردازم كه این خود بحثی مفصل میطلبد.
آنچه حائز اهمیت است قدمت موضوعیت دین در این سرزمین است. این قدمت تأثیر همهجانبه خود را بر تمام شئون گذاشته است. بیشك هرگونه بررسی و تحلیل دین بعنوان یك نهاد اجتماعی تحت تأثیر این قدرت و سیطره دینی، تحلیلی جهتدار خواهد بود.
لذا در كشور ما جامعهشناسی دین نسبت به جامعهشناسی دینی از توسعه كمتری برخوردار است. حوزه نفوذ دین در ساختار اندیشه افراد جامعه، محقق و جامعهشناس را نیز استثنا نمیكند.
آنچه در یك تحقیق باید مورد توجه قرار گیرد. امكان بررسی مسایل بدون تأثیرپذیری از موضوع است. نگاه به پدیده از محیطی خارج از موضوع و خالی كردن ذهن از هر نوع پیش داوری و به قول استاد عزیزم اپوخه شرط اصلی سلامت یك تحقیق است. در تحقیقات و بررسیهای علمی، محقق باید در مرحله نخست عوامل مؤثر بر تحقیق را كه بر صحت و سلامت تحقیق خدشه وارد میكند برطرف نماید و باید ذهن خود را از هرگونه پیش داوری و تعصب و تعلق خالی كند.
این روش به ظاهر ساده مینماید. اما در عمل حتی در سادهترین بررسیها یكی از عمدهترین موانع تحقیق حضور و ذهنیت محقق است. در جوامع دینی مانند جامعه، ما كه دین به عنوان یك عامل مؤثر و قدرتمند در تمام شئون زندگی دخیل است. این اپوخه تقریباً غیرمممكن است و فردی كه در چنین جامعهای رشد و نمو میكند هیچگاه موفق به اپوخه كامل در بررسی مسائل دین نمیشود و مسلماً پیش داوریها، علایق و ... در تحقیق و بررسی او موثر است.
عامل دیگری كه در تحقیق پیرامون مسایل دین بعنوان یك مانع رخ مینماید غلبه تفكر دینی در جامعه است. این سلطه كه البته با اقبال و خواست عامه مردم است تأثیر خود را بر محقق میگذارد. بعضی محدودیتهای ناشی از تلقی مردم از محقق و موضوع مورد بررسی او خواهدبود.این تلقی موجب میشود محقق در سراسر تحقیق پیرامون مسئله دین یا دست به عصا حركت كند و یا نتیجه را به سوی اقبال عمومی مردم هدایت نماید كه البته در جوامع دینی علایق مردم و علایق محقق بر یكدیگر نقش تشدیدكننده دارند.
در برخی از جوامع كه دین به طور مستقیم حاكمیت جامعه را نیز در دست دارد. بررسی مسایل دینی و جامعهشناسی دین دچار یك خود كنترلی شدید میشود و محقق و جامعهشناس بدلیل حضور دین در جایگاه قدرت از بررسی شفاف و علمی و خارج از اعمال سلیقه دور میشود و در نهایت به سمت نتیجهگیری مبتنی بر شرایط جامعه و حاكمیت سوق پیدا میكند.
صرفنظر از اینكه این محدودیتها راه را بر نقد و بررسی مسایل مرتبط با دین در جامعه میبندد. مهم آن است كه این محدودیتها در جوامع موجب میگردد، افرادی خارج از قلمرو قدرت دست به بررسی و نقدهای افراطی وعجولانه بزنند و بقول معروف از آن سوی بام به پایین بیفتند.
در شیوه بحثهای طلبگی در فقه پویای جعفری (ع) طلاب به هنگام بحث روش جدلی را پیش میگیرند. یكی از طرفین اثباتكننده موضوع و دیگری با اینكه خود طلبه دینی است در مقام نفی به بحث مینشیند كه هر چند این نفی در سایهٔ حمایت شیوه تحصیل طلبگی است ولی نتایج حاصل از اینگونه مباحثات بسیار مفید و كارآمد است.
با توجه به اینكه در جوامع دینی، دین یكی از موثرترین عوامل بر تعاملات اجتماعی است. بدیهی است در بحث و بررسی رعایت اصول و حفظ حرمت اعتقادات و باورهای عمومی الزامی است. اما باید با ایجاد جوّ تحقیقاتی و مطالعاتی این فرصت را برای محقق بوجود آورد كه فارغ از علایق و اعتقادات شخصی یك تحقیق، بدون پیشداوری و در شرایط استاندارد وبا بهره گیری از اصل آزادی علمی به انجام برسد، تا نتایج حاصله كاملاً علمی قابل اتكا و كاربردی باشد و همهٔ اركان جامعه بین اعتقادات فردی محقق و تحقیق علمی حد و مرزی منطقی را قائل باشند تا محقق در محیطی امن و با آسودگی خاطر به تحقیق بپردازد.و جامعه از دستاوردهای آن بهره مند شود.
[ خسرو كلانتری ]
(لغتنامه دهخدا)
(لغتنامه دهخدا)
منبع : هفته نامه فصل نو
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
مجلس دوازدهم مجلس شورای اسلامی انتخابات ریاست جمهوری ایران انتخابات مجلس سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور شهدای خدمت سیدابراهیم رئیسی انتخابات ریاست جمهوری 1403 رئیسی
هواشناسی قتل سلامت تهران شهرداری تهران افزایش حقوق بازنشستگان پلیس فضای مجازی سازمان هواشناسی وزارت بهداشت آتش سوزی بارش باران
حقوق بازنشستگان خودرو قیمت دلار دولت سیزدهم بانک مرکزی قیمت خودرو قیمت طلا بازار خودرو مسکن بورس ایران خودرو تورم
قلب تلویزیون بازیگر تالار وحدت سینمای ایران سینما موسیقی سریال رسانه ملی قرآن کریم
دانشگاه آزاد اسلامی وزارت علوم شورای عالی انقلاب فرهنگی کنکور ۱۴۰۳
اسرائیل رژیم صهیونیستی فلسطین غزه جنگ غزه رفح روسیه آمریکا حماس چین نوار غزه ترکیه
فوتبال پرسپولیس استقلال لیگ برتر لیگ برتر ایران بازی مهدی طارمی جواد نکونام تیم ملی والیبال ایران استقلال خوزستان والیبال رئال مادرید
هوش مصنوعی سامسونگ اینستاگرام اپل اسنپ گوگل ماهواره ناسا واتساپ
سازمان غذا و دارو افسردگی تجهیزات پزشکی استرس سکته مغزی نمک