جام چهل‌کلید

جام چهل کلید جام تفال و غیب گویی نیز نامیده شده است. این گونه جام برنجی که در سده ۱۵_۱۶ میلادی با نقوش و زمینه مشکی با دست کنده کاری می‌شد، در دوران پیش از سلسله صفویه وجود نداشت و ظاهراً پس از روی کار آمدن خاندان صفوی برای تفال و طالع بینی مورد استفاده غیب گویان و فالگیران قرار می‌گرفت. بر لبه باریک جام، سوراخ ریزی وجود داشت که چهل قطعه کوچک و باریک مستطیل شکل برنجی، منقش به کلمات (بسم الله الرحمن الرحیم) در بندی به صورت کلاف در این سوراخ قرار می‌گرفت. لبه سطح خارجی جام با نام چهارده معصوم(ع) به خط ثلث به صورت هشت کتیبه مجزا از یکدیگر که به وسیله سه خط موازی از سطح زیرین مجزا شده نقش بسته بود، بعلاوه هشت دایره کوچک مزین به خطوط اسلیمی، این کتیبه‌ها را از هم جدا ساخته. زمینه خارجی ظرف با اعداد و حروف سحر آمیز و طلسماتی که بر اسرار آن تنها ساحران و فالگیران آشنایی داشتند پوشیده شده و در میان هشت کتیبه مستطیلی شکل که در بین هشت دایره ترسیم شده(دعای نادعلی) به شرح زیر به خط نستعلیق نقش شده بود:
نادعلیاً مظهر العجایب تجده عونالک فی النوائب
کل هم و غم سینجلی بولایتک یا علی یاعلی یاعلی
نصرمن الله و فتح قریب و بشر المومنین
یا محمد یاعلی خیرالبشر یاالله یا رحمن
برسطح ۸ دایره بزرگ‌تر که برجدار خارجی خام نقش شده، سوره‌های فلق، اخلاص، الکافرون و بقره با خط نسخ کنده کاری و با شعارهای تشیع در مدح حضرت محمد وعلی به صورتی زیبا کنده کاری شده است. جام بر پایه‌ای مدور و باریکی قرار گرفته که روی آن با نقوشی هندسی پوشانیده اند.
از این جام غیب گویان و فالگیران در دوران صفویه در تفال و پیش گویی و اختیار وقت خوب و استخراج طالع و گشودن بخت و امثال آن استفاده کرده اند. نمونه این نوع جام که در پنج سده پیش در غرب ایران می‌ساختند و تصویر آن در جای خود آورده شده در موزه ویکتوریا آلبرت در لندن نگاهداری می‌شود.

منبع : ویکی پدیا