امضاهایی که دوام زندگی را تضمین می‌کند

دست‌هایش از زیر تور سفید و در میان دست‌زدن‌های فامیل برگه‌ها را امضا می‌کرد. اول با قلمی که شبیه پر بود و خیلی بلند و سفید که توی فیلم عروسیشان زیبا باشد و بعد با یک خودکار معمولی که امضا‌ها زودتر تمام شود.
صفحه‌هایی را جلوی او و همسرش ورق می‌زدند و آنها فقط برق چشم‌های یکدیگر را می‌دیدند و می‌خواستند که زودتر امضا‌ها تمام شود تا آنها بتوانند از جایشان بلند شوند و به مراسم عروسیشان برسند.
دفترها را از جلویشان جمع کردند. محضردار در میان بدرقه پدرانشان رفت و آنها وارد زندگی مشترکشان شدند.
دختر هیچ‌وقت نفهمید چه بلایی سر قباله‌اش آمده است. فقط یادش می‌آمد که طبق رسومی آن را همراه با پارچه زیبایی خانواده همسرش به خانه پدرش بردند.
در تمام سال‌های زندگی‌اش هیچ‌وقت فکر نکرد که یکبار هم آن را از مادرش بگیرد و ببیند که چه چیزهایی را امضا کرده است.
هیچ‌وقت از خودش نپرسید چرا باید آن دفترچه خانه مادرش باشد.
و حالا که بعد از ۱۰ سال شوهرش تصمیم گرفته بود که زندگی را پایان دهد و او فقط با یک چمدان به خانه پدری برگشته است، دفترچه‌ای را می‌بیند که آن روز زیر برگه‌هایش را امضا کرده و حالا می‌بیند که بر همان اساس حق‌هایی دارد که می‌تواند مطالبه کند.
● ارتباط قانونی
هیچ ازدواجی اگر در دفاتر رسمی به ثبت نرسد، رسمیت ندارد. این به آن معنا است که زوج‌ها با مراجعه به‌ دفاتر با سردفتری مواجه بشوند که تمام موارد را برایشان توضیح بدهد اما در چند درصد موارد ازدواج این اتفاق می‌افتد؟
دکتر صدرالدینی، جامعه‌شناس معتقد است که کمتر زوجی در بحبوحه ازدواجش به این فکر می‌افتد که آن دفترچه معروف را بخواند.
او می‌گوید: آنقدر که به تشریفات مراسم اهمیت داده می‌شود، به اصل ماجرا توجهی نمی‌شود.
عروس و داماد اگر در منزل مراسم عقدشان برگزار شود که در میان آن هیاهو کسی از سردفتر انتظار ندارد که برای آنها توضیح بدهد که چه چیزهایی را امضا می‌کنند.اگر در محضر هم باشد شتاب‌زدگی اجرای مراسم این اجازه را نمی‌دهد.
در حالی که ازدواج با امضای آن برگه‌ها و ثبت در دفترخانه رسمی تبدیل به یک قرارداد قانونی می‌شود و هر قرارداد قانونی قبل از امضا باید خوانده شود.
● حقوق تو!
«هرگاه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار وی نبود، زوج موظف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشویی با او به دست آورده یا معادل آن را طبق نظر دادگاه بلا عوض به زوجه منتقل نماید.»
این یکی از بند‌های قباله ازدواج است که توانسته است زندگی مریم را نجات دهد.
او که همسرش بعد از ۵ سال به این دلیل که تصمیم گرفته بود با نامزد سابقش ازدواج کند می‌خواست مریم را طلاق بدهد، با مانع بزرگی مواجه شده بود.
مریم می‌گوید بعد از گریه و زاری که هیچ کاری برایم نکرد! به وکیل مراجعه کردم و او به من گفت که همسرت باید نیمی از اموالی را که با تو به دست آورده است، به تو بدهد و به این شکل همسرم مجبور بود که نیمی از مغازه و خانه را به نام من کند.
اما نکته مهم اینجاست که مریم نیازی به مراجعه به وکیل نداشت و اگر قباله‌اش را که در چمدانی در خانه پدری‌اش نگهداری می‌شد می‌خواند، زودتر می‌فهمید که قانون چه حقوقی را برای او در نظر گرفته است.
سوگل رحمانی، وکیل که بیشتر روی پرونده خانوادگی کار می‌کند، معتقد است بسیاری از مشکلات به خاطر عدم آگاهی به حقوق طرفین است.
او معتقد است که در زمان ازدواج حقوق زیادی به زن‌ها تعلق می‌گیرد که آنها از آن خبر ندارند.
رحمانی می‌گوید: اطلاع داشتن از حقوق طرفین فقط به درد طلاق گرفتن نمی‌خورد اما زوج‌ها قباله را می‌بندند و وقتی باز می‌کنند که می‌خواهند طلاق بگیرند.
رحمانی می‌گوید که در بسیاری موارد همین که زوج‌ها به یکدیگر حقوق و وظایفشان را گوشزد کنند جلوی بسیاری از اختلافات گرفته می‌شود.
او می‌گوید: وقتی مرد خانواده بداند که در صورت ندادن نفقه به مدت ۶ ماه همسرش می‌تواند تقاضای طلاق بکند، اهمیت موضوع را برای او روشن می‌کند و باعث می‌شود که به این موضوع فکر کند یا هنگامی که بداند در صورت اعتیادش قانون هیچ حقی برایش قائل نیست، با آگاهی از این امر مسلماً احتیاط بیشتری خواهد کرد.
رحمانی معتقد است که یکی از موارد ‌آموزش قبل از ازدواج هم باید ‌آموزش‌های حقوقی باشد.
او می‌گوید: دختر و پسر باید بدانند که با ازدواج کردن به رابطه‌شان شکل قانونی می‌دهند و طرفین دارای حقوق و و ظایفی می‌شوند که قانون از آن حمایت می‌کند.
متاسفانه در بیشتر موارد ازدواج زوج‌ها آنقدر درگیر مسائل عاطفی هستند که به این موارد توجه نمی‌کنند.
● من حق دارم تو نداری!
دختر می‌گفت شغلی که داری در شأن خانواده ما نیست و همسرش قبول نمی‌کرد. دختر می‌گفت قانون به من این حق را داده است که اگر شغلت به شأن خانواده ما نمی‌خورد از تو جدا شوم و همسرش می‌گفت کدام شأن؟
و هیچ‌کدام از این دو نمی‌دانستند که بندی از قباله‌ای که امضا کرده‌اند و مربوط به اشتغال زوج است به چه معنا است.
اینها را دکتر ناصری مشاور خانواده می‌گوید.
او معتقد است که عدم آگاهی نسبت به حقوق زوجین باعث سوءتفاهم‌های زیادی می‌شود که اختلافات جدی در پی دارد.
مطالعه سرسرانه و بی‌توجهی به قانون باعث می‌شود که زوجین به اشتباه برای خود حقوقی قائل شوند که باعث بروز برخی مشکلات شود.
آنچه دکتر ناصری به آن اشاره دارد این است که به فرزندانمان آگاهی بدهیم.
او می‌گوید مورد مشاوره‌ای داشته است که دختر بعد از ازدواج تصمیم می‌گیرد پاسپورت بگیرد و متوجه می‌شود که باید اجازه همسر داشته باشد و آنقدر شوک‌زده شده بود که فکر می‌کرد فریب خورده است، در حالی که همسرش هم از این قانون مطلع نبود!
به عقیده دکتر ناصری و دکتر صدرالدینی اینها به عدم ‌آموزش و آگاهی برمی‌گردد که نتایج درخشانی در پی نخواهد داشت.
برگزاری کلاس آموزشی موارد حقوقی قبل از ازدواج هرچند به نظر یک کار غیررمانتیک در فضای عاطفی ازدواج به نظر می‌رسد، اما نگاهی دوراندیشانه به فردای زوج‌های جوانی است که بالاخره این مرحله عاطفی را پشت‌سر می‌گذارند و باید وارد دنیای واقعی با قانون و مقررات خودش بشوند.
اینها را رحمانی می‌گوید که سال‌ها است با پرونده‌های خانوادگی درگیر است و هنوز هم ریشه بسیاری از مشکلات خانوادگی را عدم ‌آموزش صحیح می‌داند.
دخترها خوب است بدانند که می‌توانند قبل از ازدواج شروطی را به این قباله ازدواج اضافه کنند. پسرها خوب است بدانند که با امضای این اوراق در برابر هر دادگاه و مرجعی خود را قانونی مسوول کرده‌اند.
● گفتند می‌خواهند قبل از روز عقد قباله را بخوانند.
هرچند که محضردار متعجب نگاهشان کرد اما آنها دفترچه سفید را گرفتند، روی صندلی‌های محضر نشستند و آن را ورق زدند و خواندند. محضر خلوت بود و محضردار با حوصله برایشان چایی آورد و به سوالاتشان پاسخ داد.
به یکدیگر لبخند زدند با هم سر هر بند قانون شوخی کردند و مثال آوردند اما وقتی از پله‌های محضر پایین آمدند آگاه بودند که فردا در میان دست‌زدن‌ها و تبریک‌های اطرافیانشان چه چیزهایی را برای دوام زندگیشان امضا می‌کنند.

مریم یگانه

منبع : روزنامه تهران امروز