بافت جمعیتی آذربایجان جنوبی

در بافت جمعیتی ایران تخمین دقیق نفوس ترکها کاری غیر ممکن است.دلیل اصلی این موضوع زندگی ترکها درتمامی سطح ایران و عدم انجام سرشماری با در نظر گرفتن فاکتور قومی و نژادی است. همچنین نمیتوان به آماری که از جمعیت ترکها در ایران ارائه میگردد اطمینان نمود.بعضی از گروههای سیاسی آذربایجان جنوبی این جمعیت را در حدود ۳۵ الی ۴۰ میلیون نفر ذکر نموده و آمار رسمی دولت ایران نیز این رقم را در حدود ۱۸ میلیون نفر نشان میدهد .
رقم ارائه شده از طرف تشکیلات مذکور مبالغه آمیز بوده و ارقام دولت ایران در این زمینه نیز غیر قابل اعتماد و شک برانگیز میباشد .این آمار و ارقام متناقض خود لزوم انجام سرشماری دقیقی در این زمینه را مطرح میسازد .بر اساس آمار سال ۲۰۰۳ جمعیت ایران ۶۸.۳۱۱.۸۷۶ نفرو نرخ رشد بالغ بر ۰.۸۳ درصد محاسبه گشته است . در حیطه دولت ایران بیش از نود نوع زبان، نیم زبان ،گویش ، لهجه و شیوه تکلم میگردد .با این وجود بر اساس سیاست دولت، زبان رسمی فارسی قبول شده است .زبانهای رایج در ایران به سه گروه اصلی فارسی ،ترکی و سامی تقسیم میشوند .
در میان زبانهای رایج در ایران باید به فارسی،ترکی (مشتمل بر آذربایجانی ،قشقائی وترکمنی)،عربی،کردی،لری،لکی،بلوچی،گیلکی،مازندرانی و دیگر زبانهای محلی اشاره نمود. ایران را باید از نظر قومهای ساکن به یازده منطقه تقسیم نمود :
▪ منطقه فارسها
▪ منطقه ترکهای آذربایجان
▪ منطقه لرها
▪ منطقه لک ها
▪ منطقه کردها
▪ منطقه لارها
▪ منطقه بلوچ ها
▪ منطقه ترکهای ترکمن
▪ منطقه گیلان
▪ منطقه مازندران
▪ منطقه عرب ها
در تمامی این مناطق میتوان از جمعیت قابل قبولی از ترکها سخن گفت . پر تراکم ترین منطقه ایران مازندران بوده و کم تراکم ترین منطقه بلوچستان میباشد .ترکهای ایران اساسا در سه منطقه زندگی مینمایند:
▪ ترکهای منطقه شمالغربی یعنی ترکهای آذربایجان جنوبی
▪ ترکهای شمالشرقی یعنی ترکهای خراسان و ترکمنستان جنوبی
▪ ترکهای جنوب و مرکز یعنی ترکهای قشقائی
در جغرافیای وسیعی که از مرزهای ترکیه وآذربایجان شمال آغاز شده و تا قلب ایران وسعت یافته است ترکهای آذربایجان جنوبی زندگی مینمایند .این منطقه ۱۷۰.۰۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد . این منطقه از نظر تاریخی و اقتصادی نسبت به سایر مناطق ترک نشین در مرزهای ایران پیشرفته و توسعه یافته تر میباشد .این منطقه استانهای آذربایجان غربی ،آذربایجان شرقی ،اردبیل،زنجان،همدان،قزوین و زنجان را در بر میگیرد.بیشتر نفوس ترک ایران را ترکهای آذربایجانی تشکیل میدهند .ایران بعد از ترکیه بیشترین نفوس ترک را در دل خود جای میدهد .در محدوده مرزهای ایران ترکمنان، قزاقها ،خلج ها و بیشتر از همه نیز ترکهای آذربایجان زندگی مینمایند .
در میان طوایف مختلف ترک باید از افشارها،بیات ها ،بیگدلی ها،بایندرها،قپچاق ها،خلج ها، اق قویونلوها،قره قویونلوها،اوستاچلی ها،کلی ها ،ذوالغدیرها، وارساک ها ،چاپانی ها، تورغوتی ها،اجیرلی ها ،قاجارها،بایبوردی ها،قره گوزلو ها و بورچالی ها یاد کرد که طوایف کوچک و بزرگ و جوامع مختلفی را تشکیل میدهند .
قپچاقها و خلج هائیکه در آذربایجان جنوبی زندگی میکردند بمرور زمان در میان ترکهای اوغوز حل شده اند . با این وجود کلمات و عبارات باقیمانده از آن دوران موجب تکلم لهجه های مختلفی شده است .امروزه ترکهائی که با لهجه خلجی سخن میگویند بیشتر در روستاهای اطراف قم و تفرش زندگی میکنند .در این منطقه همچنین ترکهای بهائی،مسیحی زرتشتی و یهودی در قالب اقلیت ها زندگی میکنند .
با اجرای اصلاحات ارضی و افزایش بیکاری و مشکلات اقتصادی بین سالهای ۱۹۵۴ الی ۱۹۷۸ ترکهای منطقه محروم آذربایجان جنوبی بدنبال کار و معاش به مرکز ،شهرهای بندری وخراسان مهاجرت نمودند. در خلال جنگ ایران و عراق این کوچ حجم و سرعت بیشتری یافته بود .
متاسفانه در نتیجه سیاستهای مرکزگرایانه دول ایرانی جمعیت ترک ایران روزهای خطرناکی را میگذراند.این وضعیت در بخشهای مرکزی ،جنوبی و داخلی ایران کاملا مشخص میباشد.فارسها با وجود جمعیتی کمتر توانسته اند تا با سیاست اختناق آمیزشان که خود نیز در آن غرق خواهند شد ،دیگر گروههای نژادی و قومی ایران را تحت کنترل بگیرند .

منبع : پایگاه اطلاع رسانی آذربایجان جنوبی ما