نوسازی ناوگان حمل‌ و نقل جاده‌ای ؛ رونق اقتصادی، ایجاد اشتغال

یک معادله ساده اقتصادی می‌گوید اگر تقاضایی وجود داشته باشد عرضه هم شکل می‌گیرد، اما اگر تقاضا کاهش یابد، به تبع آن عرضه هم کاهش می‌یابد.
این معادله ساده اقتصادی که از اصول پایه‌ای و بدیهی علم اقتصاد محسوب می‌شود در کلیه مسایل اقتصادی صدق می‌کند. به عنوان مثال،اگر تقاضا برای خرید فرش در جامعه افزایش یابد، طبیعتاً تولید فرش نیز افزایش می‌یابد تا پاسخگوی این نیاز باشد. اما اگر تقاضا برای خرید فرش کاهش یابد، تولیدکنندگان فرش نیز برای جلوگیری از زیان‌های احتمالی حاصل از انباشته‌ شدن بازار از فرش، تولید خود را کاهش می‌دهند.
بروز چنین وضعیتی علاوه بر مشکلاتی که برای تولیدکنندگان درپی دارد، در کاهش اشتغال و افزایش بیکاری هم موثر است. وقتی تولید کاهش یابد، طبیعتاً تعداد عواملی که در تولید دخالت دارند نیز کاهش می‌یابد که حاصل آن افزایش خیل بیکاران و مجاب ساختن دولت برای ایجاد فرصت‌های شغلی جدیدی است که ایجاد هریک از این فرصت‌های شغلی، میلیون‌ها تومان هزینه به همراه دارد.
چنین وضعیتی هم اکنون بر شرکت‌های تولیدکننده خودروهای سنگین در ایران حاکم شده است. هم اکنون میزان تولید خودروهای سنگین به ویژه کامیون در شرکت‌های تولیدی به شدت کاهش یافته و عامل اصلی این کاهش تولید، همان مبادله ساده عرضه و تقاضا است.
چون تقاضا برای خرید خودروهای سنگین کاهش یافته، شرکت‌های تولیدی هم مجبور به کاهش تولید خود شده‌اند تا از زیان‌های احتمالی بکاهند. اما نکته‌ای که در اینجا شایان توجه است یافتن دلیل کاهش تولید خودروهای سنگین در ایران است.
به عبارت دیگر باید ابتدا به این پرسش پاسخ دهیم که چرا تولید خودروهای سنگین در ایران کاهش یافته است؟ براساس معادله عرضه و تقاضا، طبیعتاً تقاضا برای خرید این کالای سرمایه‌ای کاهش یافته و همین امر موجب کاهش تولید آن شده است. اما این کاهش تقاضا حاصل چیست؟ آیا بازار از وجود کامیون‌های نو اشباع شده که تقاضا برای خرید آن کاهش یافته است؟ مروری بر آمارهای موجود مشخص می‌کند که باید به این پرسش، پاسخ منفی داد.
عامل کاهش تقاضای خرید کامیون‌های نو، اشباع بازار نیست. به این آمارها توجه کنید: هم اکنون حدود ۳۰۰ هزار دستگاه کامیون در جاده‌های سراسر کشور در حال تردد هستند که میانگین عمر حدود ۲۳۰ هزار دستگاه از آن، ۲۲ سال است و از این تعداد، جدود یکصد هزار دستگاه کامیون، عمری بالای ۲۶ سال دارند و در رده ناوگان فرسوده حمل‌ونقل جاده‌ای قرار می‌گیرند.
بنابراین، این فرضیه که اشباع بازار، موجب کاهش تولید کامیون در کشور شده، فرضیه‌ای رد شده است. چرا که با وجود این همه کامیون فرسوده در کشور، طبیعتاً باید تقاضای خرید کامیون نو بسیار بالا باشد. اما چرا اینگونه نیست؟ واقعیت آن است که کامیون، یک کالای سرمایه‌ای است که برای خرید آن باید قیمتی بالاتر از کالاهای مصرفی پرداخت.
به همین دلیل خریداری کامیون نو برای دارندگان کامیون‌های فرسوده، کار راحتی نیست. در حقیقت شرکت‌های حمل‌ونقل جاده‌ای و در رده‌ای بالاتر از آن دولت باید به یاری دارندگان کامیون‌های فرسوده بیایند تا ناوگان ناتوان و فرسوده حمل‌ونقل جاده‌ای کشور تبدیل به احسن شود.
توجه به این نکته ضروری است که بخش عمده تصادفات جاده‌ای کشور که موجب شده ایران از این نظر رتبه اول را در جهان به خود اختصاص دهد، حاصل این ناوگان حمل‌ونقل فرسوده است. ضمن اینکه فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای موجبات افزایش مصرف سوخت و آلودگی هوا را هم فراهم می‌آورد که زیان‌های آن بر کسی پوشیده نیست.
بنابراین و با توجه به جمیع جهات، دولت باید تلاش بیشتری برای جایگزینی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای فرسوده کشور انجام دهد و با در نظر گرفتن تسهیلات مناسب برای شرکت‌های حمل‌ونقل جاده‌ای و دارندگان این خودروهای فرسوده، آنها را به جایگزینی خودروی فرسوده خود ترغیب نماید و به آنها یاری دهد.
در این راستا در نظر گرفتن تسهیلات مناسبی برای خرید کامیون‌های نو با وام‌های بلندمدت و با سود پایین، کمترین کاری است که دولت در مسیر جایگزینی خودروهای فرسوده ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای می‌تواند انجام دهد. سیستم بانکی باید از نوسازی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای فرسوده کشور حمایت کند و در موازات با آن، دولت نیز باید زمینه لازم را برای این جایگزینی فراهم سازد.
نوسازی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای کشور از هر نظر به نفع اقتصاد کشور است. هم موجب صرفه‌جویی در مصرف سوخت می‌شود، هم آلودگی هوا و هم آمار تصادفات جاده‌ای در کشور را کاهش می‌دهد و هم با رونق دادن دوباره به تولید خودروهای سنگین در کشور که هم اکنون دچار تعلیقی ناخواسته شده، زمینه را برای رونق اقتصادی و افزایش اشتغال فراهم می‌آورد. ایجاد هر شغل جدید برای دولت هزینه‌های فراوانی دربر دارد، اما استفاده بهینه از امکانات موجود، دولت را از هزینه‌های جدید بی‌نیاز می‌کند.

منبع : carx1