جابه‌جایی مسوولیت‌ها!

ما در سرزمین غریبی زندگی می‌كنیم. گاهی وظایف و مسوولیت‌های ما را دیگران و دغدغه‌های دیگران را ما بر دوش می‌گیریم. مثلا‌‌ در تمام دنیا رسم بر این است كه نمایندگان مستقیم مردم از حقوق فردی و كرامت شهروندی دفاع نمایند؛ در مقابل سیستم قضایی متهم به این اصل می‌شود كه مدافع سیستم و ساختار رسمی كشور است.
در تاریخ معاصر ایران این موضوع مجادله‌ای ریشه‌دار بود. مثلا‌ در انقلا‌ب مشروطه، ملیون و آزادیخواهان مهم‌ترین اولویتشان تشكیل عدالتخانه بود. بسیاری از مورخین این دوره تاكید می‌كنند كه خواست انقلا‌بیون در وهله اول تشكیل مجلس دارالشوری نبوده، بلكه تشكیل نظام قضایی عادلا‌نه و حق‌مدار بوده است.
لذا جزو اولین خواسته‌هایشان عدالتخانه مطرح شده است. از سوی دیگر اگر از منازعات تاریخی اصحاب كرامت فردی و حقوق شهروندی در تاریخ تفكر غرب بگذریم؛ در تاریخ صدر اسلا‌م می‌توانیم نمونه‌های درخشانی از ترجیح حقوق فردی در برابر حكومت بیابیم. دوران كوتاه امام‌علی(ع) مشحون از این الهامات و اقدامات است، به‌گونه‌ای كه جوزف هاشم نویسنده مسیحی و شهیر عرب، علی(ع) را پایه‌گذار حقوق اقلیت می‌داند.
اما در دوران ما گاهی اتفاقات عجیبی روی می‌دهد. مثلا‌ همه انتظار داریم كه رئیس‌جمهور چون برآمده از رای مردم است از حقوق شهروندی و كرامت انسانی بدون هیچ قید و شرطی دفاع نماید، در مقابل قوه قضاییه در سمت حاكمیت بایستد. اما امروز نقش‌ها و جایگاه‌ها جابه‌جا شده است. هاشمی شاهرودی بر حقوق فردی و كرامت انسانی وفادار است و رئیس‌جمهور طرفدار فشار و تقلیل این امر تحت لوای ارزش‌های دیگر است. اما رئیس‌جمهور به این مهم دقت نمی‌كند كه همه چیز برای كرامت انسان بنا شده است. عرض و آبروی انسان از حرمت كعبه مهم‌تر است.
اگر بخواهیم اصلی را اساس و اصلی دیگر را فرع قرار دهیم، انسان و ارزش‌های او بالا‌تر از همه چیز قرار می‌گیرد. از اینكه رئیس قوه قضاییه چنین می‌اندیشد باید خدا را شاكر بود. بدیهی است كه جز این از نظام جمهوری اسلا‌می انتظار نمی‌رود. خداوند در قرآن كریم و در جای‌جای آن بر كرامت و بزرگی انسان‌ها تاكید كرده است. همواره نگاه‌های افراطی و تا حدی ایدئولوژیك مجوزهای غیراخلا‌قی را برای هدم انسانیت صادر كرده‌اند. این تعابیر از مسلمانان نیست كه برای رسیدن به اهدافی كه آن را مقدس می‌شماریم پا بر اصول قطعی و ارزش‌مدار دیگری بگذاریم. چنبره باورهای ایدئولوژیك و غیرانسانی می‌تواند مسلخی فراخ برای ذبح آزادی‌های رایج و حقوق مسلم الهی باشد. تلا‌ش پیامبران، فیلسوفان و متفكران قرون بر این مهم قرار گرفته بود تا به ما بیاموزد قوانین برای دفاع از حقوق شهروندان بی‌پناه پدید می‌آید، چون بی‌زبان هستند بر آنها پا نگذارید؛ رسالتی كه در قانون اساسی بیشتر بر دوش رئیس‌جمهور است نه رئیس قوه قضاییه!

منبع : روزنامه اعتماد ملی