توصیه‏هایی به خانم‏های خانه‏دار برای تنظیم اقتصاد خانواده‏

تنظیم برنامه ی خانواده، بر اساس درآمد شوهر، موضوعی است که باید با دقت و کاردانی تمام، از سوی خانم خانه، صورت بگیرد و چون نمی‏توان درآمدها، خرج‏ها و خلق و خوی افراد را صددرصد با یکدیگر تطبیق داد، این کار به وسیله خانم خانه و بر اساس تجربیات خود او باید انجام شود. در این مبحث، فقط چارچوب کلی را مطرح می‏کنیم و جزئیات آن را به عهده خانم خانه می‏گذاریم.
ضرب‏المثل حکیمانه «بادآورده را باد می‏برد» در تئاتر، فیلم و کتاب، لحظات بسیار مفرح، شیرین و دل‏چسبی را برای ما، به ارمغان آورده است. چقدر از دیدن پیرمردهای خسیسی که در صحنه تئاتر با مأمور مالیات بر سر درآمد، چانه می‏زدند و دستشان می‏لرزید و اصولاً مطالبه او را چرند و مزخرف می‏دانستند و به پرداخت مالیات تسلیم نمی‏شدند، خندیده‏ایم یا مثلاً در ضمن نمایش، از دیدن زن‏های جوان و خوش لباسی که به هیچ‏وجه در مقابل منطق شوهر، در خصوص کم‏خرج کردن، متقاعد نمی‏شدند و مثل بچه‏ها، لب‏هایشان را آویزان می‏کردند و با کلماتی بچه‏گانه می‏گفتند: «من نمی‏دونم؛ هر طوری شده، باید این پالتو پوست را برایم بخری»، خندیده ایم! نویسندگان و منتقدان اجتماعی، به قدری کتاب و نمایش در خصوص خسّت، ولخرجی و اسراف نوشته‏اند که از حد خارج است و هر کدام از ما، به نوبه خود، چنین کتاب‏ها و نمایش‏هایی را خوانده و دیده‏ایم و به نظرمان عجیب و غریب و احمقانه جلوه کرده است و به آنها خندیده‏ایم.
نویسندگان خوش ذوق و آنهایی که نقایض اجتماعی را با دیده بصیرت و نکته‏سنجی می‏نگرند، مشاهدات خود را به طرز جالب و زیبایی، ضمن داستان، در مقابل دیدگان ما مجسم می‏کنند و به قدری با مهارت، آن عیوب را برجسته می‏سازند که ما آن را حمل بر شوخ‏طبعی نویسنده کرده، به وجد و سرور می‏آییم؛ اما باید بدانیم که در زندگی حقیقی، هیچ مصیبتی رنج‏آورتر و غم‏انگیزتر از عدم لیاقت در امور مالی نیست.
در کلام معصومین هم اشاراتی به این موضوع شده است:
امام حسن (ع) : پرسش صحیح نیمی از علم است ، و مدارا کردن با مردم نیمی از عقل است ، و اقتصاد و اعتدال در زندگی نیمی از مخارج است .
آن مردی که زیادتر از درآمد خود خرج می‏کند و به اصطلاح «پایش از گلیمش درازتر است»، خوشمزه و خنده‏آور نیست؛ بلکه وی، پایه و اساس ورشکستگی و فلاکت خود را بنا می‏گذارد. آن خانم ولخرج و بی‏مغزی که مثل بچه‏ها و از روی بی‏فکری، یقه شوهر را می‏چسبد و از او لباس‏ها و مدهای روز را می‏خواهد، جذاب و دلربا نیست؛ بلکه مانند سنگ آسیاب، به گردن شوهر آویخته شده، او را شکسته و خرد می‏کند.
تصور این که اگر ما درآمد بیشتری داشته باشیم، تمام مشکلات و غصه‏های مالی ما حل می‏شود، یک فکر سفسطه‏آمیز و بی‏معنی است. متخصصان علم اقتصاد می‏گویند: درآمد زیادتر، درد را دوا نمی‏کند. یکی از بزرگان علم اقتصاد ، عقیده دارد که غالب مردم، وقتی پولشان زیادتر می‏شود، خرجشان را نیز بالا می‏برند و در نتیجه، باز با بی‏پولی و کمبود، دست به گریبان هستند.
بدون نقشه و بی‏فکر خرج کردن، یعنی آن که همه از درآمد و دسترنج شما بهره ببرند؛ غیر از خودتان. شما از درآمد خود به کفاش، نانوا، قصاب، بزاز و نجار، نفع برسانید؛ اما یک دینار برای خود کنار نگذارید.
با نقشه و عاقلانه خرج کردن، آن است که شما و خانواده‏تان، هر کدام یک سهم عادلانه از درآمد خود را پس‏انداز کنید.
▪ خانم های محترم : تنظیم بودجه، نه مثل یک پیراهن ساده و آسان است و نه این است که شما صورت بالا بلندی از مخارج روزانه را تهیه کنید و یک ریال یک ریال همه را بنویسید؛ بلکه تنظیم بودجه، عبارت از نقشه مشخص و یک برنامه منظمی است که به شما کمک می‏کند تا از درآمد و پولتان، حداکثر استفاده را ببرید.
بودجه‏ای که از روی عقل و تدبیر تنظیم شده باشد، شما را به هدف و آرزوهایی که در زندگی دارید، می‏رساند. خرید خانه، باغ، ماشین، تحصیلات عالی برای بچه‏ها، پس‏انداز برای زمان پیری، مسافرت و گردش، از هدف‏های مورد نظر هر خانواده هستند و انجام آنها، جز با تنظیم بودجه عاقلانه، میسر نخواهد بود.
وقتی شما از روی نقشه و حساب خرج کردید و مخارج هر ماه را آخر آن ماه از نظر گذراندید، به چشم خود می‏بینید که برای هر چیز، چه مبلغ پول داده‏اید و اگر بعضی مخارج در نظر شما زائد باشد، آنها را حذف می‏کنید تا هزینه آنها به مصرف چیزهای مهم و لازم برسد. صورت‏حساب خرج ماهانه بهترین مشاور اقتصادی و راهنمای خرج و پس‏انداز شما خواهد بود.
اگر خدای نکرده شما از آن زن‏هایی هستید که عقل معاش نداشته، به تنظیم بودجه معتقد نیستید، از همین امروز، برنامه خرج و دخل را با تطبیق درآمدتان، تهیه کنید. باید بدانید که یک زن میانه‏رو که از روی عقل و نقشه خرج می‏کند، مهم‏ترین کمک و خدمت را در راه موفقیت شوهر، انجام می‏دهد. مردهایی که گرفتار زن ولخرج هستند، هرگز روی موفقیت را نخواهند دید.
اگر شوهر شما راه پول درآوردن را می‏داند، ولی آینده‏گر نیست و همه را از دست می‏دهد، شما باید با منطق و عقل معاش، از آن جلوگیری کنید و اگر زیاد محافظه‏کار است و خانواده را در فشار و تنگنا می‏گذارد، حس اعتماد او را به خود جلب کنید و به او بفهمانید که شما نیز در پول خرج کردن، همان دل‏سوزی و تدبیر متقابل را دارید.
در امر بودجه خانواده شما نمی‏توانید به نظریه ی متخصصان، متکی باشید و آن را راهنمای بودجه ی خانواده خود قرار دهید. برای آن که بودجه شما از نظر اقتصادی ارزش واقعی داشته باشد، باید به قامت خود شما بریده شود و مثل لباس، جزءجزء آن، روی اندام شما امتحان شود تا از هر جهت، برازنده شما و زیبا و راحت باشد. درآمد، موقعیت و مخارج هیچ خانواده‏ای، مثل خانواده دیگری نیست. مشکلات و مسائلی که شما در امر پول خرج کردن و بودجه خود دارید، مثل صورت و اندامتان، با دیگران متفاوت است.
همانطور که می دانید نقش شما در آرامش،نظم،موفقیت وحتی اقتصاد خانواده بسیار مهم است چناچه اگر بخواهید،اراده کنید و بابرنامه عمل کنید ، بسیاری از مشکلات زندگی تان - از جمله مسائل مالی - حل خواهد شد مقاله ی زیر حاوی پیشنهاد هایی است که در این باره بیان می شود البته همه ی ما می دانیم که این راه ها مشتی از خروار است . راههای بیشتر وکاربردی تری را در طول زندگی مادران ومادر بزرگانمان دیده ایم . منظورم همان ایامی است که به مدد تبلیغات رنگارنگ و زنگی مصرفی تمام هم وغم خانواده در تغییر دکوراسیون و خرید اجناس خارجی و..نبود . مادر بزرگ های ما بدون مایکروویو و توستر وخیلی از لوازمی که امروزه جزء لاینفک آشپز خانه هایمان شده ،غذاهایی را طبخ می کردند که همه ما هنوز طعمشان رابه خاطر داریم . قناعت وصرفه جویی بهترین راه برای داشتن زندگی با آرامش است .
چند پیشنهاد که در تنظیم و تهیه بودجه خانواده، به شما کمک می‏کنند، عبارتند از:
۱) صورت دقیقی از مخارج خود تهیه کنید تا به چشم خود ببینید که درآمدتان چگونه و به کجا می‏رود.
همان طور که پزشک، قبل از آن که مرض را تشخیص دهد، قادر به معالجه آن نیست، ما نیز تا عیب کاری را پیدا نکنیم، قادر به اصلاح آن نخواهیم بود. صرفه‏جویی، این نیست که ندانسته و نسنجیده، از مخارج خود حذف کنیم؛ ولی وقتی صورت‏حساب روشنی در دست داشتیم، با مراجعه به آن، به آسانی می‏توانیم درک کنیم که چه مخارجی غیرضروری است و با حذف آنها، می‏توانیم حساب پس‏انداز خود را بالا ببریم. بنابراین حداقل برای مدت سه ماه، تمام مخارج خانواده را قلم به قلم در یک دفتر ثبت کنید.
من با این که بیشتر خرید و مخارج منزل را با چک می‏پردازم، با این حال، صورت‏حساب خرج یک ماه خانواده را قلم به قلم، در یک دفتر، ثبت می‏کنم و آخر هر سال، مخارج دوازده ماه را جمع می‏کنم. نتیجه‏ای که من از این صورت‏حساب می‏گیرم، بسیار عالی است؛ اولاً به طور روشن می‏توانم بگویم که در عرض یک سال، چقدر پول غذا داده‏ام؛ چه مبلغ به مصرف لباس رسیده است؛ چقدر خرج پذیرایی و میهمانی شده و خرج امور متفرقه و شخصی و... شده است. با مراجعه به جمع کل مخارج سال قبل، می‏توانم بگویم که چقدر هزینه زندگی خانواده ما بالا رفته است.
لازم نیست که شما هم به این نحو عمل کنید؛ بلکه همین قدر که چند ماه صورت مخارج را نگه داشتید و برای هر قلم، اعتباری تعیین کردید، دیگر کافی است؛ اما من اصولاً دوست دارم که این صورت‏حساب سالانه را داشته باشم؛ تا اگر تصور کردم که در آن سال، برای لباس و لوازم شخصی، زیاد خرج کرده‏ام، با مراجعه به صورت‏حساب، از شک بیرون بیایم.
۲) بر اساس احتیاجات خانواده و درآمد، برای مخارج سالانه خود، بودجه تنظیم کنید.
مخارج مشخص و غیر قابل تغییر را تعیین کرده، روی کاغذ بنویسید. مثلاً کرایه یک سال منزل، مخارج غذا، اقساط، وام‏ها و اقساط بیمه زندگی را که معین هستند، روی یک صفحه کاغذ، ثبت کنید. همچنین مبلغی برای احتیاجات دیگر از قبیل مخارج دکتر و دارو، لباس، خرج تحصیل بچه‏ها، خرج رفت و آمد و پول توجیبی برای خود و شوهرتان را نیز تخمین زده، به آن بیفزایید.
به طوری که همه می‏دانیم، این کار، دارای اهمیت فراوان است و مستلزم تصمیم و همکاری نزدیک تمام خانواده و بعضی اوقات، امساک و خویشتن‏داری است.
ما نمی‏توانیم در یک زمان، همه چیز داشته باشیم؛ ولی به طور قطع، می‏توانیم چیزهای غیرلازم، زائد و تجملی را فدای چیزهای مهم و اساسی کنیم. آیا شما خرید یک خانه زیبا و راحت را به لباس، کفش و کلاه گران قیمت، ترجیح نمی‏دهید؟ آیا حاضرید نظافت، اتو و تعمیر لباس‏ها را خود انجام دهید و پول آن را به مصرف خرید یک فریزر خوب برسانید؟
وقتی شما، شوهر و بچه‏هایتان به چشم خود دیدید که برای هر منظوری، مبلغی معین، پیش‏بینی شده است و تجاوز از آن حد هم مقدور نیست، تصمیم می‏گیرید که با گذشت و همکاری، به آرزوهای خود، لباس عمل بپوشانید و حتی از آن مبلغ معین نیز صرفه‏جویی کنید تا به هدف‏های خود زودتر برسید.
۳) ده درصد از درآمد سالانه خود را پس‏انداز کنید.
شما باید حداقل ده درصد از درآمدتان را برای خود، بچه‏ها و شوهرتان، پس‏انداز کنید و هرگز خود را از این کار، محروم نکنید. ممکن است که لیاقت و عقل معاش شما به حدی باشد که علاوه بر این ده درصد، مبلغ دیگری نیز به منظور خرید خانه یا ماشین، پس‏انداز کنید.
متخصصان علم اقتصاد می‏گویند: اگر شما بتوانید ده درصد از درآمد شوهرتان را پس‏انداز کنید، پس از چند سال، زندگی مرفه و آسوده‏ای خواهید داشت؛ به طوری که هر قدر قیمت‏ها و هزینه زندگی بالا رود، در اوضاع اقتصادی شما، تأثیری نخواهد داشت.
زنی را می‏شناسم که با جدیت تمام، این کار را انجام می‏داد. روزی او به من گفت: در دورانی که بحران اقتصادی، سراسر کشور را فرا گرفته بود، حقوق شوهرش حتی به کمتر از نصف، کاهش یافت و آنها مجبور بودند که سعی کنند تا مخارجشان از حدود درآمد، بالاتر نرود و مثلاً برای صرفه‏جویی کرایه اتوبوس، غالباً راه درازی را پیاده طی می‏کردند و برای خرید غذا، لباس و سایر نیازهای زندگی، ساعت‏ها وقت و انرژی صرف می‏نمودند تا کمی ارزان‏تر بخرند. با این حال، این زن و شوهر، هیچ‏گاه عادت دیرینه خود را که پس‏انداز ده درصد از درآمدشان بود، ترک نکردند.
این خانم، با کمال خوشحالی و سرافرازی، به من اظهار داشت:
«با این که ما به این پول احتیاج فراوان داشتیم و من بارها به این خیال افتادم که از پس‏انداز ده درصد درآمد صرف‏نظر کنم، اما امروز، بسیار خوشوقتم که آن عادت پسندیده را ترک نکردم و امروز در پرتو آن استقامت، دارای خانه و زندگی مرفه شده‏ایم».
۴) حساب پس‏اندازی برای روز تنگ‏دستی و حوادث غیرمترقبه، باز کنید.
متخصصان علم اقتصاد، زن و شوهرهای جوان و خانواده‏های نوبنیاد را راهنمایی می‏کنند که از هر سه ماه حقوق، یک ماه آن را برای حوادث شوم پیش‏بینی نشده، پس‏انداز کنند؛ بدین معنی که در هر سال، حقوق چهارماه را ندیده انگاشته، همیشه این مبلغ را حاضر داشته باشند. همین افراد به ما اخطار می‏کنند که اگر بنا باشد ما یک مرتبه حقوق یک ماه را پس‏انداز کنیم، برایمان دشوار و کاری غیرعملی است. برای این منظور، به جای آن که مثلاً هر چهارماه یک بار، مبلغ زیادی پس‏انداز کنیم، بهتر است هر هفته، به طور مرتب و بدون وقفه، مقداری به حساب فوق بیفزاییم.
۵) بودجه را با حضور اعضای خانواده تنظیم کنید.
مشاوران علم اقتصاد، معتقدند که طرح و تنظیم بودجه، همیشه باید با حضور و همکاری تمام اعضای خانواده باشد. همچنین اگر هر چند وقت یک بار جلسه‏ای تشکیل شود و درباره اوضاع اقتصادی و نقشه‏های بهبود وضع خانواده، با بچه‏ها صحبت گردد، روح همکاری در آنها ایجاد می‏شود و روی بیشتر توقعات خود، قلم می‏کشند و از این که از بعضی چیزها محروم شده‏اند، عصبانی نمی‏شوند.
نویسنده کتاب «ازدواج را موفقیت‏آمیز کنید»، می‏نویسد:
«بزرگ‏ترین عامل خوشبختی در ازدواج، عقل معاش است. پول خرج کردن، هنرمندی و مهارت مخصوصی می‏خواهد که هر زنی از این هنر بهره‏مند باشد، وسایل رفاه و خوشبختی خانواده را فراهم می‏آورد».
درست است که همه چیز را با پول نمی‏توان خرید، ولی اگر ما از روی علم و دانایی بدانیم که چگونه آن را خرج کنیم و سهم پس‏انداز خود را برداریم، آن سرمایه، موجب آرامش روح، نشاط و پشت‏گرمی اعضای خانواده می‏شود.
بنابراین بیایید به جای آن که وقت خود را بیهوده تلف کنیم و با تشویش و اضطراب، عمر خود را از بین ببریم و بگوییم که چرا حقوق شوهرمان زیادتر نیست و چرا با آن خواستگار اولی که امروز ثروتمند است، ازدواج نکردیم، یاد بگیریم که با اعجاز عقل معاش، درآمد شوهرمان را طوری خرج کنیم که آینده بهتری داشته باشیم. اگر زنی بداند که چگونه از هر یک ریال حقوق شوهرش، حداکثر استفاده را ببرد، به مرد، اشتیاق و حرارت می‏دهد که زیادتر پول کسب کند.واز آن مهم تر آرامش داشته باشد.

محمد رضا نصرتی
http://tebb.blogfa.com