دود سیاه دودکش ۱+۵

پاسخ رسمی ۲۱صفحه ای ایران به بسته مشوقهای گروه ۱+۵ ، درتاریخ ۳۱مرداد(۲۲ اوت) و در آستانه نشست این گروه پیرامون تصمیم قطعی درمورد مسئله هسته ای ایران ، معادلات جهانی در این رابطه را دگرگون ساخته و با اتمام مهلت شورای امنیت سازمان ملل برای ایران به منظور تعلیق غنی‌سازی اورانیوم در ۹شهریور (۳۱ اوت) ، احتمال توافق اساسی تمام اعضا برسر تحریم و اعمال فشار برایران بسیار كم است .
در این راستا هرچند تعبیر "برخواستن دود سیاه از دودكش ۱+۵" ، به مراسم تعیین رهبر كاتولیك های جهان برمی گردد كه طی آن، مشاهده دود سیاه از دودكش واتیكان به معنای عدم همگرایی و اتفاق نظر درانتخاب پاپ جدید و مشاهده دود سفید به معنای انتخاب پاپ جدید می باشد ، اما این تعبیر درمورد همگرایی ۵ كشور عضو دائم شورای امنیت و دارای حق وتو، بعلاوه آلمان در ارتباط با مسئله هسته ای ایران نیز مصداق دارد و به نظر می رسد پس از پاسخ رسمی ایران به بسته پیشنهادی۱+۵ در تاریخ از پیش اعلام شده، برخواستن " دودسفید " به نشانه همگرایی این كشورها درجهت اتخاذ تصمیم های اجرایی تنبیهی برعلیه فعالیتهای هسته ای ایران درقالب قطعنامه شورای امنیت ، فعلاً منتفی است.
بر این اساس علیرغم آنكه هنوز مفاد محرمانه پاسخ رسمی ایران منتشر نشده است، اما كلیت این پاسخ از دو جنبه، اهمیت ویژه ای دارد .
اول آنكه ؛ ایران از همان ابتدای دریافت بسته مشوقها درتاریخ ۱۶خرداد (۶ ژوئن) ، اعلام كرد مفاد این بسته را در تیمهای كارشناسی بررسی خواهد كرد و پاسخ خود را تا آخر مرداد ماه (۲۲ اوت) به طرفین غربی اعلام خواهد كرد و لذا پاسخ ایران در زمانی كه اعلام كرده بود ، تبلیغات گسترده غرب را تحت عنوان " وقت كشی ایران " در پاسخ به بسته مشوقها خنثی نمود.
دوم آنكه ؛ مفاد پاسخ ایران قطعاً "تأثیر تأخیری" خواهند داشت ،یعنی با پایان مهلت ۹ شهریور برای تعلیق غنی سازی و ادامه فعالیتهای غنی سازی در ایران ، تلاشهای طرفین غربی برای صدور قطعنامه دوم كه ماهیتی شدیدالحن تر از قطعنامه اول (۱۶۹۶) خواهد داشت با تأخیر مواجه می شود و این امر از تشتت افكار و اظهاره نظرهای ضد و نقیض مسئولان ۱+۵ ، بخوبی قابل مشاهده است .
از دیگر سوی ؛ تأكید مقامات ایرانی برای بازگشت به مذاكرات، در قالبی "جدید و غیرفرسایشی" از نكات قابل توجه در ماهیت پاسخ ایران می باشد كه رویكرد جامعه جهانی برای حل مسئله هسته‌ای ایران در قالب "اصول دیپلماتیك" و "مذاكرات چند جانبه" را افزایش می دهد.
علاوه بر این، آنچه در این زمان روند تصمیم‌گیری كشورهای ۱+۵ را تحت الشعاع قرارداده است و اصطلاحاً از خروج دودسفید از دودكش ۱+۵ جلوگیری می‌كند، "منافع ساختاری" هر كدام از این كشورها در ارتباط با ایران است كه در صورت اعمال تحریم برعلیه تهران مورد تهدید جدی واقع خواهد شد. این احساس نگرانی غرب از واكنشهای سران ۱+۵ به پاسخ ایران بخوبی مبرهن است.
"فیلیپ دوست بلازی" وزیر امورخارجه فرانسه، اگرچه در واكنش به پاسخ ایران اظهار داشت "پاسخ تهران به پیشنهادات جامعه جهانی رضایت‌بخش نیست و به انتظارات پاسخ نمی‌دهد" ، اما در ادامه صراحتاً تأكید كرد ؛ مقامات ایرانی برای گفتگو و ازسرگیری مذاكرات آمادگی دارند و فرانسه نیز قصد دارد گفتگو را از سربگیرد .
همچنین ،" فرانك والتر اشتاین مایر" وزیر امورخارجه آلمان نیز در اظهارات مشابهی بر حل مسئله هسته ای ایران در چارچوب دیپلماتیك و روشن و با شركت كشورهای اروپایی تأكید كرد.
در همین زمینه ، "چین" نیز كه در اثر تحریم احتمالی ایران منافع زیادی را از دست می‌دهد ، با نگرانی روند فعلی را پیگیری می نماید ، چراكه اقتصاد این كشور درحال حاضر ۱۴درصد از نفت خام خود را از ایران وارد می‌كند و تراز تجاری بین ایران و چین در سال جاری به بیش از ۱۰ میلیارد دولار می رسد . دراین راستا و درصورت تحریم ایران ادامه فعالیت حدود ۱۰۰ شركت چینی كه اكنون درحال كار بر پروژه‌های زیرساختی ایران هستند ، با مشكل اساسی روبرو می شود .
انگلستان هم به عنوان یكی از همراهان اصلی امریكا دربرابر ایران و ایفای نقش تعیین كننده در تصویب قطعنامه ۱۶۹۶، به نوبه خود از تحریم ایران متضرر می شود و دركنار تهدید فعالیت شركتهای انگلیسی در ایران، مشروعیت سیاستهای این كشور را در تقابل جدی با افكار عمومی مردم ایران و همانند ایالات متحده قرار می دهد .
روسیه نیز به عنوان مخالف اصلی اقدامات تنبیهی برعلیه ایران و شریك تجاری دیرینه، بر اساس همكاریهای و روابط نزدیك با تهران می كوشد با بدست گیری نقش تعیین كننده در مسئله هسته‌ای ایران، منافع خود را همچنان حفظ نماید.
ایالات متحده نیز به عنوان اصلی ترین حامی اقدام تنبیهی برعلیه ایران، پس از ناكامیهای متعدد در افغانستان و عراق و همچنین عدم موفقیت در تسهیل اهداف خود در مقابله و تضعیف حزب‌الله لبنان، بخوبی براین امر واقف است كه درصورت رویارویی با ایران در قالبهای تحریمی و تنبیهی دیگر ، منافع امریكا در منطقه استراتژیك خاورمیانه در معرض مخاطره جدی قرارگرفته و قطعاً هزینه های حضور در خاورمیانه چند برابر حال حاضر خواهد شد.
اما آنچه مشخصاً دولتمردان امریكا را نگران كرده است، تداوم "استراتژی مقاومت" از سوی ایران در برابر تحریمهای احتمالی و در نتیجه ایجاد كره شمالی دیگری در منطقه خاورمیانه اما با شاخصه های اسلامی است كه با توجه به نقش تعیین كنندگی درمنطقه به "محور مبارزه" و "سمبل به چالش كشیدن" سیاستهای واشنگتن بدل خواهد شد.
علیرغم آنچه ذكرشد ، آنچه نقش "عامل بازدارنده" را در معادلات تصمیم ساز فوق و از سوی ایران ایفا می كند، قطع همكاریهای خارج از عرف و بیش از حدانتظار كنونی ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی است كه می تواند از یك سو، نظارت بین المللی فعلی بر فعالیتهای غیرنظامی ایران را متوقف كرده و از دیگر سوی، اعتبار این ارگان بین المللی را درعرصه جهانی متزلزل نماید.
در این راستا، ارسال پرونده هسته‌ ای ایران به شورای امنیت و تصویب قطعنامه ۱۶۹۶ ، بی شك از مصادیق اقدامات غیر قانونی و سیاسی اعضای ۱+۵ است و ایران می تواند با استناد به تبصره ۱ ماده ۱۰ از پیمان NPT ، كه تصریح می دارد " چنانچه هر یك از اعضاء پیمان تشخیص دهد حوادثی فوق العاده مربوط به موضوع این پیمان، منافع عالیه كشورش را به مخاطره انداخته است این حق را خواهد داشت كه در اعمال حق حاكمیت ملی خود از این پیمان كناره گیری نماید و این عضو باید كناره گیری خود را با اطلاعیه قبلی ۳ ماهه به كلیه اعضای پیمان و به شورای امنیت ملل متحد اعلام نماید " ، از این معاهده خارج شود.
آنچه مبرهن است ، درمجموع و براساس موارد فوق اتفاق نظر و اجماع اعضای ۱+۵ ، درجهت اعمال اقدامات تنبیهی برعلیه ایران "پروسه ای زمانبر" و البته "چندسویه" می باشد و لذا فعلاً دودسفید از دودكش ۱+۵ برنمی خیزد!

نویسنده:مهدی علیخانی * كارشناس مسائل سیاسی
منبع:خبرگزاری فارس

منبع : خبرگزاری فارس