بیوگرافی پاسدار

نامگذاری سوم شعبان به‌عنوان روز پاسدار از سوی امام‌خمینی(ره) یك عمل هوشمندانه فرهنگی و اجتماعی محسوب می‌شود. پاسداران انقلاب اسلامی كه با سرعت معجزه‌آسایی به یك سپاه بزرگ ملی تبدیل شدند و با نیروهای سه‌گانه زمینی، دریایی و هوایی یكی از كارآمدترین و موثرترین ارتشهای ملی تاریخ را به منصه ظهور رساندند، به‌هرحال نیروی نظامی ایدئولوژیك نظام جمهوری اسلامی محسوب می‌شوند و علاوه بر وظایف متعارف نظامی و لشكری، رسالتهای خطیری را در عرصه پاسداری از دستاوردهای انقلاب برعهده دارند. توجه‌دادن این نیرو به مبانی اصیل اعتقادی برگرفته از مكتب حسین(ع) می‌تواند منشور و راهنمای نمایانی برای آن محسوب شود و فضای حركت آن را ترسیم نماید. در نوشته زیر فرهنگ پاسداری و توجه مردم و رهبر مردم به این فرهنگ، مورد تذكار قرار گرفته است.
در طول هشت‌سال دفاع مقدس و فرازونشیبهای پس از انقلاب، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از جمله نهادهایی بود كه در كنار دیگر اقشار نظامی و رزمندگان گمنام، در رهایی ملت ایران و اسلام عزیز و نیز در پاسداری از انقلاب و هدفهای آن، عاملی موثر و ركن ركین بوده و هست.
● روز پاسدار
حضرت امام‌خمینی در سوم شعبان سال ۱۳۹۹.ق/ برابر با هفتم تیر ۱۳۵۸.ش به مناسبت سالروز ولادت امام‌حسین(ع) می‌فرماید: «روز مبارك سوم شعبان ‌المعظم را كه روز طلیعه پاسدار و پاسداری از مكتب مترقی اسلام است به عموم هم‌میهنان و به‌خصوص پاسداران انقلاب اسلامی تبریك عرض و به حق باید این روز معظم را روز پاسدار بنامیم. روز ولادت با سعادت بزرگ پاسدار قرآن كریم و اسلام عزیز است. پاسداری كه هرچه داشت در راه هدف اهدا كرد و اسلام عزیز را از پرتگاه انحراف رژیم طاغوت بنی‌امیه نجات داد.»[i] ایشان در این پیام سوم شعبان را روز پاسدار نامیدند.
● تعریف پاسدار
پاسدار در لغت به معنی نگهبان و مراقب است و پاسدار و پاسداران آن كسانی هستند كه در حساسترین لحظات تاریخ از میان خلق برمی‌خیزند و چون دژی مستحكم، مردانه و شجاعانه در جهت رسیدن به حق و حقیقت و حفظ آن گام برمی‌دارند. هنگامی‌كه تحریف‌گران حقیقت از سنت و سیره رسول خدا و از آنچه خداوند در شریعت اسلامی و از زبان قرآن بنا نهاده بود تصویری مغایر با واقعیت ارائه كردند، امام‌حسین(ع) برای احیای آن سنت از كف‌رفته، قیام حماسی و تاریخی‌اش را آغاز نمود و بدین‌ترتیب از دین پیامبر خدا پاسداری نمود. بی‌شك امام‌حسین(ع) تبدیل به الگویی كامل و جاودانه جهت پاسداری از دین و ارزشها برای رادمردان تاریخ گشت.
● جایگاه رفیع پاسدار
امام‌خمینی(ره) می‌فرماید: «ای كاش من هم یك پاسدار بودم. اینها چه می‌كنند و من چه كار. آنها می‌روند با دشمن اسلام می‌جنگند و من در اینجا هستم و نمی‌توانم. شما قدر خودتان را بدانید. خداوند به شما عنایت داشته است كه شما را مهیا كرده تا قرآن كریم و اسلام عزیز و میهن اسلامی را حفظ كنید. نظام الهی مقرر كرده است تا شما برای خدمت به اسلام انتخاب شوید و این پیش خدا ثبت است و ملائكهٔالله و خداوند پشتیبان شماست و دلتان قوی باشد. هر قدمی كه برای اسلام برمی‌دارید قدمی است الهی كه خدا برای شما پیش آورده است.»[ii]
پاسدار از زندگی شرافتمندانه‌ای برخوردار است و از ارزشهای مقدس حمایت می‌كند. امام(ره) می‌فرماید: «الان شما اسم شریف پاسداری برایتان ثبت است. پاسدار اسلام، پاسدار انقلاب اسلامی. پاسدار انقلاب اسلامی لفظ نیست واقعیت است.»[iii] «من از خدا می‌خواهم كه شماها انشاءالله همان‌طوری كه اسمتان پاسدار است و در این زندگی شرافتمندانه وارد هستید، پاسداران اما‌م‌زمان ــ سلام‌الله علیه ــ باشید و خدای تبارك و تعالی شما را حفظ كند.»[iv] «پاسداری خیلی شریف است برای اینكه خدمتگزاری به اسلام است.»[v]
پاسداران در تاریخ كشور بسیار نقش‌آفرین بوده‌اند. هرجا ضرورت و نیازی پیش آمده، حضور آنان به چشم می‌خورد. «پاسداران كسانی هستند كه در حساسترین لحظات تاریخ ملی ما از همین دانشگاهها و از همین دبیرستانها و از لابه‌لای قشرهای مردم بیرون آمدند و در صف مستحكمی قرار گرفتند و مردانه و شجاعانه نقش ایفا كردند. یعنی آن جمعی از دانشجویان و دانش‌آموزان كه در یك دوره‌ای مثل دوره انقلاب، مثل دوره بسیار حساس و خطرناك بعد از انقلاب، مثل دوران جنگ تحمیلی آماده شدند و همت كردند كه نقش سازنده و قوی ایفا كنند، همین پاسدارانند.»[vi]
● پاسدار؛ شخصیتی حماسی

پاسداران انقلاب اسلامی طلایه‌داران حماسه‌های پرشكوه و مقدسند، حماسه‌هایی كم‌نظیر و گاه بی‌نظیر كه تنها از دانش‌آموختگان مكتب عشق، مكتب پرشور و شعور حضرت امام‌حسین(ع) برمی‌آید.
در مكتب امام‌حسین(ع)، یك شخصیت حماسی كسی است كه در جهت مقاومت و دفاع از عقیده حركت می‌كند و روحیه متموجی از عظمت، غیرت، حمیت، شجاعت، حس دفاع از حقوق و حس عدالتخواهی دارد. «حماسه مقدس آن كسی است كه روحش برای خود موج نمی‌زند. برای قاره یا مملكت خود موج نمی‌زند. او اساسا چیزی را كه نمی‌بیند شخص خود است. او فقط حق و حقیقت را می‌بیند و اگر خیلی كوچكش كنیم باید بگوییم بشریت را می‌بیند.»[vii]
«دومین جهت تقدس اینگونه قیامها و نهضتها این است كه در شرایط خاصی كه هیچكس گمان وقوع آن را نمی‌برد قرار گرفته‌اند. یعنی یك مرتبه در یك فضای بسیار بسیار تاریك و ظلمانی یك شعله حركت می‌كند. شعله‌ای در یك ظلمت مطلق. فریاد عدالتی است در یك استبداد و ستم مطلق. جنبشی است در یك سكون، درحالی‌كه همه ساكن و مرعوبند. كلام و سخنی است در یك خاموشی مرگبار.»[viii]
«سومین جهت تقدس این است كه در آن یك رشد و بینش نیرومند وجود دارد. قیام‌كننده چیزی را می‌بیند كه دیگران نمی‌بینند... منطقی دارد مافوق منطق افراد عادی، مافوق منطق عقلائی كه در اجتماع هستند.»[ix]
● فرهنگ پاسداری
پاسداری، یك فرهنگ عظیم و برگرفته از نهضت عاشورا است؛ عزت‌آفرین و سرشار از مجاهدت و افتخار به همراه خلق حماسه‌های بزرگ است. «پاسداری، یك فرهنگ است. یك فرهنگ عزت و افتخار است. پاسداری از دین و انقلاب كه امروز این معنا در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مجسم است. صرفا یك حركت نظامی نیست. پاسداری یك فرهنگ است. جنبه عقیدتی و سیاسی و فداكاری و مجاهدت دارد. البته جنبه نظامی هم دارد. یعنی بازوی نظامی انقلاب بوده، هست و خواهد بود.»[x]
«پاسداران كسانی هستند كه علیرغم همه انگیزه‌هایی كه در دنیای مادی امروز برای جوانان وجود دارد، لباس عفاف و تقوا پوشیدند، به استقبال معنویات رفتند، برای خدا قدم در میدان گذاشتند و هر جا هرچه از وجودشان لازم بود، جانشان، سلامتیشان و حضورشان در میان خانواده، همه را تقدیم كردند. بسیاری از این پاسداران و جوانان ما كسانی هستند كه بحمدالله سالمند به شهادت نرسیدند و سلامتیشان را هم از دست نداده‌اند. اما در حكم شهدا هستند زیرا آن‌جایی‌كه حضورشان در جبهه و فعالیتشان در میدان لازم بود، آن را به انقلاب و به ملت و به كشور و به خدا تقدیم كردند.»[xi]
● پاسدار، شیعه راستین امام‌حسین(ع)
«شیعه یعنی پیرو، پیروی در فكر، عمل، اخلاق، مواضع سیاسی و عقاید دینی. گرچه شیعه حسین(ع)، شیعه علی(ع) و ائمه دیگر علیهم‌السلام نیز هست و تشیع در خط ائمه و اهل بیت بودن است اما حسین‌بن‌علی(ع) در ابعاد خاصی كه زندگی و جانش را بر سر آنها نهاد حالت الگویی دارد و اسوه است. آن حضرت برای احیای دین قیام كرد و خود را فدای راه خدا ساخت. شیعه او نیز باید اینگونه باشد.»[xii] شیعه سیدالشهداء باید در خصلتهایی نظیر خودسازی، خداترسی، تقوا، امربه‌معروف‌ونهی‌ازمنكر، اقامه نماز، تلاش در مسیر رضای حق، جود و كرامت، عزت‌نفس، گریز از ذلت و زبونی و سازش با طاغوتها و حكومتهای ستمگر، مبارزه با باطل، جهاد و شهادت، روحیه ایثار و شهادت‌طلبی، قاطعیت و صلابت در راه عقیده و... به آن پیشوای شهید تاسی كند.
امام‌علی(ع) می‌فرماید: بهترین مردم كسی است كه خود را در راه خدا وقف كند با دشمنان او به نبرد برخیزد و مرگ یا كشته‌شدن در میدان نبرد را آرزوكند.در تاریخ تمدن بشری كم بوده‌اند آدمیانی كه برای برافراشته‌داشتن چراغ حق و ترویج اخلاق كریمه، تمامی هستی و آمال خود را بر سر هدف خویش بگذارند. كمربستن برای احیای حقیقت‌خواهی، همتی جانانه می‌طلبد كه تنها از مردانی چون حسین(ع) برمی‌آید كه از آزادگی و شور حقیقت‌جویی‌اش چنان حماسه‌ای آفرید كه تا زمان، زمان است، نامش جاودان و موجب احترام انسانهای حق‌طلب خواهد بود.
پاسداران اسلام و انقلاب اسلامی كه شیعیان راستین آن امام می‌باشند، با تاسی از گفتار و سیره عملی آن حضرت در این مرز و بوم حماسه‌هایی آفریدند كه در دل تاریخ جاودانه خواهد ماند. آنان می‌كوشند با پیروی از راه و روش بزرگ پرچمدار اسلام مسئولیت خطیر خود را به‌نحومطلوب انجام دهند.
● رسالت پاسداران
والاترین مسئولیت سپاه حفظ مكتب و نظام اسلامی است. حضرت امام‌خمینی(ره) دراین زمینه خطاب به پاسداران می‌فرمایند: «ما و شما دو مسئولیت داریم. یك مسئولیت كوچك و یك مسئولیت بزرگ. مسئولیت كوچك، حفظ كشور و حفظ نظام و پیشبرد نهضت و رعایت جهات نظمی و تربیتی افراد است كه این مهم است لكن كوچكتر از آن دومی است. دوم حفظ مكتب و چهره اسلام. ما اگر چنانچه در آن امر اول پیش ببریم، البته پیشبرد بزرگ است و اگر شكست هم بخوریم، شكستش هم بزرگ. لكن با حفظ چهره اسلام و حفظ مكتب، شكست آخری برای ما نیست. شكست، همان در فعالیتهای نظامی و انتظامی است و اگر چنانچه چهره اسلام را ما حفظ بكنیم و در آن شكست نخوریم، برای ما در عاقبت پیروزی است... خوف این است كه اگر چنانچه در اعمال ما یك نحوی مشاهده بشود كه برخلاف آنی است كه ما ادعا می‌كنیم، دشمنهای ما پای ما حساب نكنند، پای اسلام حساب كنند... اگر خدای نخواسته در این نهضتی كه شما كردید، یك‌وقت كاری ما و شما انجام بدهیم، روحانیون و پاسدارن هر دو طایفه پاسدار هستند، پاسدار اسلام. همه ملت پاسدار اسلام باید باشند. كلكم راع.»[xiii]
از دیگر مسئولیتهای پاسدار اسلام، دفاع از انقلاب اسلامی و مقابله با توطئه دشمنان اسلام است تا با یاری خداوند، این انقلاب هدف والای خود را كه دفاع از مستضعفین و سركوبی مستكبران است، تحقق بخشد. «ای پاسداران عزیز كه از متن ملت مسلمان متعهد بپاخاسته‌اید و از انقلاب اسلامی و نهضت مقدس پاسداری كردید و با فداكاری و خون پاك برادران جانباز مجاهد خود انقلاب را به ثمر رساندید و با همت بزرگ خود و ملت غیور و قوای نظامی و انتظامی متعهد، ایران عزیز را از لوث رژیم منحط شاهنشاهی پاك و دست جنایتكار اجانب را از كشور اسلامی قطع كردید، به هوش باشید كه دشمن در كمین است و طرفداران شیطان بزرگ و رژیم غاصب دست‌اندركار توطئه[اند]»[xiv]
«اراده خداوند متعال بر آن بوده و هست كه اسلام رهایی‌بخش و قرآن هدایت‌افروز را جاوید نگه‌دارد و با خون شهیدانی چون فرزندان وحی، احیا و پشتیبانی فرماید و از آسیب دهر نگه دارد و حسین‌بن‌علی آن عصاره نبوت و یادگار ولایت را برانگیزد تا جان خود و عزیزانش را فدای عقیدت خویش و امت معظم پیامبراكرم نماید تا در امتداد تاریخ خون پاك او بجوشد و دین خدا را آبیاری فرماید و از وحی و رهاوردهای آن پاسداری نماید.»[xv]
«اگر عاشورا و فداكاری خاندان پیامبر نبود، بعثت و زحمات جانفرسای نبی‌اكرم را طاغوتیان آن زمان به نابودی كشانده بودند... نمی‌دانستیم به سر قرآن كریم و اسلام عزیز چه می‌آمد... و اینك كه پاسداران از سپاه و كمیته‌های عصر حاضر این روز بزرگ پربركت جاوید را روز پاسدار اعلام نموده‌اند، مسئولیتی بس بزرگ و تكلیفی بس عظیم را عهده‌دار شده‌اند... نیكو انتخابی است و بزرگ مسئولیتی. نیكو است كه ادامه خون سرخ تشیع را تداعی می‌كند و پرمسئولیت است كه انگیزه آن فداكاری و جانبازی آنچنان لطیفه الهی دارد كه آن خون را ثارالله و از مرزهای حجب نور و ظلمت فراتر بوده و از خودیها و خودبینیها پیراسته و به مرز العبودیهٔ جوهرهٔ كنهها الربوبیهٔ رسانده.»[xvi]
پاسداران باید با حفظ اتحاد از نفوذ دشمنان جلوگیری كنند؛ چراكه دشمنان اسلام در كمین هستند و قلمهای زهرآگین از هر سو از غلافها كشیده شده تا جمهوری اسلامی را از صحنه بیرون كنند. «شما دلاوران سلحشور و شما سپاهیان انقلاب اسلامی مردم ایران، شما از همان روزهای اول هدف ناجوانمردانه گروهها و گروهكهای منحرف واقع شدید... بكوشید كه نفاق‌افكنان در شما رخنه نكنند و میان شما و برادران رزمنده دیگرتان جدایی نیفكنند كه اكنون قوای نظامی و انتظامی همچون شما و سایر قوای مسلح مردمی، لشكریان اسلامید و برادران ایمانی به هوش باشید كه از تفاله‌های رژیم طاغوتی و مكتبهای انحرافی آسیب نبینید.»[xvii]
پاسدار اسلامی باید حامی عدل و عدالت باشد و برای تحقق این هدف بزرگ، باید ابتدا این صفت را در خود به تجلی رساند و با اقتدا به ائمه اطهار، بین مردم به عدالت رفتار كند. امام‌خمینی در این زمینه می‌فرمایند: «من امیدوارم كه این عدالت الهی كه به چهره تابناك علی‌بن‌ابیطالب ــ سلام‌الله علیه ــ ظاهر شده است، در ملت ما و درخصوص قوای انتظامیه جلوه‌گر شود. شماها كه پاسدار جمهوری اسلامی هستید و پاسدار اسلام و قرآن هستید باید به همان نحو كه مولا ــ علیه‌السلام ــ مظهر عدالت بود و مظهر رحمت. شما هم اقتدای به آن حضرت كنید و با عدالت با مردم و بین خودتان رفتار كنید و با عطوفت.»[xviii] «انقلاب برای تحقق حكومت عدل و جمهوری اسلامی كه قدم بعد است به‌وجود آمد. پاسدارها هم باید در این معنا پاسداری كنند. پاسداری، این است كه این حكومت، حكومت عدل باشد و پاسداری از عدالت باشد. پاسداری از عدالت این است كه پاسدار خودش موصوف به عدالت باشد تا بتواند پاسداری از عدالت كند.»[xix] «چه شماها كه با اسم پاسداری مشغول خدمت هستید، چه سایر اقشار كه یكی‌اش هم قشر روحانیت است، كه آنها هم پاسدار هستند ولو این لفظ پاسدار بر آنها حالا اطلاق نمی‌شود لكن به حسب واقع پاسدار از اسلام هستند... عدالت اسلامی از خود انسان شروع می‌شود تا همه‌جا... اگر این معنا حاصل نشود نه حكومت اسلامی است و نه پاسدارش پاسدار اسلام... پاسداری در این مرحله این است كه از عدالت پاسداری كنید كه از حكومت عدل پاسداری كنید... حالاكه پاسدار هستید حالا كه دارای اسلحه هستید، حالاكه قدرتمند هستید ببینید كه با این اسلحه خودتان با این قدرت خودتان چه‌جور با مردم رفتار می‌كنید... رفتار، رفتار عادلانه است و آن‌طوركه اسلام می‌خواهد تا بشوید پاسدار اسلام و انقلاب اسلامی.»[xx]
● جنبه معنوی روحیه پاسدار
«آن چیزی كه می‌تواند انقلاب و جهتگیری عظیم این ملت و راهی را كه او به سوی صلاح و فلاح و عزت و رضای الهی و سعادت دنیا و آخرت خود می‌پیماید پایدار كند، عبارت است از هوشیاری و آمادگی روحیه پاسداری. این روحیه پاسداری، متوقف به جنبه معنوی است. توجه و توسل و ارتباط قلبی با پروردگار عالم، تضمین‌كننده استحكام و اقتدار نیروهایی است كه می‌خواهند همیشه در مقابل آن جبهه بایستند و مقاومت كنند. اگر این رابطه با خدا ضعیف شد، هوسها بر انسان غالب گردید و این هوسها توانستند جهت‌گیری را تنظیم كنند، آن‌گاه قدرت مقاومت در برابر جبهه دشمن هم ضعیف می‌شود.»[xxi] «در ایجاد سپاه پاسداران فقط این نبود كه نظام می‌خواهد از نو یك نیروی مسلح درست كند. مساله تنها به اینجا ختم نمی‌شد. مساله از این هم بالاتر بود. مساله این بود كه در یك تشكیلات نظامی كه به‌وسیله انقلاب به‌وجود می‌آمد، فكر و عقیده و ایمان، یعنی عامل معنوی قدرت، در تمام اجزا رعایت و لحاظ شود و تاآنجاكه ممكن بود، این كار شد. سپاه پاسداران بعدازآنكه به‌وجود آمد، كسانی كه آن را نمی‌خواستند بارها تا مرز انحلالش بردند و به انزوایش انداختند... اما سپاه ماند و می‌ماند. اینگونه پایه مستحكمی می‌ماند؛ چون عامل معنوی قدرت در درون این سازمان به‌طور وافر وجود داشته و امروز هم وجود دارد. اعتقاد، ایمان، اخلاص، مجاهدت برای ادای تكلیف، مجاهدت برای خدا، مجاهدت منهای درآمد مادی آن، مجاهدت و تلاش، اینها است كه یك مجموعه و یك نظام را حفظ می‌كند... حقیقت قضیه، وجود ایمان است.»[xxii]«ایمان باید همراه با احساس مسئولیت شود... بدون احساس مسئولیت، این ایمان كارایی خود را از دست می‌دهد. این دو عنصر باید با شجاعت، رشادت و توجه به قدرت درونی خود همراه شود؛ چون یكی از چیزهایی كه هر مجموعه‌ای را، هر ملتی را، هر سپاهی را دچار انهدام می‌كند، غافل‌ماندن از قدرت خود است... اتحاد و وحدت هم یكی از شرایط لازم است. این، ساختن و تامین‌كردن آینده این نظام است.»[xxiii]
● وظیفه پاسدار بعد از جنگ
«سپاه پاسداران و هر پاسدار و هركسی در غیركسوت پاسداری كه در قبال امانت اسلام و امانت انقلاب برای خود مسئولیتی قائل است در زندگی امروز و فردای بشر، برای ارزشهای اسلامی نقش قائل است، باید توجه كند كه با پایان‌یافتن جنگ، كار پایان نیافت. با گذشت یك دهه و دو دهه از پیروزی انقلاب تلاش خاتمه نیافت. دلیل واضح هم این است كه دشمنیها و عوامل مزاحم و معارض با این حركت صلاح و فلاح تمام نشده است.»[xxiv] پس باید تمام تلاش را جهت حفظ نظام مقدس جمهوری اسلامی و تمامیت ارضی كشور به‌كارگرفت.
● نتیجه
پاسداران كسانی هستند كه علیرغم همه انگیزه‌های مادی، لباس تقوا پوشیدند و به استقبال معنویات رفتند. برای خدا قدم در میدان گذاشتند و هرچه از وجودشان لازم بود همه را تقدیم اسلام كردند. ایشان راه درست را انتخاب كردند، همان راهی كه دنیای اسلام را بیدار كرد كه باید این راه را ادامه داد. راه آنان، حقانیت ملت ایران را اثبات نمود.
پاسداران، افرادی شجاع و آگاه بوده و یكی از اصلی‌ترین عناصر عزت ملت و كشور و سربلندی و تامین‌كننده آینده كشور و نظام محسوب می‌شوند كه در حساسترین برهه‌ها حقیقتا مردانگی نشان‌ دادند. آنان تنها یك ایمان پرشور و عاشقانه ابراز نكردند، بلكه با فكر و تلاش خود توانستند كارهای شگفت‌آوری بیافرینند و برای هر نسل جوانی، پاسداران ما كه خود در دوران جنگ تحمیلی جوان بودند، الگویی زیبا و جذابند.
سپاه پاسداران با استعانت از آیه كریمه «و اعدوا لهم ما استطعتم بالقوه» جهت دفاع از دین خدا و ارزشهای مكتب اسلام شكل گرفت و از ابتدا تاكنون با تمام قوا و توان با دشمنان اسلام، میهن و نظام جمهوری اسلامی مبارزه نموده است.

پی‌نوشت‌ها
[i]ــامام‌خمینی، صحیفه نور، تهران، مركز مدارك فرهنگی انقلاب اسلامی، ۱۳۶۱، ج۸، ص۳۰۵
[ii]ــ همان، ج۱۵، ص۲۲۰
[iii]ــ همان، ج۱۰، ص۱۱۰
[iv]ــ همان، ج۹، ص۱۱
[v]ــ همان.
[vi]ــ بیانات مقام معظم رهبری، ۱۱/۸/۷۹، مركز اطلاع‌رسانی حضرت آیت‌الله ‌العظمی خامنه‌ای (به مناسبت روز پاسدار).
[vii]ــ مرتضی مطهری، حماسه حسینی، تهران، صدرا، ۱۳۶۳، ج۱، ص۱۳۹
[viii]ــ همان، ص۱۴۰
[ix]ــ همان، ص۱۴۲
[x]ــ بیانات مقام معظم رهبری، ۱۷/۷/۸۱، مركز اطلاع‌رسانی حضرت آیت‌الله‌ العظمی خامنه‌ای (به مناسبت روز پاسدار).
[xi]ــ بیانات مقام معظم رهبری، ۲/۹/۷۷،همان.
[xii]ــ جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معروف، ۱۳۸۰، ص۲۶۴
[xiii]ــ صحیفه نور، ج۱۰، ص۱۰۹
[xiv]ــ همان، ج۱۲، ص۱۵۹
[xv]ــ همان، ج۱۴، ص۱۱۵
[xvi]ــ همان.
[xvii]ــ همان، ج۱۴، ص۱۱۶
[xviii]ــ همان، ج۱۲، ص۱۴۴
[xix]ــ همان، ج۸، ص۸۷
[xx]ــ همان.
[xxi]ــ بیانات مقام معظم رهبری، ۱۳/۹/۷۶،همان.
[xxii]ــ بیانات مقام معظم رهبری، ۲۲/۸/۷۸،همان.
[xxiii]ــ بیانات مقام معظم رهبری، ۱۱/۸/۷۹،همان.
[xxiv]ــ بیانات مقام معظم رهبری، ۱۳/۹/۷۶،همان.

منبع : سایر منابع