کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه (Conjunctivitis)

ملتحمه (conjunctiva) غشاء نازك و شفافی است كه روی سفیدی چشم (صلبیه) و سطح داخلی پلك ها را پوشانده است. كنژنكتیویت التهاب این غشاء است كه بدلایل عفونی و یا غیر عفونی رخ می دهد.
● انواع كنژنكتیویت
از میان انواع غیر عفونی، شایعترین نوع كنژنكتیویت نوع حساسیتی یا آلرژیك است. این مشكل در افرادی كه حساسیت فصلی دارند نیز دیده می شود و ممكن است بر اثر حساسیت به موادی از قبیل مواد آرایشی، عطر و یا داروها نیز رخ دهد. این نوع از كنژنكتیویت مسری نیست.
نوع عفونی كنژنكتیویت بر دو نوع است. نوع ویروسی كه عامل بیماری ویروس بوده و معمولا با یك سرما سرماخوردگی و گلو درد همراه است. نوع دوم یا كنژنكتیویت ناشی از باكتری (باكتریال) معمولا بر اثر آلودگی با باكتری هایی نظیر استافیلوكك و استرپتوكك ایجاد می شود و شدت آن به نوع و گونه باكتری بستگی دارد.
● علائم و نشانه های كنژنكتیویت
بارزترین علامت كنژنكتیویت قرمزی چشم بر اثر التهاب است. علائم انواع كنژنكتیویت را می توان بصورت زیر خلاصه كرد:
كنژنكتیویت آلرژیك: هر دو چشم را درگیر كرده و سبب خارش و قرمزی همراه با اشكریزش و تورم پلك ها می شود. بیمار ممكن است بدلیل حساسیت آبریزش بینی هم داشته باشد.
كنژنكتیویت ویروسی: معمولا با درگیری یك چشم شروع شده و ممكن است در ادامه چشم دیگر را نیز درگیر كند. علائم دیگر شامل اشكریزش شدید، ترشح آبكی و قرمزی چشم هستند.
كنژنكتیویت باكتریال (میكروبی): هر دو چشم را درگیر كرده و سبب ترشح غلیظ می شود كه ممكن است بخصوص هنگام بیدار شدن از خواب سبب چسبیدن پلك ها به هم شود. علائم دیگر عبارتند از: تورم ملتحمه، قرمزی و اشكریزش. این نوع از كنژنكتیویت معمولاً ابتدا یك چشم را درگیر می كند ولی به سادگی به چشم دیگر منتقل می شود.
● تشخیص
كنژنكتیویت معمولا در یك معاینه ساده چشم پزشكی با استفاده از Slit Lamp تشخیص داده می شود. در بعضی از موارد چشم پزشك ممكن است برای تشخیص نوع باكتری عامل كنژنكتیویت ترشحات چشم را برای كشت به آزمایشگاه بفرستد.
● درمان:
از آنجا كه انواع ویروسی و باكتریال كنژنكتیویت مسری بوده و براحتی منتقل می شوند، پیشگیری نقش بسیار مهمی در جلوگیری از انتقال آلودگی به چشم دیگر بیمار و نیز افراد دیگر دارد. برای پیشگیری مؤثر توجه به نكات زیر لازم است:
ـ شستشوی مرتب دستها و خودداری از مالیدن چشم. آلودگی در بسیاری از موارد بر اثر خاراندن چشم درگیر و انتقال از طریق دست آلوده اتفاق می افتد.
ـ استفاده نكردن از حوله مشترك
ـ استفاده نكردن از لوازم آرایشی مشترك نظیر خط چشم، سایه چشم و ...
ـ استفاده نكردن از قطره های چشمی مشترك
ـ شنا نكردن (بعضی از باكتری ها می توانند از طریق آب منتقل شوند)
ـ ضد عفونی كردن میز و پیشخوان محل كار یا آشپزخانه منزل
ـ خودداری از دست دادن با دیگران
ـ عدم استفاده مجدد از دستمال جهت پاك كردن چشم. بهتر است از دستمال كاغذی و بصورت یك بار مصرف استفاده شود.
● درمان
كنژنكتیویت آلرژیك: كمپرس سرد و استفاده از اشك مصنوعی در موارد خفیف كمك كننده است. در موارد شدیدتر از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و آنتی هیستامین ممكن است استفاده شود. در بعضی از بیمارانی كه دائما كنژنكتیویت آلرژیك دارند ممكن است از قطره های استروئیدی نیز استفاده شود.
كنژنكتیویت ویروسی: نوع ویروسی بیماری مانند سرماخوردگی درمان خاصی ندارد و معمولا برای آن داروی خاصی تجویز نمی شود ولی علائم بیماری را می توان با استفاده از كمپرس سرد و اشك مصنوعی تخفیف داد. در موارد خیلی شدید نیز می توان از قطره های استروئیدی برای كاهش التهاب استفاده كرد. كنژنكتیویت ویروسی معمولا ظرف سه هفته بهبود می یابد.
كنژنكتیویت باكتریال: معمولا با استفاده از قطره ها یا پماد های آنتی بیوتیك درمان می شود.
● نكته آخر
هر چند كنژنكتیویت معمولاً عفونتی خفیف بوده و مشكل چندانی ایجاد نمی كند ولی گاهی ممكن است شدت یافته و منجر به مشكلات جدی تری شود بنابراین توصیه می شود در صورت بروز علائم حتماً به چشم پزشك مراجعه كنید.

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اصلاح دید نور