نبردهای پوچ یک جغرافیای باطل

با نگاهی به تاریخچه پیدایش اسراییل و سیر تصاحب زمینهای فلسطینیان در می یابیم یکی از عواملی که باعث مهار تلاش کشورهای اسلامی برای آزادی فلسطین بوده است مطرح نمودن این موضوع است که فلسطین کشوری عرب است و این موضوع ربطی به جهان اسلام ندارد و موضوعی متعلق به جامعه عرب است . با این تعریف مسلمانان اروپا، جنوب شرقی آسیا، آمریکا، کشورهای آفریقایی غیر عرب، دولت های فارسی زبان مسلمان حق هیچ گونه اظهار نظری پیرامون این موضوع را ندارند و مانند سایر کشورها باید نقش شاهد جهانی را بازی کنند.
این تفکر تا آنجایی مطرح گردید که هنگام غصب فلسطین، فقط کشورهای ملی گرای عرب که عمدتا تبشان به خاطر سوسیالیستی-کمونیستی بودنشان گرم بود جلوی این موضوع ایستادند آنها هم پس از مدتی به خاطر هزینه های جنگ و عدم استقلال فکری سرد شدند.
در این مقاله سعی شده است تا با اشاره به دو نبرد ۴۹-۱۹۴۸ و ۱۹۶۷ میان اعراب و اسرائیل حدود غصب مرحله ای فلسطین توسط صهیونیست های اسرائیلی و طرح حذف مرحله به مرحله همان متحدان عرب فلسطینی ترسیم گردد و در پایان این دوره از مقالات به طرح دولت خود مختار فلسطینی اشاره شود.
فلسطین پس از جنگ جهانی دوم از فروپاشی دولت عثمانی به زیر قیومیت انگلیس رفت.
سال ۱۹۴۷مساله فلسطین برای انگلیس موضوع پیچیده ای شده بود.ناتوان ماندن در تعریف حریم یهودیان مستقر در فلسطین و حمایت های غیر منصفانه انگلیس از آنها موضوع را در چالشهای بی جوابی قرار داده بود.
همه اینها دست به دست هم داده بود تا مساله فلسطین به مجرد تاسیس سازمان ملل متحد توسط انگلیس به مجمع عمومی احاله شود.در حقیقت پس از شکست میزگرد لندن ،انگلیس موضوع را به سازمان ملل واگذار نمود.
کمیته ۱۱ نفره ای در خصوص موضوع فلسطین (اسکاپ) در نخستین نشست ویژه مجمع عمومی در آوریل ۱۹۴۷ تشکیل شدو رای به تقسیم فلسطین در قالب قطعنامه ۱۸۱(۲) داد.
▪ خلاصه قطعنامه شامل این موارد بود:
- ایجاد دولتهای عربی و یهودی
- تقسیم فلسطین به هشت بخش : شامل سه بخش به دولت یهودی و سه بخش به دولت عربی( دقت بفرمایید تقسیم بندی یکی بر حسب قومیت و دیگری بر حسب مذهب است.)بخش هفتم شهر یافا بود که محدوده ای عربی در قلمرو یهودی را تشکیل می داد.
- رویه و ترتیبات بین المللی برای بیت المقدس به عنوان بخش هشتم ، تحت مدیریت شورای قیومیت سازمان ملل انجام پذیرد.
آژانس یهود از تقسیم فلسطین استقبال کرد و آن را پذیرفت.اعراب فلسطینی و دولتهای عربی با توجه به اینکه قطعنامه ناقض موازین مندرج در منشور سازمان ملل ناظر بر اعطای حق تصمیم گیری درباره سرنوشت است با طرح مخالفت جدی کردند.
در نهایت مجمع عمومی سازمان ملل با ۳۳ رای موافق در مقابل ۱۳ رای مخالف و ۱۰ رای ممتنع تقسیم فلسطین به %۵۶.۵ تحت کنترل یهودیان، %۴۳ تحت کنترل اعراب و قدس به عنوان منطقه بین المللی تصویب می کند.نفوذ متفقین پیروز در جنگ دوم جهانی بر رای گیری ، باعث ترک اجلاس توسط اعراب می شود.
دو طرف –اعراب و یهودیان- فعالیتهای نیمه مخفی خود را آغاز می کنند.جامعه عرب، ارتش آزادی بخش عربی را از چریک های داوطلب فلسطینی سازماندهی می کند و تقسیم کشور را غیر قانونی می داند.۱۰۰۰۰ تفنگ و یک میلیون پوند دیگر به همراه ۳۰۰۰ داوطلب برای مقاومت فلسطین اختصاص می دهد.در مقابل آژانس یهود از یهودیان مقیم آمریکا ۲۵۰ میلیون دلار برای اقدام در فلسطین طلب می کند.
هاگانا( سازمان مسلح مخفی زیرزمینی صهیونیستی که بعدها پایه حزب کارگر اسرائیل شد.) و ایرگون( یک سازمان مسلح مخفی دیگر که بعدها پایه حزب لیکود گردید.) برای پاکسازی دشت ساحلی بین حیفا و تل آویو حمله به دهکده ها و قبائل عربی را آغاز نمود. صحنه های آغازین فیلم بازمانده اثر سیف ا... داد اشاره به این قسمت از وقایع تاریخی دارد.
● شراره های جنگ :
هاگانا ( سازمان مسلح زیرزمینی صهیونیستی) درماه ژانویه ۱۹۴۸ بیش از ۱۲ میلیون دلار اسلحه از چکسلواکی می خرد که شامل ۲۴۰۰۰ تفنگ و پنج هزار مسلسل و ۲۵۰۰۰ خمپاره انداز می شود.
در ماه مارس هاگانا نقشه خود برای حاکمیت مسلحانه بر کشور یهودی مصوب سازمان ملل به علاوه بخش های بزرگی از کشور فلسطینی مصوب را با نام دال آغاز می کند.ترومن، رئیس جمهور وقت آمریکا در ملاقات مخفی با رهبران یهودی، پشتیبانی خود را از اعلام تشکیل اسرائیل در روز موعود را اعلام می کند.نمایندگان آمریکا در سازمان ملل از طریق شورای امنیت در تدارک صلح بین یهودیان و اعراب هستند. دلسوزی گرگ برای بره.نکته جالب این است که بدانیم آیا اعراب نیز این رایزنی ها را انجام می دادند یا تنها خود را معطل جامعه عرب و شوروی کرده بودند؟
هشتم آوریل ۱۹۴۸ در روستی قسطل نزدیکی شهر قدس، عبدالقادر الحسینی فرمانده مبارزین فلسطینی به شهادت رسید.
یک نکته لازم است که همینجا برایتان بگویم. شهر قدس که در آن مسجد الاقصی – نخستین قبله مسلمین – قرار دارد با نام قدس یا بیت المقدس در زبان عربی، اورشلیم در لاتین و یورشلیم در زبان عبری تلفظ می شود.
این شهر برای دو طرف به خاطر وجود مسجد الاقصی بسیار مهم است. اسرائیل در دورا آریل شارون پایتخت خود را از تل آویو به بیت المقدس تغییر داد. به موضوع بازگردیم . . .
نهم آوریل ایرگون ( به رهبری مناخیم بگین ) و اشترن ( یک سازمان مسلح صهیونیستی دیگر) حدود ۲۵۰ فلسطینی ساکن روستای دیر یاسین در نزدیکی قدس را قتل و عام کردند.قصد اصلی آنها ایجاد رعب و ترس اعراب و فرار آنها از فلسطین بود. طرح دال با تخریب دهکده های فلسطین بر سر راه جاده تل آویو به قدس ادامه می یابد.جلیله و طبریه به تصرف هاگانا در می آید و فلسطینیان این نواحی آواره می شوند.
انگلیس توافقات پشت پرده را کرده است و آرام آرام از فلسطین خارج می شود. ظاهرا وعده لرد بالفور به حقیقت نزدیک می شود.
با تخلیه بندر حیفا، امکان حمله هاگانا به شهر فراهم می آید. فلسطینی های شهر زیر باران خمپاره می گریزند.( به قسمتهای میانی فیلم بازمانده اثر سیف ا... داد دقت گردد.) ایرگون نیز همین کار را در یافا انجام می دهد.
اوضاع به شدت بحرانی شده بود. در روز ۱۷ آوریل ۱۹۴۸ شورای امنیت خواستار توقف تمام فعالیتها و اقدامات مسلحانه و غیر مسلحانه در فلسطین شد. مجمع عمومی سازمان ملل کمیسیون فلسطین را منحل نمود و تصمیم گرفت برای پیشبرد استقرار صلح در همکاری با کمیسیون آتش بس یک سفیر صلح معرفی نماید.
تا آخر آوریل( چهارمین ماه میلادی) ۴۸ بخش غربی قدس به تصرف هاگانا در می آید و سکنه فلسطینی آواره می شوند. تا اول ماه می ۱۹۴۸ نزدیک به دویست هزار فلسطینی آواره می شوند.
در ۲۰ ماه می ( پنجمین ماه میلادی) ۱۹۴۸ کنت فولک برنادت ( Count Folke Bernaddotte )رئیس صلیب سرخ سوئد به عنوان میانجی سازمان ملل معرفی گردید. اما آیا او مثمر ثمر واقع می شود؟ چرا با این همه تلاش بین المللی پیشرفتی حاصل نشد؟نقش شوروی در این میان چه بود؟ قدس شرقی در دست چه کسانی ماند؟ آیا پیروزی برای اعراب دور از انتظار بود یا ....
روز ۱۴ ماه می ۱۹۴۸ انگلستان قیومیت خود بر فلسطین را وانهاد و نیروهای خود را از آنجا خارج کرد. همان روز آژانس یهود تاسیس دولت اسراییل در سرزمین های مورد بحث طرح تقسیم ۱۹۴۷ را اعلام نمود و رسما اسراییل تشکیل شد.آمریکا فورا در همان روز اراییل را به رسمیت شناخت .
روز بعد کلیه نیروهای انگلیسی از فلسطین خارج شده بودند.
با نگاهی به جغرافیای فلسطین موقعیت ممتاز آن را در میابیم. فلسطین کشور کوچکی است که از شمال با لبنان، از شرق با دریای مدیترانه ، از جنوب غربی و جنوب با صحرای سینا مصر،از جنوب شرقی با اردن و شمال شرقی با سوریه همسایه است.
ذکر این نکته از آنجایی مهم است که یهودیان خواستار برپایی کشوری میان اعراب نمودند که از همان اول قابل توجه بود و این موضوع چگونه می توانست بدون یک برنامه ریزی دقیق تحقق یابد؟
همه اینها نشان از این می دهد که طرح تشکیل اسراییل از مدتها قبل برنامه ریزی شده بود و چه چگونه بود که اسراییل اینقدر سریع توانست منطقه را تحت الشعاع قرار دهد.
با اعلام اسراییل بلافاصله آتش خصومتهای شدید بین گروههای یهودی و عرب شعله ور گردید.
هاگانا عملیات خود برای اشغال قدس شرقی( شهر قدیمی) را آغاز نمود ،روز بعد ارتش کشورهای عرب همسایه برای کمک به اعراب فلسطینی وارد این سرزمین شدند.
نیروهای لنانی از مرز گذشتند و . چند آبادی را تصرف کردند . نیروهای اردنی هم از مرز گذشتند و قدس شرقی را تصرف می کنند. عراقی ها، نابلس و جنین و طولکرم را می گیرند.مصری ها در ساحل مدیترانه پیشروی می کنند و از سوی دیگر تا بیت اللحم رفته و به سایر اعراب می پیوندند. سوری ها نیز چند آبادی یهودی نشین را تصرف می نمایند.
در ۲۰ ماه می ( پنجمین ماه میلادی) ۱۹۴۸ کنت فولک برنادت ( Count Folke Bernaddotte )رئیس صلیب سرخ سوئد به عنوان میانجی سازمان ملل معرفی شد. ۲۲ ماه می شورای امنیت درخواست آتش بس می کند که ۱۱ ژوئن ( چیزی نزدیک ۲۰ روز بعد) برقرار شد.
کنت برنادت در فلسطین پیشنهاد جدیدی می دهد که دو طرف رد می کنند. هشتم ماه ژوئیه اسراییل آتش بس را مشکند و نبر دوباره آغاز می شود.در ۱۵ ژوئیه ۱۹۴۸ شورای امنیت سازمان ملل طبق قطعنامه ای اعلام کرد که شرایط فلسطین تهدیدی علیه صلح است.
طبق این قطعنامه آتش بس دوم به وقوع پیوست. تا آن زمان اسراییل بخش بزرگی از سرزمینهای اعطا شده به دولتهای عرب ( طبق طرح ۱۹۴۷ ) از جمله بخش غربی بیت المقدس را تصرف کرده بود. مصر و اردن هریک کنترل مناطق باقیمانده از غزه و کرانه باختری رود اردن را (‌که شامل شرق بیت المقدس یا شهر قدیمی می شد) حفظ می کردند.
در ۱۸ ژوئیه آتش بس برای بار دیگر می شکند و طرح جدید برنادوت برای تغییر نقشه دو کشور و بازگشت آوارگان رد می شود.تقریبا ۷۵۰ هزار فلسطینی از از سرزمینهای خود آواره شده بودند.
در همین زمان در اثنای مذاکرات، کنت برنادوت در ۱۷ سپتامبر ۱۹۴۸ در بخشی از بیت المقدس که از سوی یهودیان تصاحب شده بود توسط گروه یهودی اشترن به قتل می رسد.
۶۰ هزار سرباز یهودی وارد جنگ می شوند و تل آویو و حیفا به عنوان شهرهای مهم اسراییل مطرح می شود.
این جنگ مثل جنگهای چریکی نبود، دو طرف رو در رو و با ادوات کامل با هم می جنگیدند. اکتبر ۱۹۴۸ جنگ به اوج خود رسید و یکماه بعد ( نوامبر ) اسراییل لی ها به جنوب و شمال پیشروی می کنند و حتی بخشی از جنوب لبنان را تصرف می کنند و ساکنین را تا ۱۵ کیلومتری داخل لبنان از خانه های خود دور می سازند. در عکس وضعیت طرفین در ۱۹۴۸ قابل مشاهده است.
یکی از نکات برجسته جنگ ۱۹۴۸ جنگ رسانه ای – تبلیغاتی است که پس از آن در طی سالیان و حتی اکنون روی داد. فیلمها و نمایشگاهها در این زمینه برگزار شد و هنرمندان و اندیشمندات زیادی از کل دنیا در این زمینه واکنش نشان دادند.
نکته جالب این است که در مواردی نادر هیچ روایت کامل و مستندی مطرح نگردیده است و هر دو طرف تنها به پر رنگ کردن نقش خود اکتفا کرده اند تنها تاریخ روایت گر خوبی است.
جنگ ۱۹۴۸ یک جنگ دینی بود. شاهد این مثال این است که در سمتی یهودیان بودند و در سمت دیگر اعراب مسلمان و عربهای مسیحی. با سیاستهای دولتهای بزرگ مسیحیان از جنگ دور بودند و تنها نبرد با مسلمانان بود.
در سومین نشست عادی مجمع عمومی سازمان ملل در ۱۱ سپتامبر ۱۹۴۸، سومین قطعنامه راههای حل و فصل مساله فبسطین تصویب شد. در قطعنامه ۱۹۴(۳) مقدمات تشکیل کمیسیون سه نفره سازمان ملل به نام کمیسیون مصالحه برای فلسطین را فراهم آورد که باید وظایف میانجی سازمان ملل را در صورت ضرورت نیز بر عهده می گرفت.
این کمیسیون ماموریت یافت به طرفین در دستیابی به یک موافقت نهایی در زمینه تمام مسائل معوقه و بلاتکلیف و تسهیل در بازگشت و اسکان مجدد آوارگان و بازسازی اقتصادی و اجتماعی آنان کمک کند.
جالب اینجاست که مجمع عمومی سپس سه کشور فرانسه، ترکیه و ایالات متحده آمریکا را به عنوان اعضای این کمیسیون معرفی نمود. به رابطه امروز این سه کشور با اسراییل کمی دقیق شوید.بررسی روابط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و ... این کشورها با اسراییل در عصر حاضر موضوع جالبی است.
اما در بعد از آن چه اتفاقی می افتد؟ اسراییل چقدر توان دارد که مقابله کند؟ آیا جهان عرب در آن روز به فکر افتاد و کاری جدی و مهم انجام داد؟ حقیقت در آینده روی میدهد . . . به امید خدا در شماره بعد اشاره می نماییم.

صادق ایرانی

منبع : دو هفته نامه زیتون