غربالگری اختلال بینایی کودکان

● ملاحظات بالینی
شایع‌ترین علل ابتلا به اختلال بینایی در کودکان عبارتند از:
۱) آمبلیوپی وعوامل خطرزای مربوط به آن
۲) عیوب انکساری که ارتباط به آمبلیوپی ندارند.
آمبلیوپی به کاهش تیزی بینایی بدون آسیب عضوی قابل کشف در چشم اطلاق می‌گردد و معمولاً همراه با عوامل خطرسازمربوط به آمبلیوپی می‌باشد که با بینایی طبیعی دو چشمی تداخل دارند، مثل استرابیسم (هم محور نبودن چشم‌ها)، آنیزومتروپی (اختلاف زیاد در قدرت انکساری چشم‌ها)، کاتاراکت (کدورت عدسی)، و پتوزیس (افتادگی پلک چشم). عیوب انکساری غیر مرتبط با آمبلیوپی بیشتر شامل میوپی (نزدیک‌بینی) و هیپروپی(دوربینی) می‌باشند، که هر دوی این موارد بدون توجه به سن افراد به هنگام کشف، اصلاح پذیر می‌باشند.
آزمایش‌های گوناگون به طور گسترده‌ در ایالات متحده به منظور شناسایی عیوب بینایی کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرند و انتخاب این آزمایش‌ها بستگی به سن کودک دارد. در خلال نخستین سال زندگی استرابیسم را می‌توان به وسیله‌ی انجام آزمایش (cover test) و آزمایش بازتاب نورهیرشبرگ (Hirschberg light reflex test) مورد ارزیابی قرارداد.
غربالگری تیزی بینایی کودکان زیر ۳ سال در مقایسه با کودکان بزرگتر، چالش‌ انگیز‌تر می‌باشد، و به صور معمول باید توسط پرسنل دارای آموزش‌های ویژه صورت گیرد. تکنیک‌های جدیدتر اتوماتیک را می‌توان برای آزمایش این قبیل کودکان مورد استفاده قرار داد.
غربالگری به وسیله‌ی نور قادر به شناسایی عوامل خطرساز ایجاد کننده‌ی آمبلیوپی همانند استرابیسم و عیوب قابل توجه انکساری می‌باشد ولی باید توجه داشت که قادر به شناسایی آمبلیوپی نیست.
آزمایش‌های مرسوم بینایی نیازمند وجود یک کودک همکاری کننده و دارای قدرت تکلم می‌باشد و نمی‌توان این قبیل آزمایش‌ها را به طور قابل اطمینانی تاقبل از سن ۳ تا ۴ سالگی انجام داد. در کودکان بالای ۳ سال سن، استروپزیس (توانایی دو چشم برای کار کردن با همدیگر) را می‌توان به کمک آزمایش موسوم به Random Dot E Test و یا به وسیله‌ی آزمایش Titmus Fly Stereotest ارزیابی نمود.
تیزی بینایی را می‌توان با آزمایش‌هایی همچون نمودار HOTV، سمبلهای Lea و یا جهت‌‌های گوناگون E مورد ارزیابی قرار داد. برخی از این آزمایش‌ها نسبت به بقیه ویژگیهای بهتری دارند.
کارگروه خدمات پیشگیری ایالات متحده، باتوجه به بررسی‌شواهد موجود، قادر نیست آزمایش غربالگری بهینه و همینطور فاصله‌ی زمانی بین دو غربالگری، یا میزان مهارت‌ لازم برای کادر درمانی انجام دهنده‌ی این غربالگری‌ها را تعیین کند.
آکادمی کودکان آمریکا (AAP) توصیه نموده است که غربالگری مندرج در زیر، برای همه‌ی کودکان در حین ویزیت‌های دوره‌یی کودک سالم از دوره‌ی نوزادی تا ۳ سالگی صورت پذیرد: بررسی سابقه‌ی چشمی، ارزیابی بینایی، معاینه‌ی خارجی پلک‌ها و چشم‌ها، ارزیابی میزان تحرک چشم‌ها، معاینه‌ی مردمک‌ها، و بررسی‌ رفلکس مردمک. در کودکان دارای سن ۳ تا ۵ سال، AAP علاوه بر انجام غربالگری مندرج در فوق، سنجش تیزی بینایی کودکان متناسب با سن آنان را (با استفاده از تست‌های HOTV یا جهت‌های گوناگون E) و همچنین افتالموسکوپی توصیه نموده است.
کار گروه خدمات پیشگیری ایالات متحده معلوم نموده است که شناسایی و درمان زودرس آمبلیوپی و عوامل خطرزای ایجاد کننده‌ی آن، ممکن است موجب بهبودی تیزی بینایی افراد گردد.
این درمان‌ها شامل انجام عمل جراحی برای استرابیسم و کاتاراکت» استفاده از عینک، عدسی‌های تماسی، یا درمان‌های جراحی به منظور اصلاح عیوب انکساری چشم» و همچنین شامل تعلیم و پرورش چشم‌ها، پوشاندن چشم، یا درمان به وسیله‌ی داروی آتروپین روی چشم بدون آمبلیوپی به منظور درمان آمبلیوپی می‌باشد.
این توصیه‌ها، غربالگری در مورد سایر مشکلات آناتومیکی یا پاتولوژیکی همانند عارضه‌ی بزرگی قرنیه، کاتاراکت، حالات غیر طبیعی شبکیه، یانوروبلاستومای نوزادی و همینطور فن‌آوری‌های جدید‌تر غربالگری که در حال حاضر تحت بررسی و پژوهش قرار دارند، را در بر نمی‌گیرند.

منابع در دفترنشریه می‌باشد.
دکتر بهروز نبئی
دکتر اکبر نیک پژوه
طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی

منبع : هفته نامه پزشکی امروز