هواپیماهای ایرباس

ایرباس ۳۰۰
سازنده: اتحادیه ایرباس
(فرانسه، آلمان، انگلستان، اسپانیا)
ویژگی: اولین هواپیمای پهن پیکر اروپا
اتحادیه ایرباس که با اجتماع منافع چند کشور اروپائی برای رقابت با ایالات‌متحده در تولید هواپیمای مسافربری به وجود آمده فعالیت خود را با مطالعه طرح یک هواپیمای ۳۰۰ نفره آغاز کرد، به همین دلیل نام ۳۰۰ برای طرح مورد مطالعه برگزیده شد.
پس ار توافق انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها در سال ۱۹۶۵ بررسی‌های اولیه برای ساخت یک هواپیمای مسافربری پرظرفیت و مناسب برای خطوط هوائی دو کشور، آغاز شد. در ۲۶ سپتامبر ۱۹۶۷ آلمان غربی سابق هم با امضاء یادداشتی به این جمع پیوست. ابتدا طرحی به وزن ۳۳۰، ۰۰۰ پوند و با موتورهای آربی ۲۰۷ ساخت رولزرویس پیشنهاد شد اما مهندسان ایرباس ترجیحاً دریافتند که ظرفیت حمل ۲۵۰ مسافر مناسب‌تر و سرمایه‌گذاری مطمئن‌تری است و به این ترتیب طرح ۳۰۰ بی با وزن ناخالص ۲۷۵، ۵۷۵ پوند مطرح شد. سرانجام دو فروند پیش نمونه به نام‌های ۳۰۰ بی ۱ ساخته شدند. اولین پرواز این هواپیما در ۲۸ اکتبر ۱۹۷۲ و ۵ فوریه ۱۹۷۳ در شهر تولز فرانسه با موتورهای سی اف ۶ ساخت جنرال‌ الکتریک انجام شد. گواهینامه صلاحیت پروازی ایرباس ۳۰۰ در مارس ۱۹۷۴ صادر و اولین مدل تولیدی این هواپیما به‌نام ۳۰۰ بی ۲ در ماه مه همان سال به خدمت ایرفرانس درآمد.
ورورد ایرباس ۳۰۰ به بازار، در شرایطی که هواپیماهای مسافربری آمریکائی بوئینگ ۷۴۷ داگلاس دی سی ۱۰ و لاکهید ال ۱۰۱۱ قبلاً عرضه شده بودند، رقابت بسیار مشکلی برای اتحادیه نوپای ایرباس بود. به‌علاوه بحران نفتی سال‌های میانی دهه ۱۹۷۰ اساساً فروش این رده از هواپیماها را کاهش داده بود. در چنین شرایطی، تقاضای اولیه برای خرید هواپیمای جدید ایرباس چندان امیداوار کننده نبود، اما بهبود بازار و تمایل مشتریان برای خرید هواپیماهای جادارتر، ایرباس برای عرضه مدل پرظرفیت‌تری فعال شد. حاصل این فعالیت، ایرباس ۳۰۰ بی ۴ بود که در ۲۶ دسامبر ۱۹۷۴ پرواز کرد. بی ۴ ظرفیت حمل سوخت و وزن بیشتری داشت و در ۲۶ مارس ۱۹۷۵ گواهینامه صلاحیت پروازی را از کشور آلمان غربی و فرانسه گرفت.
ایرباس ۳۱۰
سازنده: اتحادیه ایرباس
ویژگی: وجود سیستم‌های دیجیتال در کابین که موجب حذف مهندس پرواز شده است.
نام‌گذاری نظامی کانادائی: سی‌سی۱۵۰ پولاریس
پس از اطمینان شرکای اروپائی ایرباس از سودآور بودن تولید ایرباس ۳۰۰، مشتقات دیگری از این هواپیما برای فعالیت‌های بعدی بررسی شد. ابتدا مدل بی ۵ مبنای تحقیقات بود و تا ۱۹۷۴ مدل‌های بی ۹ (با بدنه کشیده‌تر) و بی ۱۰ (با بدنه کوتاه‌تر)و بی ۱۱ (با دهانه بال و چهار موتور ) هم مود مطالعه قرا گرفتند. از توسعه مدل بی ۹ و بی ۱۱ (به‌ترتیب) مدل‌های ۳۳۰ و ۳۴۰ به‌دست آمدند و توسعه مدل بی ۱۰ به‌طرح ایرباس ۳۱۰ انجامید.
از نیمه دهه ۱۹۷۰ خطوط هوائی اروپائی ابراز تمایل کردند که از سال ۱۹۸۳ به بعد هواپیماهای جدید متوسطی از رده میان برد / کوتاه برد را به خدمت بگیرند. بنابراین ایرباس در ژوئیه ۱۹۷۸ بازاریابی اولیه برای توسعه طرح ایرباس ۳۰۰ بی ۱۰ را آغاز کرد و پیش قراردادهائی را برای فروش هواپیما به خطوط هوائی سوئیس ایر، لوفت‌هانزا و ایرفرانس منعقد کرد.
در پایان سال ۱۹۷۸ دقیقاً شکل نهائی طرح‌های جدید که ایرباس ۳۱۰ نامیده شده مشخص شد به این ترتیب که طول بدنه ۳۱۰ نسبت به ۳۰۰ به اندازه ۱۳ قاب کوتاه‌تر شد و برای جادادن صندلی‌های بیشتر، اصلاحاتی هم در انتهای هواپیما انجام گرفت. هرچند که از نظر سازه‌ای، ۳۱۰ شبیه ۳۰۰ بود و طراحی آیرودینامیکی جدیدی داشت که نتیجه تحقیقات وسیع بریتیش‌آیرواسپیس در هاتفیلد بود. شرکت تازه تأسیس بریتیش‌آیرواسپیس، که سهام هاوکرسیدلی را در اختیار داشت، در اول ژوئیه ۱۹۷۹ با ۲۰% سهم مشارکت به جمع سازندگان صنایع ایرباس که شامل شرکت‌هائی نظیر (آیروسپشیال، ام بی بی، کاسا، فوکر) بود، پیوست و قسمت‌‌هائی از طرح ۳۱۰ را به عهده گرفت.
اولین فروند ۳۱۰ در سوم آوریل ۱۹۸۲ به پرواز درآمد و در سپتامبر سال بعد گواهینامه صلاحیت پرواز اروپائی جار را در (رده ۳ ای) دریافت کرد.
از ویژگی‌های ایرباس ۳۱۰ استفاده از سیستم‌های دیجیتال در کابین خلبان است که نقش مهندس پرواز را حذف کرده است.
نشانگر‌های مربوط به مهندس پرواز، به مقابل خلبان منتقل شده است و از سیستم کنترل پرواز- با- سیم به‌طور محدود (در تحریک براکش‌ها) استفاده شده است.

ایرباس ۳۲۰
سازنده: اتحادیه ایرباس
ویژگی: اولین هواپیمای مسافربری مجهز به سیستم کنترل پرواز- با- سیم
پس از عرضه اولین محصولات ایرباس به بازار در اوایل دهه ۱۹۷۰ سازندگان اروپائی این اتحادیه به فکر تدارک هواپیمای باریک پیکر افتادند با نیاز بازار هواپیماهای کم‌ظرفیت را هم تأمین کنند.
برای این کار برنامه‌ای به‌نام جی. ئی. تی آغاز شد که ساخت سه نوع هواپیمای دو موتوره با طول‌های مختلف بدنه برای جابه‌جائی تعداد متنوع مسافر (از ۱۳۰ تا ۱۸۸ مسافر) را شامل می‌شد. سه هواپیمای موردنظر به ترتیب (از کم‌ظرفیت به پرظرفیت) اس. ئی ۱ واس. ئی ۲. اس. ئی ۳ نامگذاری شدند. بررسی دقیقتر بازار آشکار کرد که فقط دو طرح، یکی به ظرفیت ۱۳۰-۱۴۰ و دیگری به ظرفیت ۱۵۰- ۱۶۰ نفر ارزش بیشتری برای سرمایه‌گذاری اولیه دارند.
تا فوریه ۱۹۸۱ نام ایرباس ۳۲۰ جانشین نامگذاری (اس. ئی) شده بود مدل کوچکتر ۱۰۰ و مدل بزرگ‌تر را ۲۰۰ نامیدند. به این ترتیب یک طرح اصلی ۱۵۰ سرنشینه، که تطابق بهتری هم با نیازهای خطوط آمریکا داشت، محور اصلی فعالیت‌های جدید ایرباس شد.
برای نخستین بار در صنعت هوانوردی و تاریخ هواپیمائی از سیستم کنترل پرواز- با- سیم در ایرباس ۳۲۰ استفاده شد که این موضوع نشانه شجاعت طراحان و مسؤلان ایرباس است هر چند که در صورت بروز سانحه همین سیستم مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
همچنین استفاده از اهرم‌های کنترل جانبی به‌جای کنترل مرسوم در هواپیماهای جدید مسافربری، از تدابیر نوین در طرح ایرباس ۳۲۰ است.
اولین پرواز ایرباس ۳۲۰ در ۲۲ فوریه ۱۹۷ انجام شد و این هواپیما در سال بعد به خدمت درآمد. در مقایسه دو طرح قبلی که در رده پهن پیکر بودند، این طرح جدید باریک‌ پیکر را مینی‌باس هم نامیدند که اشاره‌ای ابعد کوچکتر و ظرفیت کم آن است.
از همان سال ۱۹۷۸ مطالعاتی برای گسترش طرح ۳۲۰ انجام شد.
مدل کوچکتر و بزرگتر از ۳۲۰، و حتی دم (تی) شکل و دو موتور پراپ فن در ناحیه دم مورد بررسی قرار گرفتند. نهایتاً مدیران ایرباس مدل کشیده‌تر ۱۸۰-۲۲۰ را برای گسترش کار برگزیدند. از بین اسمامی پیشنهادی (۳۲۰- ۳۰۰- ۳۲۵- ۳۲۱) ۳۲۱ برگزیده شد و ایرباس ۳۲۱ برای نخستین‌بار در ۱۱ مارس ۱۹۹۳ پرواز کرد. پس از گذراندن آزمایش‌های پروازی در ۱۷ دسامبر گواهینامه صلاحیت پروازی اروپائی ۳۲۰ صادر شد.

منبع : مجله پرواز