حنجره مصنوعی؛ صدائی از جنس دیگر

افرادی‌که متعاقب عمل جراحی لارنجکتومی، حنجره خود را از دست داده‌اند صدای خود را نیز از دست می‌دهند، چنان‌که گوئی دیگر از توانائی تکلم برخوردار نیستند. ولی برای این افراد راه‌حل‌هائی وجود دارد که یکی از آنها استفاده از حنجره مصنوعی است.
حنجره مصنوعی برخلاف تصور عموم که فکر می‌کنند دستگاهی است که در جلوی گردن به‌جای حنجره کار گذاشته می‌شود، دستگاهی است که فرد بدون حنجره آن‌را در دست خود نگه‌می‌دارد، در تماس با قسمت مناسبی از گردن خود قرار می‌دهد و سپس در زمان لازم و به مدت لازم آن‌را با فشار دادن دگمه مربوطه روشن کرده و صحبت می‌کند.
صدای فردی که با جنجره مصنوعی صحبت می‌کند، صدای تقریباً ضعیفی است که تا حدود زیادی مصنوعی به‌نظر می‌‌رسد، ولی باید توجه داشت که او بدون این وسیله قادر به هیچ‌گونه تکلم قابل فهمی نیست؛ لذا در چنین شرایطی، دستیابی به صدائی ولو ضعیف که فرد بدون حنجره بتواند با استفاده از آن به برقراری ارتباط با دیگران بپردازد، بسیار مفید و مغتنم خواهد بود.
یکی از فوائد دستگاه حنجره مصنوعی این است که بیمار می‌تواند در زمانی بسیار کوتاه استفاده از آن را بیاموزد و آن‌را جهت برقراری ارتباط با دیگران به‌کار ببرد. حنجره‌های مصنوعی نسل اول از نوع مکانیکی بودند و با نیروی باد یا فشار تنفسی به تولید صدا می‌پرداختند. در دهه ۱۹۴۰، حنجره‌های مصنوعی الکترونیکی نیز به بازار آمدند و به‌تدریج در ساخت انواع پیشرفته‌تر آن، قدم‌های بسیار خوبی برداشته شد.
یک حنجره مصنوعی معمولاً به‌صورت استوانه و در اندازه‌ای که بتوان به‌راحتی آن‌را در دست گرفت، ساخته می‌شود. این دستگاه معمولاً دارای چند دگمه برای روشن و خاموش کردن و کنترل برخی فاکتورهای صدا مانند بلندی، زیر و بمی یا تکیه صدا است. این دگمه‌ها به‌گونه‌ای تعبیه می‌شوند که استفاده کننده با انگشتان یک دست بتواند به‌راحتی آنها را فعال کرده و اثرات لازم را بر صدا اعمال نماید. قسمت فوقانی دستگاه حنجره مصنوعی، دارای درپوش خاصی است که قسمت مرتعش شونده را احاطه می‌کند.
وقتی‌که فرد بدون حنجره قسمت فوقانی دستگاه را در تماس با قسمت مناسبی از گردن قرار می‌دهد درپوش فوق‌الذکر باعث می‌شود تا جلوی عبور آزادانه صدای قسمت مرتعش شونده به فضای بیرون گرفته شود. صدای حاصل از ارتعاش قسمت مرتعش شونده دستگاه از طریق لایه پوستی و بافتی تقریباً نازکی که روی آن قرار دارد به فضای حلق منتقل می‌شود. صدای منتقل شده به حلق می‌تواند به‌راحتی وارد دیگر حفرات تشدید شده و در اثر عملکرد اندام‌های تولید گفتار به صداهای گفتاری مختلف تبدیل شود و بالاخره فرد بتواند صحبت کند. آموزش استفاده از حنجره مصنوعی توسط آسیب‌شناس گفتار و زبان یا متخصص گفتاردرمانی انجام می‌شود و معمولاً بین ۳ تا ۱۰ جلسه به‌طور می‌‌انجامد.
برخی از حنجره‌های مصنوعی دارای قسمت خاصی هستند که بر روی قسمت مرتعش شونده مستقر می‌شود و صدا را از طریق لوله خاصی به‌داخل دهان فرد هدایت می‌کند.
معمولاً حنجره‌های مصنوعی دارای باطری‌هائی قابل شارژ از نوع NiMH و یک دستگاه شارژ باطری هستند. ممکن است لوازم خاصی مانند کیف مخصوص برای حمل و نقل آسان و ایمن و لوازم جانبی دیگری نیز همراه حنجره مصنوعی به خریدار ارائه شود. ضمناً دستگاه‌های موجود در بازار دارای گارانتی نیز هستند. برای استفاده از خدمات گارانتی باید به دستورات موجود در دستورالعمل دستگاه مراجعه شود.

یونس امیری‌شوکی

منبع : ماهنامه تخصصی مهندسی پزشکی