بازتاب اندیشه‌های حکیمانه علی (ع) در حدیقهٔ سنائی

بی‌تردید یکی از مشخص‌ترین و بارزترین ویژگی‌هائی که از دیرباز تا کنون در متون ادبی فارسی ـ اعم از نظم یا نثر ـ برجستگی دارد، تأثیرپذیری از قرآن، حدیث و معارف اسلامی است. این ویژگی تا آنجاست که گاه احساس می‌شود متون ادبی بیشتر از آنکه رنگ ادبی داشته باشد، درس قرآن و حدیث و اخلاق اسلامی است و جنبه‌های گوناگون معارف اسلامی در پهنهٔ گستردهٔ آن موج می‌زند. اگر چه در دوره‌های نخستین ادبیات پارسی دری، این ویژگی ممکن است کمتر جلوه کند و به جهت کم تجربه‌بودن گویندگان و نویسندگان و سره بودن زبان پارسی، مفاهیم فرهنگ اسلامی نماد کمتری داشته باشد، اما در دوره‌های بعد، به‌ویژه قرن پنجم به بعد، با گذشت زمان و تغییرات سیاسی ـ تاریخی و تأثیرگذاری بر اجتماعیات و اخلاقیات، رواج و حضور معارف اسلامی و به‌خصوص قرآن و حدیث، در ادبیات بسیار چشمگیر و هویداست و به مرور زمان دامنهٔ این تأثیرگذاری بیشتر و بیشتر نیز می‌گردد.
با نگاهی اجمالی و گذرا به متون ادبی، به‌ویژه در ادبیات عرفانی و تعلیمی در می‌یابیم که ادبیات فارسی تا چه اندازه با این مفاهیم و معانی آمیخته شده است. صرف نظر از وجود ترجمه‌ها، تفسیرها و فرهنگ‌ها و قاموس‌های قرآنی که جایگاه خاص خود را دارد، با توجه به آثار بزرگان ادب فارسی از رودکی، کسایی، فردوسی، سنایی، ناصرخسرو، خاقانی، نظامی، سعدی، عطار، مولوی، حافظ و... تا به امروز، میزان تأثیر و اهمیت قرآن، حدیث و معارف اسلامی در ادبیات فارسی، کاملاً مشخص می‌شود.

دکتر اسحاق طغیانی

منبع : گوهر گویا