روابط‌ عمومی‌

● مقدمه‌ :
امروزه‌ ارتباطات‌ نقش‌ بسیار مهمی‌ در پیشبرد اهداف‌ یك‌ سازمان‌ ایفاء می‌ كند و بهبودكیفی‌ و كمی‌ فعالیتهای‌ سازمان‌ و افزایش‌ بهره‌ وری‌ از امكانات‌ و نیروی‌ انسانی‌ در سایه‌انعكاس‌ هر چه‌ بهتر فعالیتها و مصوبات‌ سازمان‌ به‌ جامعه‌ و بهره‌ گیری‌ از امكانات‌ وقابلیتهای‌ اجتماع‌ و مشاركت‌ عمومی‌ افراد آن‌ می‌ باشد .در این‌ راستا روابط‌ عمومی‌ كه‌ حلقه‌ ارتباط‌ سازمانها با جامعه‌ هستند می‌ توانند نقشی‌بسیار اساسی‌ را پذیرا شوند و بطور كلی‌ هر چه‌ این‌ ارتباط‌ با مردم‌ و جامعه‌ گسترده‌ تر ومفید تر صورت‌ پذیرد به‌ همان‌ اندازه‌ سازمان‌ یا مؤسسه‌ در رسیدن‌ به‌ اهداف‌ و آرمانهای‌خود موفق‌ تر خواهد بود .در دنیای‌ امروز كه‌ مردم‌ در كلیه‌ صحنه‌ های‌ جامعه‌ حضور فعال‌ دارند و افكار عمومی‌در تصمیم‌ گیریهای‌ دست‌ اندركاران‌ نقش‌ اساسی‌ دارد و هیچ‌ برنامه‌ و فعالیتی‌ بدون‌مشاركت‌ و حضور مردم‌ به‌ خوبی‌ اجرا نمی‌ گردد بدین‌ جهت‌ شناخت‌ افكار عمومی‌ وارزیابی‌ آن‌ یكی‌ از نیازهای‌ اساسی‌ تمام‌ دولتها و سازمانهاست‌ . از آنجا كه‌ روابط‌عمومی‌ سازمانی‌ نوپاست‌ و اكثر افراد با وظایف‌ و اهداف‌ آن‌ آشنا نیستند در این‌ مقالات ‌بر آنیم‌ تا با زبان‌ ساده‌ شما را با روابط‌ عمومی‌ و نقش‌ آن‌ در ارتباطات‌ سازمانی‌ آشناسازیم‌ به‌ این‌ امید كه‌ سازمانها و نهادهای‌ جامعه‌ اسلامی‌ با ایجاد جو سالم‌ تبلیغی‌ و درجهت‌ نیل‌ به‌ اهداف‌ متعالی‌ نظام‌ مقدس‌ جمهوری‌ اسلامی‌ گام‌ بردارند
● روابط عمومی چیسیت؟
تا كنون‌ تعاریف‌ گوناگونی‌ از سوی‌ صاحبنظران‌ ، كارشناسان‌ و متخصصین‌ علوم‌ ارتباط‌جمعی‌ در مورد روابط‌ عمومی‌ شده‌ است‌ . ركس‌ هارلو كه‌ از پیشقدمان‌ روابط‌عمومی‌ در جهان‌ است‌ و تألیفات‌ گوناگونی‌ در این‌ رشته‌ دارد روابط‌ عمومی‌ را عبارت‌از دانشی‌ می‌ داند كه‌ بوسیله‌ آن‌ سازمانها آگاهانه‌ می‌ كوشند به‌ مسئولیت‌ اجتماعی‌خویش‌ عمل‌ نمایند تا بتوانند تفاهم‌ و پشتیبانی‌ كسانی‌ را كه‌ برای‌ مؤسسه‌ اهمیت‌ دارندبدست‌ آورند .
در كتاب‌ ماهیت‌ روابط‌ عمومی‌ تألیف‌ «مارستون‌ » از روابط‌ عمومی‌ به‌ عنوان‌ هنری‌ كه‌ به‌كمك‌ آن‌ می‌ توان‌ مؤسسه‌ ، سازمان‌ و فرد را مورد علاقه‌ و احترام‌ كارمندان‌ ، مشتری‌ هاو مردمی‌ كه‌ با آن‌ سر وكار دارند قرار داد یاد شده‌ است‌ . این‌ دو تعریف‌ تا حدود زیادی‌با هم‌ شباهت‌ دارند ولی‌ ركس‌ هارلو روابط‌ عمومی‌ را یك‌ علم‌ و مارستون‌ آن‌ را یك‌هنر می‌ داند . همچنین‌ در كتب‌ مختلف‌ آموزشی‌ و محافل‌ و نشریات‌ و مجلات‌ روابط‌عمومی‌ به‌ گونه‌ های‌ مختلف‌ تعریف‌ شده‌ است‌ كه‌ جهت‌ آشنایی‌ بیشتر به‌ بعضی‌ از این‌تعاریف‌ اشاره‌ می‌ كنیم‌ :
روابط‌ عمومی‌ كوششی‌ طرح‌ شده‌ برای‌ نفوذ در افكار عمومی‌ از طریق‌ كار و عمل‌ قابل‌قبول‌ و ارتباط‌ دوجانبه‌ است‌ روابط‌ عمومی‌ آن‌ دسته‌ از اعمال‌ مدیریت‌ است‌ كه‌مدیر به‌ دستیاری‌ آن‌ بر خورد و رفتار عامه‌ رامی‌ سنجد و در نتیجه‌ خطی‌ مشی‌ ها و طرزعمل‌ های‌ فرد یا مؤسسه‌ را به‌ صورتی‌ كه‌ متضمن‌ منافع‌ عامه‌ و فرد ویا مؤسسه‌ مزبور باشدتعیین‌ و برنامه‌ عملی‌ و فعالیت‌ ارتباطی‌ خود را به‌ منظور حصول‌ حس‌ تفاهم‌ و قبول‌جامعه‌ طرح‌ می‌ كند .
▪ انجمن‌ روابط‌ عمومی‌ انگلیس‌ روابط‌ عمومی‌ را اینگونه‌ تعریف‌ كرده‌ است‌ :
روابط‌ عمومی‌ عبارتست‌ از تلاشها و اقداماتی‌ آگاهانه‌ ، برنامه‌ ریزی‌ شده‌ و سنجیده‌جهت‌ استقرار و كسب‌ تفاهم‌ متقابل‌ بین‌ یك‌ سازمان‌ و گروههای‌ مورد نظر آن‌ سازمان‌ .
انجمن‌ روابط‌ عمومی‌ دانمارك‌ روابط‌ عمومی‌ را عبارت‌ از تلاشهایی‌ می‌ داند مستمر ومنطبق‌ با روشهای‌ علمی‌ و عملی‌ كه‌ مدیریت‌ سازمانهای‌ بخش‌ خصوصی‌ و دولتی‌ به‌منظور ایجاد تفاهم‌ و پیدایش‌ حس‌ علاقمندی‌ و تحصیل‌ پشتیبانی‌ گروههایی‌ كه‌ سازمان‌ باآن‌ سرو كار دارد و یا فكر می‌ كند در آینده‌ سروكار خواهد داشت‌ انجام‌ می‌ دهد .
انجمن‌ روابط‌ عمومی‌ آلمان‌ ، روابط‌ عمومی‌ را تلاشهای‌ آگاهانه‌ و قانونی‌ دانسته‌ كه‌ به‌منظور تفاهم‌ و استقرار اعتماد و شناخت‌ متقابل‌ با عموم‌ كه‌ بر اساس‌ تحقیق‌ علمی‌ وعملی‌ صحیح‌ و مستمر ، میسر است‌ .
انجمن‌ جهانی‌ روابط‌ عمومی‌ در ماه‌ می‌ ۱۹۶۰ از روابط‌ عمومی‌ تعریفی‌ نمود كه‌ درنشست‌ سال‌ ۱۹۷۸ مكزیكو انجمن‌ مورد تأیید مجدد قرار گرفت‌ .
« روابـــط‌ عمــومی‌ بخشــی‌ از وظـایف‌ مــدیریت‌ ســازمان‌ است‌ . عملی‌ است‌ ممتــد، مــداوم‌ و طــرح‌ ریزی‌ شــده‌ كه‌ از طریق‌ آن‌ افــرادو ســازمانهـا می‌ كوشند تاتفــاهم‌ و پشتیبــانی‌ كسانی‌ را كه‌ با آنهــا ســرو كار دارنــد بــدست‌ آورند»
در دو دائره‌ المعارف‌ امریكانا و وبستر روابط‌ عمومی‌ به‌ طور خلاصه‌ چنین‌ معرفی‌ شده‌است‌ . یك‌ زمینه‌ فعالیت‌ است‌ مربوط‌ به‌ روابط‌ سازمانهای‌ صنعتی‌ ، شركتها ، مشاغل‌ ،دولت‌ ، اتحادیه‌ ها و یا سایر سازمانها كه‌ هر یك‌ با مردمی‌ چون‌ كارمندان‌ ، مشتریان‌ ،سرمایه‌ داران‌ ، تهیه‌ كنندگان‌ كالا اعضای‌ احزاب‌ سیاسی‌ و یا عامه‌ مردم‌ روبرو هستند .
در تعریف‌ دیگر آمده‌ است‌ : « روابط‌ عمومی‌ عبارت‌ است‌ از ابلاغ‌ اطلاعات‌ واقعی‌مؤسسه‌ به‌ مخاطبین‌ و كسب‌ نظریات‌ آنها به‌ منظور ایجاد حس‌ تفاهم‌
● روابط عمومی پس از انقلاب اسلامی
دفاتر روابط‌ عمومی‌ پس‌ از پیروزی‌ انقلاب‌ تحت‌ نام‌ روابط‌ عمومی‌ و ارشاد اسلامی‌عموماً با مسئولان‌ جدید كارهای‌ ارتباطی‌ و روابط‌ عمومی‌ را پیش‌ می‌ بردند . بتدریج‌ كه‌كارها در مؤسسات‌ و سازمانها به‌ روال‌ عادی‌ بازگشت‌ و جریان‌ امور سیر طبیعی‌ خود رادر مدیریتها آغاز كرد كمبود فعالیتهای‌ روابط‌ عمومی‌ به‌ شدت‌ احساس‌ شد . در آغازمسئولان‌ مملكتی‌ در ضمن‌ سخنان‌ خود بارها از فقدان‌ تلاشهای‌ مؤثر روابط‌ عمومی‌شكوه‌ نمودند و در مناسبتهایی‌ كه‌ پیش‌ می‌ آمد از كمبود فعالیتهای‌ روابط‌ عمومی‌ واطلاع‌ رسانی‌ سازمانها شكایت‌ می‌ كردند و مدیران‌ و مسئولان‌ روابط‌ عمومی‌ را به‌ انجام‌فعالیتهای‌ تبلیغاتی‌ فرا می‌ خواندند . این‌ نظرات‌ و اشارات‌ و مشكلاتی‌ كه‌ عملاً پیش‌ می‌آمد دست‌ اندركاران‌ را وا داشت‌ تا اقداماتی‌ برای‌ تجدید حیات‌ و فعال‌ كردن‌ روابط‌عمومی‌ ها انجام‌ دهند .
یكی‌ از اولین‌ اقدامات‌ ، برگزاری‌ سمیناری‌ بود كه‌ به‌ همت‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاداسلامی‌ در سال‌ ۱۳۶۳ با شركت‌ روابط‌ عمومی‌ واحدهای‌ مستقر در تهران‌ برپاشد . این‌سمینار به‌ مدت‌ سه‌ روز مسائل‌ اساسی‌ و بنیادی‌ روابط‌ عمومی‌ را مورد بررسی‌ قرار داد وبا پذیرش‌ اصل‌ فرهنگ‌ اسلامی‌ و تطبیق‌ اهداف‌ و رسالتها و روشهای‌ روابط‌ عمومی‌ بافرهنگ‌ اسلامی‌ زیربنای‌ حركت‌ روابط‌ عمومی‌ را برای‌ تجدید حیات‌ آن‌ پی‌ ریزی‌ كرد .در طول‌ مدت‌ جنگ‌ دوره‌ های‌ كوتاه‌ مدت‌ و بلند مدت‌ آموزش‌ روابط‌ عمومی‌ به‌وسیله‌ مركز آموزش‌ مدیریت‌ دولتی‌ برای‌ آموزش‌ كارمندان‌ مشغول‌ به‌ كار دفاتر روابط‌عمومی‌ مؤسسات‌ دولتی‌ و غیر دولتی‌ تشكیل‌ شد . رشته‌ روابط‌ عمومی‌ كه‌ پس‌ ازپیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ از فهرست‌ آموزش‌ عالی‌ حذف‌ شده‌ بود در سال‌ ۱۳۶۸ دردانشكده‌ علوم‌ اجتماعی‌ دانشگاه‌ علامه‌ طباطبایی‌ بازگشوده‌ شد . دانشگاه‌ آزاد اسلامی‌نیز رشته‌ ارتباطات‌ اجتماعی‌ با گرایش‌ روابط‌ عمومی‌ را برای‌ نخستین‌ بار تأسیس‌ كرد وادارات‌ كل‌ روابط‌ عمومی‌ وزارتخانه‌ ها و مؤسسات‌ در مراكز استان‌ نیز اقدام‌ به‌ تشكیل‌دوره‌ های‌ آموزشی‌ روابط‌ عمومی‌برای‌ كارمندان‌ خود نمودند و سازمان‌ امور اداری‌ واستخدامی‌ كشور آیین‌ نامه‌ كاری‌ دفاتر روابط‌ عمومی‌ را تصویب‌ كرد.
دفاتر روابط‌ عمومی‌ پس‌ از پیروزی‌ انقلاب‌ تحت‌ نام‌ روابط‌ عمومی‌ و ارشاد اسلامی‌عموماً با مسئولان‌ جدید كارهای‌ ارتباطی‌ و روابط‌ عمومی‌ را پیش‌ می‌ بردند . بتدریج‌ كه‌كارها در مؤسسات‌ و سازمانها به‌ روال‌ عادی‌ بازگشت‌ و جریان‌ امور سیر طبیعی‌ خود رادر مدیریتها آغاز كرد كمبود فعالیتهای‌ روابط‌ عمومی‌ به‌ شدت‌ احساس‌ شد . در آغازمسئولان‌ مملكتی‌ در ضمن‌ سخنان‌ خود بارها از فقدان‌ تلاشهای‌ مؤثر روابط‌ عمومی‌شكوه‌ نمودند و در مناسبتهایی‌ كه‌ پیش‌ می‌ آمد از كمبود فعالیتهای‌ روابط‌ عمومی‌ واطلاع‌ رسانی‌ سازمانها شكایت‌ می‌ كردند و مدیران‌ و مسئولان‌ روابط‌ عمومی‌ را به‌ انجام‌فعالیتهای‌ تبلیغاتی‌ فرا می‌ خواندند . این‌ نظرات‌ و اشارات‌ و مشكلاتی‌ كه‌ عملاً پیش‌ می‌آمد دست‌ اندركاران‌ را وا داشت‌ تا اقداماتی‌ برای‌ تجدید حیات‌ و فعال‌ كردن‌ روابط‌عمومی‌ ها انجام‌ دهند .
یكی‌ از اولین‌ اقدامات‌ ، برگزاری‌ سمیناری‌ بود كه‌ به‌ همت‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاداسلامی‌ در سال‌ ۱۳۶۳ با شركت‌ روابط‌ عمومی‌ واحدهای‌ مستقر در تهران‌ برپاشد . این‌سمینار به‌ مدت‌ سه‌ روز مسائل‌ اساسی‌ و بنیادی‌ روابط‌ عمومی‌ را مورد بررسی‌ قرار داد وبا پذیرش‌ اصل‌ فرهنگ‌ اسلامی‌ و تطبیق‌ اهداف‌ و رسالتها و روشهای‌ روابط‌ عمومی‌ بافرهنگ‌ اسلامی‌ زیربنای‌ حركت‌ روابط‌ عمومی‌ را برای‌ تجدید حیات‌ آن‌ پی‌ ریزی‌ كرد .در طول‌ مدت‌ جنگ‌ دوره‌ های‌ كوتاه‌ مدت‌ و بلند مدت‌ آموزش‌ روابط‌ عمومی‌ به‌وسیله‌ مركز آموزش‌ مدیریت‌ دولتی‌ برای‌ آموزش‌ كارمندان‌ مشغول‌ به‌ كار دفاتر روابط‌عمومی‌ مؤسسات‌ دولتی‌ و غیر دولتی‌ تشكیل‌ شد . رشته‌ روابط‌ عمومی‌ كه‌ پس‌ ازپیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ از فهرست‌ آموزش‌ عالی‌ حذف‌ شده‌ بود در سال‌ ۱۳۶۸ دردانشكده‌ علوم‌ اجتماعی‌ دانشگاه‌ علامه‌ طباطبایی‌ بازگشوده‌ شد . دانشگاه‌ آزاد اسلامی‌نیز رشته‌ ارتباطات‌ اجتماعی‌ با گرایش‌ روابط‌ عمومی‌ را برای‌ نخستین‌ بار تأسیس‌ كرد وادارات‌ كل‌ روابط‌ عمومی‌ وزارتخانه‌ ها و مؤسسات‌ در مراكز استان‌ نیز اقدام‌ به‌ تشكیل‌دوره‌ های‌ آموزشی‌ روابط‌ عمومی‌برای‌ كارمندان‌ خود نمودند و سازمان‌ امور اداری‌ واستخدامی‌ كشور آیین‌ نامه‌ كاری‌ دفاتر روابط‌ عمومی‌ را تصویب‌ كرد
● پیدایش اصطلاع روابط عمومی
پس‌ از پایان‌ جنگ‌ جهانی‌ دوم‌ و از میان‌ رفتن‌ تدریجی‌ پیامدهای‌ آن‌ و بازگشت‌ روندعادی‌ به‌ سازمانها و مدیریتها و برقراری‌ مجدد تعادل‌ نسبی‌ در امور سیاسی‌ ، اقتصادی‌ واجتماعی‌ ، مؤسسات‌ موجود تكاپو و تلاش‌ خود را در راه‌ تكامل‌ و پیشرفت‌ ، مجدداًآغاز كردند اصطلاح‌ روابط‌ عمومی‌ برای‌ نخستین‌ بار در نوشته‌ های‌ شركت‌ نفت‌ ایران‌ و انگلیس‌ظاهر شده‌ است‌ كه‌ مركز آن‌ در لندن‌ قرار داشت‌ و مدیریت‌ آن‌ تا حدود زیادی‌ ازسوی‌ انگلیسیها كنترل‌ می‌ شد این‌ شركت‌ پس‌ از جنگ‌ دوم‌ جهانی‌ به‌ سبب‌ رشدآگاهیهای‌ مردم‌ ، سقوط‌ دیكتاتوری‌ رضا شاه‌ و تحریك‌ نیروهای‌ رقیب‌ انگلستان‌ ،اتحادشوروی‌ سابق‌ و ایالات‌ متحده‌ آمریكا كه‌ برای‌ چنگ‌ انداختن‌ بر منافع‌ انگلیسیها در ایران‌تلاش‌ می‌ كردند از سوی‌ افكار عمومی‌ و مطبو عات‌ كشور تحت‌ فشار قرار گرفته‌ و لذا به‌تشكیلات‌ و سازمان‌ دفتر انتشارات‌ و مطبوعات‌ خود گسترش‌ و وسعت‌ بیشتر می‌ بخشید .در دفتر انتشارات‌ و مطبوعات‌ این‌ شركت‌ ، كاركنان‌ خارجی‌ و ایرانی‌ متخصص‌ در امرروزنامه‌ نگاری‌ روابط‌ عمومی‌ و ارتباطات‌ اجتماعی‌ به‌ كار مشغول‌ بودند . چنانكه‌ گفته‌شد اصطلاح‌ روابط‌ عمومی‌ برای‌ نخستین‌ بار از سوی‌ متخصصان‌ ایرانی‌ این‌ شركت‌ كه‌دوره‌ های‌ مطبوعاتی‌ و روابط‌ عمومی‌ را در لندن‌ دیده‌ بودند در برابر اصطلاح‌ خارجی‌آن‌public relation وضع‌ گردید .
این‌ شركت‌ همچنین‌ نخستین‌ مؤسسه‌ در ایران‌ بود كه‌ نام‌ دفتر انتشارات‌ خود را به‌ روابط‌عمومی‌ تغییر داد . به‌ هر حال‌ در اوایل‌ دهه‌ سوم‌ قرن‌ حاضر (نیمه‌ اول‌ دهه‌ ۵۰ میلادی‌ )در محافل‌ مطبوعاتی‌ و تبلیغاتی‌ ایران‌ ، روابط‌ عمومی‌ یك‌ اصطلاح‌ آشنا بود و تولدخود را برای‌ به‌ وجود آوردن‌ یك‌ شغل‌ پر تكاپو حساس‌ و مهم‌ به‌ عنوان‌ بازوی‌ ارتباطی‌، تبلیغی‌ مدیریت‌ سازمانهای‌ ایران‌ آغاز كرد .و بتدریج‌ از همزاد مطبوعاتی‌ و روزنامه‌نگاری‌ خویش‌ جدا شد . شغلی‌ كه‌ در حال‌ حاضر در ایران‌ بیش‌ از ۵۰ هزار نفر در زیرمجموعه‌ آن‌ در تهران‌ و شهرستانها به‌ فعالیت‌ مشغول‌ هستند . تا سال‌ ۱۳۴۳ در زمینه‌ روابط‌ عمومی‌ به‌ زبان‌ فارسی‌ جز چند مقاله‌ كوتاه‌ در مجموعه‌نشریات‌ شركت‌ ملی‌ نفت‌ ایران‌ نوشته‌ معتبر دیگری‌ یافت‌ نمی‌ شد و در زمستان‌ سال‌۱۳۴۳ نخستین‌ سمینار تحت‌ عنوان‌ روابط‌ عمومی‌ در شركت‌ نفت‌ به‌ همت‌ شركت‌ ملی‌نفت‌ ایران‌ برگزار شد و سال‌ بعد نیز دومین‌ سمینار در كرمانشاه‌ تشكیل‌ گردید . یك‌ سال‌پس‌ از این‌ سمینارها یعنی‌ در سال‌ ۱۳۴۵ اولین‌ كتاب‌ فارسی‌ تحت‌ عنوان‌ روابط‌ عمومی‌به‌ وسیله‌ شركت‌ ملی‌ نفت‌ ایران‌ به‌ قلم‌ علی‌ اكبر دیباج‌ رئیس‌ روابط‌ عمومی‌ این‌ شركت‌چاپ‌ و انتشار یافت‌
به‌ منظور تقویت‌ فعالیتهای‌ روابط‌ عمومی‌ و افزایش‌ اطلاعات‌ و آگاهی‌ دست‌ اندركاران‌روابط‌ عمومی‌ در سال‌ ۱۳۴۵ مسئولان‌ شركت‌ ملی‌ نفت‌ ایران‌ ، مؤسسه‌ مطبوعاتی‌كیهان‌ ، دانشگاه‌ تهران‌ و وزارت‌ اطلاعات‌ و جهانگردی‌ به‌ فكر تأسیس‌ یك‌ مركزآموزش‌ عالی‌ برای‌ رشته‌ روابط‌ عمومی‌ افتادند و این‌ مركز در سال‌ ۱۳۴۶ افتتاح‌ شد وبیش‌ از ۱۰۰ نفر دانشجو از میان‌ فارغ‌ التحصیلان‌ دوره‌ دبیرستان‌ را جهت‌ تحصیل‌ دردوره‌ لیسانس‌ روابط‌ عمومی‌ پذیرفت‌ .این‌ مركز در آغاز نام‌ مؤسسه‌ عالی‌ مطبوعات‌ وروابط‌ عمومی‌ را برای‌ خود برگزید و بعداً به‌ دانشكده‌ علوم‌ ارتباطات‌ اجتماعی‌ تغییر نام‌داد تا سال‌ ۱۳۵۸ به‌ فعالیت‌ مشغول‌ بود و در طول‌ ۱۳ سال‌ فعالیت‌ این‌ دانشكده‌ نزدیك‌به‌ ۱۰۰۰ نفر موفق‌ به‌ اخذ مدرك‌ لیسانس‌ روابط‌ عمومی‌ شدند
● تاریخچه روابط عمومی
استفاده‌ بشر از روابط‌ عمومی‌ به‌ گذشته‌ های‌ دور بر می‌ گردد . از همان‌ آغاز تاریخ‌ ، بشردر گروههای‌ كوچك‌ و منفرد شروع‌ به‌ تماس‌ با یكدیگر نمود و از روشهای‌ تبلیغ‌ وتشویق‌ ، ترغیب‌ و اقناع‌ جهت‌ دستیابی‌ به‌ اهداف‌ فردی‌ و اجتماعی‌ استفاده‌ می‌ كرد . آن‌چیزی‌ را كه‌ ما امروزه‌ به‌ عنوان‌ یك‌ شغل‌ و حرفه‌ می‌ شناسیم‌ نتیجه‌ شرایط‌ اجتماعی‌ ،اقتصادی‌ و سیاسی‌ قرن‌ اخیر می‌ باشد .با گسترش‌ روز افزون‌ جمعیت‌ و افزایش‌ مراكز صنعتی‌ و تجاری‌ و ایجاد شهرهای‌ بزرگ‌ ومراكز جمعیت‌ روابط‌ افراد و مؤسسات‌ به‌ سبب‌ گستردگی‌ به‌ آسانی‌ مقدور نبوده‌ و به‌همین‌ علت‌ ضرورت‌ ایجاد دفتر یا واحدی‌ جهت‌ برقراری‌ این‌ ارتباط‌ احساس‌ می‌ شد و به‌عبارت‌ دیگر پیشرفت‌ صنعت‌ و تكنولوژی‌ و افزایش‌ جمعیت‌ عامل‌ ایجاد دفاتر روابط‌عمومی‌ گردید .البته‌ باید به‌ این‌ نكته‌ اشاره‌ كرد كه‌ استفاده‌ از تبلیغات‌ و ایجاد ارتباط‌ در زمان‌ گذشته‌ هم‌نیز بسیار مورد استفاده‌ قرار می‌ گرفت‌ و نمونه‌ های‌ استفاده‌ از آن‌ را در تمدنهای‌ مصر ،چین‌ ، هند ، ایران‌ و یونان‌ گزارش‌ كرده‌ اند بطوریكه‌ فرمانروایان‌ و حكام‌ تمدنهای‌ بزرگ‌عصر باستان‌ همیشه‌ از فن‌ و هنر پروپاگاند وتبلیغات‌ جهت‌ گسترش‌ و دوام‌ قدرت‌ خودیاری‌ می‌ گرفته‌ و به‌ منظور نشر افكار و عقاید لحظه‌ ای‌ از تبلیغ‌ و ترغیب‌ و تشویق‌كوتاهی‌ نمی‌ كردند .پروپاگاند با استفاده‌ از هنر و روشهای‌ گوناگون‌ اهداف‌ سلطه‌ گرانه‌ و دروغین‌ را به‌صورت‌ زیبا و مطلوب‌ نشان‌ می‌ داد و از طریق‌ بكار گرفتن‌ فنون‌ خاصی‌ دروغهای‌ خودرا هر چند بزرگ‌ هم‌ باشند به‌ عنوان‌ یك‌ حقیقت‌ و یك‌ خواسته‌ مطلوب‌ به‌ مردم‌ القاءمی‌ كردند .
قابل‌ ذكر است‌ كه‌ پروپاگاند به‌ عنوان‌ فنی‌ كه‌ دارای‌ هدفی‌ دروغین‌ و ضد دمكراسی‌ وضد اجتماعی‌ می‌ باشد منفی‌ تلقی‌ می‌ شده‌ و مردم‌ آن‌ را بد می‌ دانستند .نگاهی‌ گذرا به‌ وضعیت‌ حكومت‌ و مردم‌ در جوامع‌ چین‌ ، ایران‌ ، مصر و یونان‌ بیانگر این‌مسئله‌ است‌ كه‌ سلاطین‌ و امپراطورها دائماً از شیوه‌ تبلیغ‌ و تشویق‌ و ترغیب‌ استفاده‌ می‌كردند تا مردم‌ قدرت‌ امیران‌ و شاهان‌ را بپذیرند و به‌ فرمان‌ آنها گردن‌ نهند و راه‌ تبلیغات‌و هنر برقراری‌ ارتباط‌ با مردم‌ و مردمداری‌ به‌ عنوان‌ كم‌ خرجترین‌ و ساده‌ ترین‌ راه‌ جهت‌دوام‌ حكومت‌ مورد استفاده‌ قرار می‌ گرفت‌ .به‌ عنوان‌ مثال‌ داریوش‌ شاه‌ ایران‌ فرمان‌ داده‌ بود تا نوشته‌ هایی‌ را به‌ چند زبان‌ در مسیر راه‌كاروان‌ بر سنگ‌ بنویسند تا عابرین‌ نظرات‌ او را بخوانند و به‌ عنوان‌ یك‌ پیام‌ به‌ نقاط‌ دیگرببرند سلاطین‌ و رهبران‌ اجتماعی‌ در گذشته‌ از طریق‌ ارتباط‌ دوجانبه‌ و گروهی‌ ،سخنرانی‌ های‌ عمومی‌ ، انتشار كتب‌ و رسالات‌ ، پخش‌ اخبار و شایعه‌ سعی‌ می‌ كردند به‌اهداف‌ خود دست‌ یابند . استفاده‌ و بهره‌ گیری‌ از حربه‌ تبلیغات‌ بقدمت‌ تاریخ‌ بشر بر می‌ گردد و آنچه‌ كه‌ در حال‌ حاضر وجود دارد و از آن‌ به‌ عنوان‌ روابط‌ عمومی‌ یاد می‌كنیم‌ تكامل‌ یافته‌ شیوه‌ هاو روشهای‌ قدیمی‌ است‌ . به‌ طور مثال‌ تبلیغاتی‌ را كه‌ برای‌مسابقات‌ ورزشی‌ المپیك‌ در یونان‌ باستان‌ بكار گرفته‌ می‌ شد ، صورت‌ بهتر و عالیتر ونافذتر آنرا درالمپیكها و مسابقات‌ مختلف‌ جهانی‌ مشاهده‌ می‌ كنیم‌ و یا باستان‌ شناسان‌آثاری‌ را در رم‌ یافته‌ اند كه‌ در هنگام‌ انتخابات‌ مجلس‌ سنای‌ رم‌ بكار گرفته‌ می‌ شد مثلاًسندی‌ بدست‌ آمده‌ كه‌ روی‌ آن‌ نوشته‌ شده‌بود «به‌ سیرو رای‌ بدهیداومرد خوبی‌ است‌ »
● تاریخچه روابط عمومی در ایران
ایران‌ از آغاز تا سال‌ ۱۳۲۴ ه قِ (۱۹۰۶ م‌ ) بوسیله‌ یك‌ نظام‌ سلطنتی‌ مطلق‌ العنان‌ اداره‌می‌ شد این‌ نظام‌ در طی‌ قرون‌ ، ساختارها ، تأسیسات‌ و نهادهای‌ متناسب‌ و هماهنگ‌ باخود را بوجود آورده‌ و گسترش‌ داده‌ بود و با اتكاء به‌ آنها به‌ حیات‌ خویش‌ ادامه‌ می‌ دادو در راس‌ این‌ نظام‌ شخص‌ شاه‌ قرار داشت‌ كه‌ از اختیارات‌ ، امتیازات‌ و قدرت‌ نامحدودبرخوردار بود و با یاری‌ اقشار و طبقاتی‌ كه‌ از این‌ نظام‌ بهره‌ مند می‌ شدند كشور را اداره‌می‌ كرد . به‌ علت‌ فقدان‌ قوانین‌ مطلوب‌ كه‌ طبعاً مورد پذیرش‌ شاه‌ و صاحبان‌ قدرت‌ درجامعه‌ نبودند حقوِ فردی‌ و اجتماعی‌ برای‌ شهروندان‌ به‌ گونه‌ كنونی‌ متصور نبوده‌ است‌این‌ نظام‌ دارای‌ یك‌ دستگاه‌ ارتباطی‌ ـ تبلیغی‌ یك‌ سویه‌ از بالا به‌ پایین‌ بود كه‌ زمینه‌ رابرای‌ تحكیم‌ قدرت‌ شاه‌ و پیشبرد خواسته‌ ها و امیال‌ او آماده‌ می‌ ساخت‌ .هرچند كه‌ از نیمه‌ دوم‌ قرن‌ سیزدهم‌ هجری‌ بنا به‌ اراده‌ شاه‌ كارهای‌ مملكتی‌ از دست‌ یك‌نفر (صدر اعظم‌ ) خارج‌ شده‌ و شش‌ وزارتخانه‌ برای‌ اداره‌ مملكت‌ تشكیل‌ یافته‌ بود ولی‌این‌ وزارتخانه‌ها تنها در برابر شاه‌ مسئول‌ و جوابگو بودند .وزارتخانه‌ ها ، نهادها ، تشكیلات‌ و تأسیساتی‌ كه‌ پس‌ از مشروطیت‌ به‌ وجود آمدند دربرابر مجلس‌ ، مطبوعات‌ ، مردم‌ و افكار عمومی‌ مسئول‌ و پاسخگو بودند و مدیران‌ ومسئولان‌ آنها برای‌ ادامه‌ كار نیاز داشتند تا با مردم‌ ارتباط‌ دوجانبه‌ برقرار كنند و به‌ اطلاع‌دادن‌ و آگاه‌ كردن‌ آنان‌ بپردازند . به‌ حرفهایشان‌ گوش‌ دهند و به‌ اقناع‌ ، ترغیب‌ و تبلیغ‌آنها مبادرت‌ ورزند . این‌ روند تا بدانجا ادامه‌ یافت‌ كه‌ از دهه‌ دوم‌ قرن‌ بیستم‌ درتشكیلات‌ وزارتخانه‌ های‌ ایران‌ اداره‌ ، دفتر یا واحدی‌ بنام‌ دفتر انتشارات‌ بوجود آمد كه‌بعداً دفتر انتشارات‌ و اطلاعات‌ و پس‌ از جنگ‌ اول‌ جهانی‌ دفتر انتشارات‌ و مطبوعات‌ ویا دفتر انتشارات‌ و تبلیغات‌ نام‌ گرفت‌ .
سزار در سال‌ ۵۹ قبل‌ از میلاد دستور داده‌ تا خبرنامه‌ یك‌ ورقی‌ در رم‌ تهیه‌ و منتشرنمایند تا پیشرفتهای‌ امپراطوری‌ را به‌ اطلاع‌ همگان‌ برسانند و از امپراطور تبلیغ‌ نمایند وامروزه‌ از همین‌ روش‌ جهت‌ بیان‌ بیلان‌ كار و گزارش‌ عملكرد نهادها و سازمانهااستفاده‌ می‌ شود .
گسترش‌ روز افزون‌ جمعیت‌ و تمركز افراد در نقاط‌ خوش‌ آب‌ و هوا و بالا رفتن‌ فرهنگ‌و سواد عمومی‌ مردم‌ و افزایش‌ سازمانها و نهادها جهت‌ ارائه‌ خدمات‌ به‌ مردم‌ زمینه‌ های‌توجه‌ این‌ مراكز را به‌ افكار عمومی‌ ضروری‌ كرد به‌ طوریكه‌ مسئولین‌ سازمانها و نهادها به‌این‌ نتیجه‌ رسیدند كه‌ توجه‌ نكردن‌ به‌ افكار مردم‌ و نكته‌ نظرات‌ آنها عملاً مراكز را باشكست‌ مواجه‌ خواهد كرد و در همین‌ راستا اقدام‌ به‌ ایجاد دفاتری‌ جهت‌ تهیه‌ و انتشارخبرنامه‌ و مطبوعات‌ نمودند تا از این‌ طریق‌ با مردم‌ ارتباط‌ برقرار نموده‌ و از نكته‌ نظرات‌و پیشنهادات‌ و انتقادات‌ آنها نیز بهره‌ مند گردند .
اهمیت‌ ایجاد چنین‌ دفاتری‌ روز بروز بیشتر گردید و تكامل‌ همین‌ دفاتر مطبوعاتی‌ زمینه‌ رابرای‌ پیدایش‌ و ایجاد دفاتر روابط‌ عمومی‌ فراهم‌ كرد .
اصطلاح‌ روابط‌ عمومی‌ برای‌ نخستین‌ بار در ایالات‌ متحده‌ آمریكا و در نوشته‌ های‌ اداره‌اتحادیه‌ راه‌ آهن‌ ایالات‌ متحده‌ بكار برده‌ شد و در دهه‌ اول‌ قرن‌ بیستم‌ اولین‌ دفاتر روابط‌عمومی‌ در مؤسسات‌ این‌ كشور ایجاد گردید و در سال‌ ۱۹۰۶ اولین‌ شركت‌ خصوصی‌كه‌ تنها خدمات‌ روابط‌ عمومی‌ را به‌ مشتریان‌ خود ارائه‌ می‌ كرد بوجود آمد .
نخستین‌ شركت‌ روابط‌ عمومی‌ توسط‌ ( ledbetter lee )فارغ‌ التحصیل‌ دانشگاه‌پرنیسون‌ و خبرنگار روزنامه‌ new vork world در شهر نیویورك‌ تأسیس‌ گردید .این‌ فرد را پدر روابط‌ عمومی‌ در آمریكا می‌ نامند .
لی‌ در آغاز تأسیس‌ شركت‌ روابط‌ عمومی‌ خود اقدام‌ به‌ انتشار اعلامیه‌ ای‌ بنام‌ اعلامیه‌اصول‌ نمود كه‌ در قسمتی‌ از این‌ اعلامیه‌ آمده‌ است‌ : «این‌ یك‌ دفتر مطبوعاتی‌ سری‌نیست‌ ، همه‌ كارهای‌ ما بطور آشكار انجام‌ می‌ گیرد . هدف‌ ما این‌ است‌ كه‌ خبر واطلاعات‌ را در اختیار مردم‌ قرار دهیم‌ . اینجا یك‌ آژانس‌ آگهی‌ تجارتی‌ نیست‌ اخبار واطلاعاتی‌ كه‌ ما ارائه‌ می‌ دهیم‌ دقیق‌ و صحیح‌ است‌ . هر گونه‌ اطلاعات‌ تكمیلی‌ در هرموردی‌ به‌ طور كامل‌ به‌ هر شخصی‌ كه‌ تقاضا كند داده‌ خواهد شد .»
وظیفه‌ این‌ دفاتر ارتباط‌ با مطبوعات‌ كشور و انتقال‌ اطلاعات‌ و اخبار ، تشریح‌ و تبلیغ‌اقدامات‌ وزارتخانهٔ‌ مربوطه‌ ، پاسخ‌ به‌ انتقادها و پرس‌ و جوهای‌ آنان‌ و انتشار نشریات‌ وتولیدات‌ اطلاعاتی‌ ، تبلیغاتی‌ و آموزش‌ بود . مسئولان‌ این‌ دفاتر را تقریباً همیشه‌ كسانی‌كه‌ دارای‌ سابقه‌ كار مطبوعاتی‌ بودند تشكیل‌ می‌ دادند . در سال‌ ۱۳۰۴ ه-ش‌ یكی‌ ازافسران‌ ارتش‌ ، رضاخان‌ قدرت‌ را در كشور به‌ دست‌ گرفت‌ ولی‌ در این‌ كار از پشتیبانی‌صاحبان‌ قدرتهای‌ بزرگ‌ در صحنه‌ جهانی‌ برخوردار بود رضا شاه‌ با تمركز قدرت‌ دردستهای‌ خود به‌ گسترش‌ تشكیلات‌ اداری‌ پرداخت‌ و ضمن‌ تحمیل‌ محدودیتهای‌ شدید برمطبوعات‌ و نظام‌ آموزش‌ و پرورش‌ كشور به‌ امر تبلیغ‌ (پروپاگاند) رژیم‌ تازه‌ مستقر كرده‌خود اهمیت‌ بسیار داد در نتیجه‌ صنعت‌ تبلیغات‌ یك‌ سویه‌ از بالا به‌ پایین‌ آن‌ هم‌ با كمك‌فنون‌ اطلاع‌ رسانی‌ جدید ، بودجه‌ بیشتر مجدداً رونق‌ یافت‌ و دفاتر انتشارات‌ ، اطلاعات‌ ،تبلیغات‌ دولت‌ و وزارتخانه‌ ها به‌ طور مستمر به‌ تبلیغ‌ آنچه‌ خودشان‌ پیشرفتها و اقدامات‌مفید رژیم‌ جدید می‌ خواندند مشغول‌ گردیدند .در این‌ دوره‌ حجم‌ عظیمی‌ از نوشته‌ های‌ خبری‌ ، تبلیغی‌ در مطبوعات‌ و انبوه‌ تولیدات‌تبلیغی‌ ، ترغیبی‌ از سوی‌ وزارتخانه‌ ها و مؤسسات‌ دولتی‌ پدید آمد كه‌ به‌ صورت‌ مقالات‌، گزارشها و اخبار در مطبوعات‌ و یا به‌ صورت‌ نشریات‌ ، بروشورها ، كتابچه‌ ها و كتابهاظاهر می‌ شدند و می‌ كوشیدند تا پیامهای‌ خبری‌ ، تبلیغی‌ رژیم‌ جدید را به‌ اطلاع‌ مردم‌برسانند هر چند كه‌ این‌ تلاشهای‌ ارتباطی‌ یك‌ سویه‌ را نمی‌ توان‌ روابط‌ عمومی‌ نامید ولی‌در آن‌ عصر دفاتر انتشارات‌ و مطبوعات‌ در وزارتخانه‌ هاگسترش‌ كمی‌ و وسعت‌سازمانی‌ یافتند و مدیران‌ مؤسسات‌ عملاً با كاربرد تبلیغات‌ و نفوذ و تأثیر آن‌ بر افكارعمومی‌ آشناتر شدند
فعالیت‌ روابط‌ عمومی‌ و تأثیر آن‌ دست‌ اندركاران‌ را تشویق‌ به‌ برگزاری‌ دوره‌ های‌آموزشی‌ جهت‌ توجیه‌ روند فعالیت‌ روابط‌ عمومی‌ نمود و نخستین‌ دوره‌ آموزش‌ روابط‌عمومی‌ تحت‌ همین‌ عنوان‌ در سال‌ ۱۹۲۳ میلادی‌ در دانشگاه‌ نیویورك‌ تشكیل‌ گردید .این‌ دوره‌ توسط‌ برنیز تدریس‌ گردید . برنیز كتابی‌ تحت‌ عنوان‌ روابط‌ عمومی‌ ،تاكتیكها و استراتژیها به‌ چاپ‌ رساند .
كار روابط‌ عمومی‌ آنقدر اهمیت‌ پیدا كرد كه‌ در سال‌ ۱۹۶۰ بیش‌ از ۱۰۰ هزار نفر درآمریكا در قسمت‌ روابط‌ عمومی‌ بكار اشتغال‌ داشته‌ و در سال‌ ۱۹۸۳ بیش‌ از ۱۵ هزارنفر دانشجو در این‌ رشته‌ در آمریكا مشغول‌ به‌ تحصیل‌ بودند . بدین‌ ترتیب‌ بود كه‌ بتدریج‌در تشكیلات‌ وزارتخانه‌ ها و سازمانهای‌ بزرگ‌ كشوری‌ و لشكری‌ ، ادارات‌ و دفاتری‌ به‌نامهای‌ تبلیغات‌ ، انتشارات‌ ، اطلاعات‌ و مطبوعات‌ و غیره‌ تأسیس‌ شد این‌ واحدها عموماًبه‌ انتشار اخبار در مطبوعات‌ ، تهیه‌ بریده‌ جراید ، تنظیم‌ آگهی‌ ها ، برگزاری‌ گردهمایی‌ وانجام‌ سخنرانی‌ و فعالیتهای‌ مشابه‌ می‌ پرداختند ومسئولین‌ این‌ ادارات‌ بیشتر ازنویسندگان‌ ،شعرا و خطبا انتخاب‌ می‌ شدند .
بعد از آمریكا كشور انگلستان‌ نیز به‌ راه‌ اندازی‌ دفاتر روابط‌ عمومی‌ پرداخت‌ بطوریكه‌در سال‌ ۱۹۱۱ نخستین‌ فعالیتهای‌ روابط‌ عمومی‌ به‌ مفهوم‌ امروزی‌ و با همین‌ نام‌ آغازبكار كرد و نیروی‌ هوایی‌ انگلیس‌ در سال‌ ۱۹۱۹ واحد روابط‌ عمومی‌ خود را تشكیل‌ داد .پس‌ از این‌ دو كشور به‌ تدریج‌ در سایر كشورهای‌ صنعتی‌ چون‌ آلمان‌ ، فرانسه‌ ، هلند و ...در سازمانها واحدهای‌ روابط‌ عمومی‌ تشكیل‌ گردیدو راه‌ برای‌ پیدایش‌ حرفه‌ روابط‌عمومی‌ هموار شد
ضرورت‌ آموزش‌ و تبادل‌ تجربه‌ در مورد فعالیتهای‌ روابط‌ عمومی‌ متخصصین‌ وكارشناسان‌ این‌ حرفه‌ را بر آن‌ داشت‌ تا اقدام‌ به‌ تأسیس‌ انجمنهای‌ روابط‌ عمومی‌ نمایند واین‌ انجمنها با اهداف‌ اعتلای‌ كمی‌ و كیفی‌ فعالیتها ، شناساندن‌ آن‌ به‌ جامعه‌ ، تبادل‌ تجربه‌و بالابردن‌ سطح‌ آموزش‌ آن‌ ، راه‌ اندازی‌ شد و نخستین‌ انجمن‌ روابط‌ عمومی‌ در ایالات‌متحده‌ آمریكا به‌ سال‌ ۱۹۴۸ تشكیل‌ گردید و در پی‌ آن‌ انجمنهای‌ مشابهی‌ با اهداف‌مشابه‌ در دیگر كشورهای‌ صنعتی‌ تأسیس‌ گردید و در سال‌ ۱۹۴۹ انجمن‌ بین‌ المللی‌روابط‌ عمومی‌ با تلاش‌ انجمنهای‌ ملل‌ كشورهای‌ صنعتی‌ تشكیل‌ شد كه‌ شاخه‌ تخصصی‌رشته‌ آن‌ در شورای‌ اقتصادی‌ و اجتماعی‌ سازمان‌ ملل‌ متحد می‌ باشد . اجلاس‌ این‌انجمن‌ هر سه‌ سال‌ یكبار در یكی‌ از كشورهای‌ عضو سازمان‌ ملل‌ متحد تشكیل‌ می‌ گردد .قابل‌ ذكر است‌ چهارمین‌ اجلاس‌ انجمن‌ بین‌ المللی‌ روابط‌ عمومی‌ در سال‌ ۱۹۶۸ درتهران‌ تشكیل‌ گردید

منبع : مدیریت روابط عمومی