تولدی دوباره

صنعت هوانوردی تجاری از ابتدای تأسیس تاكنون فراز و فرودهای بسیاری را پشت سر گذاشته است حال آنكه با توجه به رشد فزاینده تجارت و اقتصاد جهانی و به دنبال آن افزایش میزان مسافرت ها، همواره مسیری رو به اوج داشته است. هر چند در این میان اتفاقات بسیاری از جمله شوك نفتی اواخر دهه۷۰ میلادی، ركود اقتصادی اوایل دهه،۸۰ سانحه ۱۱سپتامبر، آغاز جنگ آمریكا و متحدانش علیه عراق و به دنبال آن شیوع سارس در منطقه جنوب شرق آسیا باعث ركود و ورشكستگی بسیاری از شركت های هواپیمایی در سراسر جهان شده است.
تعداد مسافران به دنبال رویدادهای فوق به شدت كاهش یافت، اما به سرعت شكوفایی به این صنعت بازگشت. چنانچه پیش بینی های مالی تا سال ۲۰۱۰ میلادی، رشد ۷/۱۸ درصدی را برای صنعت هوایی مدنظر دارد. رشد فناوری یا صنعت هوایی نویدبخش آینده روشنی برای این صنعت است. در حالی كه گران بودن این فناوری باعث خواهد شد كه بسیاری از خطوط هوایی ملی و یا كوچك به حاشیه رانده شوند. ظهور پرنده های پهن پیكری چون ایرباس A۳۸۰ كه قادر به حمل ۸۰۰ مسافر در هر پرواز است، هزینه سوخت نفر مسافر را به شدت كاهش داده و این خود باعث به حاشیه راندن بسیاری از شركت های هواپیمایی فاقد این نوع هواپیما در پرواز مسیرهای طولانی خواهد شد.
صنعت هوانوردی كه پیش از واقعه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ روند رو به رشدی را طی می كرد، پس از رویداد ۱۱سپتامبر با افت شدید پروازها، در مسیر ورشكستگی قرار گرفت. جو روانی ایجاد شده باعث شد تا حجم سفرهای هوایی به شدت كاهش یابد.
مسئولان امنیت فرودگاه های بین المللی نیز با افزایش تشریفات و تشدید بازبینی ها و كنترل بیشتر مسافران و محموله ها به طور غیرمستقیم بر این صنعت كه به علت افزایش شبكه پروازی جهانی وارد مرحله شكوفایی شده بود، تأثیر منفی و كاهنده گذاشتند. به این ترتیب كه هر مسافر به طور متوسط مجبور بود حداقل ۵ تا ۷ دقیقه برای كنترل كامل امنیتی مورد بازرسی دقیق فیزیكی قرار گیرد. این مدت برای بازبینی محموله ها نیز تا چند برابر به طول می انجامید. بازدید ها درمواردی گاه آنقدر به طول می انجامید كه باعث درآوردن كفش، كت و كمربند مسافران می شد كه خود زمینه افزایش ۳۰ درصدی تشریفات كمرگی را به دنبال داشت و این موضوع برای بسیاری از پروازهای منطقه ای و تجاری كه مستلزم صرف وقت كمتر بود، عملاً به معنی نقض غرض تلقی می شد.
بسیاری از شركت های كوچك هواپیمایی به دلیل عدم توانایی در گذار از این بحران پیش آمده ورشكسته شدند و بسیاری حجم خود را تا ۸۰ درصد كوچك كردند. چنانچه سوئیس ایر ۵۲ درصد از كاركنان خود را اخراج كرد و در رأس شركت های هواپیمایی اروپایی در زمینه اخراج كاركنان قرار گرفت.
در این میان عملاً راهكار جدی بسیاری از شركت های هوایی درآمدزا كردن بخش های تابع و ایجاد استقلال اقتصادی این بخش ها بود. شركت هوایی آلمان یكی از شركت هایی بود كه در این زمینه توانست موفق عمل كند.
●تجارت بازیابی و نگهداری هواپیما
هواپیما یك وسیله نقلیه بسیار گران است و رقم خرید هواپیماها در بسیاری از مواقع معادل طلا به وزن خود هواپیماست. هواپیماهای جت مدرن بسته به ابعاد و گنجایش حمل مسافر می توانند قیمتی از ۱۸۰ میلیون یورو تا ۶۰۰ میلیون یورو داشته باشند. تكنولوژی مورد استفاده در صنعت هوافضا نیز بسیار گران است. به عنوان مثال تنها یك قطعه مركزی موتور ایرباس كه وظیفه شارژ توربین های جت را دارد و ابعاد آن كمتر از ۵۰سانتی متر مربع است، قیمتی معادل ۳۵۰ هزار یورو دارد.
تكنولوژی موتورهای هواپیما سیستم های داخلی و حتی جك های بالها و بالچه ها به حدی گران است كه بسیاری از شركت های هوایی برای خرید یك فروند هواپیما هزاران صفحه برنامه بهره وری آتی، محاسبه صرفه اقتصادی و چگونگی امكان بازگشت سرمایه را تدوین می كنند. از لحاظ تكنیكی نمی توان برای هواپیماها محدودیت عمر قائل شد چرا كه نگهداری مناسب می تواند باعث شود هواپیما حتی تا ۷۰ سال عمر كند. اما رشد فناوری و تكنولوژی ساخت و همچنین ملاحظات اقتصادی مثل مصرف سوخت كمتر باعث شده است كه عمر متوسط اقتصادی هواپیماهای مسافربری ۲/۱۷ سال برآورد شود.
بازیابی و احیای هواپیماها یكی از پردرآمدترین خدمات و سرویس های قابل ارائه است كه به لحاظ بالا بودن سطح فناوری های آن تنها در كشورهای محدودی انجام می شود و بهای خدمات آن بسیار گران و گزاف است.مضاف بر اینكه این مبحث به دلیل ارتباط مستقیم آن با امنیت پرواز و رابطه مستقیم با جان مسافران، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بسیاری از شركت های فعال در زمینه بیمه هواپیماها بر اساس گواهی بازبینی و نگهداری هواپیما میزان بیمه را تعیین می كنند.
●كترینگ ((Catering
تهیه نوشیدنی و غذاهای داخل پروازها موضوعی بسیار تخصصی و درآمدزاست. بسیاری از شركت های هواپیمایی معتبر و صاحب نام دنیا در این زمینه با یكدیگر رقابت سختی دارند و با استفاده از معروف ترین سرآشپزهای هتل های مطرح در این قسمت، بسیاری از مشتریان شكمو! كه البته تعدادشان هم كم نیست را به خود جذب می كنند.
بیشتر شركت های هواپیمایی دنیا تمایل دارند تا از خدمات ارائه شده از سوی شركت های بزرگ در این زمینه استفاده كنند.ال اس جی یا آشپزهای هوایی یكی از این شركت های تهیه غذای داخل هواپیماست كه با برخورداری از بیش از ۲۰۰ آشپز صاحب نام، روزانه به بیش از ۸۰۰ فروند هواپیما سرویس داده و درآمدی معادل ۱/۳ میلیارد یورو در سال كسب می نماید.
●مسافران تجاری
تا اواسط دهه ۸۰ میلادی اكثر مسافران پروازها تفریحی بودند، در حالی كه مقارن با رشد تجارت بین المللی در این سال ها و افزایش حجم مبادلات اقتصادی و تجاری در سراسر جهان، پدیده ای به نام سفر تجاری و مسافران تجاری شكل گرفت.
این روند رو به رشد در سال ۲۰۰۰ به حداكثر حجم خود رسید به گونه ای كه تنها در ایالات متحده آمریكا در حدود ۹۰ درصد پروازها در فصول غیر تفریحی(به جز تابستان ها) مختص تجار یا بیزینس من ها بود. تعداد مسافران تجاری كه در سال ۱۹۹۶ میلادی ۲۱ درصد در سال بودند، طی سال ۱۹۹۰ به ۳۱ درصد و در سال گذشته به ۵۰ درصد افزایش یافته است.
این افراد تمایل بسیاری داشتند تا بتوانند در مدت زمان پرواز نیز به بخشی از كارهای خود ادامه دهند. از همین رو بسیاری از شركت های هواپیمایی معتبر برای جذب تعداد بیشتری از این قبیل مسافران به ارائه خدمات ویژه ای تحت عنوان بیزینس كلاس پرداختند. از این رو امكاناتی چون چراغ های مطالعه اختصاصی، میزهای عریض تر، ایجاد خروجی برق برای استفاده از كامپیوتر دستی و صندلی هایی راحت تر تدارك دیده شدند.
یكی از مهم ترین اتفاقات روی داده شده در این برهه امكان استفاده از اینترنت پرسرعت در پروازها بود كه نخستین بار در سال ۲۰۰۴ میلادی به نام فلاینت ارائه شد.با نصب یك آنتن روی سقف هواپیما، مسافران بیزینس كلاس می توانند از اینترنت پرسرعت از طریق ماهواره برای جستجو در اینترنت، چك كردن ایمیل‌های خود و در حقیقت همراه داشتن دفتر مجازی خود استفاده كنند.
● اقتصاد فرودگاهی
افزایش میزان درآمد فرودگاه ها و تبدیل فرودگاه ها از واحدهایی هزینه بر به واحدهایی مستقل و در بهترین شكل آن سودآور، یكی از اولین موضوعاتی است كه در طراحی های فرودگاهی مورد توجه قرار می گیرد. در حال حاضر بیشتر فرودگاه های مهم و پرتردد جهانی به دلیل قرار داشتن فروشگاه های متعدد و ارائه انواع گوناگون خدمات و سرویس های مورد نیاز مسافران، واحدهای اقتصادی و درآمدزا هستند. بسیاری از فروشگاه های فرودگاه ها در اختیار شركت های معتبر و صاحبنام بوده و درآمد قابل توجهی از طریق اجاره این واحدهای فروشگاهی عاید مسئولان فرودگاه می شود؛ حال آنكه بهینه سازی مسیرهای تردد مسافران و تسهیل تردد آنان به منظور یافتن گیت های خروجی و ورودی منجر به كاهش نیروی مورد نیاز فرودگاهی شده و كاهش هزینه ها را به دنبال دارد.
ایجاد رستوران های متعدد، احداث هتل های مناسب در فرودگاه كه در سال ۲۰۰۵ در فرودگاه های اصلی اروپا(هاب) یك میلیارد دلار درآمد به دنبال داشته است و حتی سالن های كنفرانس مختلف، از اقداماتی است كه باعث رونق اقتصادی فرودگاه ها و بهره وری آن به عنوان نهادهای مستقل اقتصادی می شود؛ در حالی كه در این میان نباید سهم قابل توجهی از درآمدهای حاصله از صنعت تبلیغات در فرودگاه ها به خصوص فرودگاه های پرتردد كه سالانه تا حدود ۳۰ میلیون مسافر را پذیرا هستند، نادیده گرفت. این در حالی است كه فرودگاه مونیخ حتی با استفاده از سلول های خورشیدی تعبیه شده در سقف فرودگاه قادر به تأمین برق مورد نیاز خود نیز هست. در حقیقت استفاده از الگوی مناسب فرودگاهی زمینه ساز صرفه جویی ۴۰۰میلیون یورویی در سال خواهد بود.

افروز پورهاشمی

منبع : روزنامه همشهری