راه‌های کاهش عوامل حواس‌پرتی

هر کسی از منجم گرفته تا ورزشکار، از بازرگان گرفته تا موسیقی‌دان به اهمیت تمرکز حواس پی برده است ولی با این حال تعداد کمی از مردم می‌دانند که چگونه تمرکز حواس داشته باشند و آن را حفظ کنند.
تمرکز حواس در یک چشم بر هم زدن ایجاد شده یا از بین می‌رود. انسان در تمام طول عمرش با شدت‌های متفاوت فکر می‌کند. هرگز نمی‌تواند راجع به چیزی فکر نکند و نگران نباشد. ذهنیات و ایده‌های گوناگون دائما تمرکز او را به هم می‌زند.
در ضمن یک دانش‌آموز یا دانشجو برای اینکه استفاده بهتری از مطالعه‌اش داشته باشد باید در هنگام مطالعه روی آنچه می‌خواند تمرکز داشته باشد.
توجه داشته باشید که برای دستیابی به تمرکز نمی‌توان مستقیما تلاش کرد بلکه باید شرایط تمرکز را زیاد کنید و آن شامل حذف کردن عناصر حواس پرتی‌های داخلی و خارجی و استفاده از راه کارهایی برای افزایش تمرکز است. حال در این مقاله می‌خواهیم درباره کاهش عوامل حواس‌پرتی بحث‌های کاربردی داشته باشیم.
● عوامل حواس‌پرتی خارجی را کاهش دهید
هرچیزی که از برون حواس شما را تحریک می‌کند و تمرکز شما را به هم می‌زند (از صدای تق تق در گرفته تا صدای جوش آمدن کتری) به عنوان یک حواس‌ پرت کن خارجی در نظر گرفته می‌شود.
سالن مطالعه و محل زندگی شمامملوازاین حواس‌پرت‌کن‌هاست.
● زمان و مکان مناسب انتخاب کنید
مکان مطالعه باید فقط جهت مطالعه استفاده شود، آرام و کاملا روشن و عاری از هرگونه عکس و پوستر و وسایل اضافی. اگر شما پشت میز مطالعه چرت بزنید و یا بخوابید، میز مطالعه به عنوان فضایی برای چرت زدن و خوابیدن عمل می‌کند و یا اگر در رختخواب مطالعه کنید، به راحتی نمی‌خوابید.
انتخاب بهترین زمان مطالعه بستگی به شرایط و سلیقه هر فرد دارد اما سعی کنید زمان مطالعه را طوری در نظر بگیرید که بتوانید حتی الامکان قبل و بعد از آن کمی استراحت کنید.
سعی کنید زمان مشخصی را برای مطالعه در هر روز درنظر بگیرید به طوری که در آن زمان به هیچ کار دیگری نپرداخته و آمادگی کامل برای مطالعه داشته باشید به عبارت دیگر به زمان مطالعه هم شرطی شوید.
● حواس پرت‌کن‌های دیواری را حذف کنید
مطالعه هر ورقه یا جزوه یا هر صفحه کتاب با بازی بچه‌ها در محیط بیرون یا تصویر ریزش برف رقابت می‌کند.
درست است که مطالعه نزدیک پنجره می‌تواند شما را از منافع مطالعه نزدیک نور طبیعی بهره‌مند کند ولی حواستان جمع باشد که خود را از حواس پرت‌کن‌های بالقوه آن طرف پنجره دور کنید.
● سروصداهای اضافی را حذف کنید
سر و صدا می‌تواند یکی از موانع جدی مطالعه موثر باشد. اگر به علت سروصدا یک پاراگراف را چندین مرتبه می‌خوانید واقعا وقت را تلف کرده‌اید. اگر در اتاق مطالعه‌تان درس می‌خوانید، به راحتی می‌توانید با گذاشتن گوشی و بستن در اتاق این مشکل را حل کنید.
● صداهای بلند موسیقی را کم کنید
موسیقی‌های بلند خصوصا کلامی، تمرکز حواس شما را کم می‌کند. اگر موسیقی برای شما حالت مزاحم ندارد یک موسیقی با صدای آرام می‌تواند یک پس زمینه خوشایندی ایجاد کند و حتی این پس زمینه می‌تواند جلوی صداهای مزاحم خارجی را بگیرد.
● تکنیک عنکبوت را به کار بگیرید
اگر یک دیاپازون لرزان را به نقطه خاصی از شبکه تار عنکبوت نزدیک کنیم تار می‌لرزد عنکبوت به دنبال لرزش می‌آید تا حشره‌ای را پیدا کند ولی چیزی پیدا نمی‌کند بعد ار چند مرتبه عنکبوت یاد می‌گیرد که لرزش از آن نقطه خاص را نادیده بگیرد و به دنبالش نیاید.
با در نظر داشتن این تجربه عوامل حواس پرت کن را محدود کنید مثلا اگر منزل شما نزدیک خیابان است و صدای رفت و آمد خودروها مزاحم مطالعه‌تان است، یاد بگیرید مانند عنکبوت عامل حواس پرت کن را نادیده بگیرید تا تمرکز حواس شما کم نشود.
● از نور مناسب استفاده کنید
نور مناسب یک فاکتور مهم در محیط مطالعه است.
بنابراین تامین نور مناسب باید در راس کارهایی که برای کاهش عوامل حواس پرت کن خارجی و شکل‌گیری تمرکز حواس انجام می‌شود، قرار گیرد. بهترین نوری که برای مطالعه مناسب است نوری است که درخشان، یکنواخت و پیوسته باشد (مانند نور لامپ‌های کم مصرف با دو رنگ زرد و سفید).
● برای بالا بردن تمرکز از مداد استفاده کنید
وقتی سعی می‌کنید که چیزی را یاد بگیرید با در دست داشتن مداد مطالعه کنید.
مثلا موقع مطالعه فوصل کتاب درسی از روش نوشتن سئوال در حاشیه استفاده کنید یا زیر کلمات کلیدی را با مواد خط بکشید، علامت‌گذاری و حاشیه‌نویسی کتاب، خواننده را وادار می‌کند درباره ساختار مطلب مورد مطالعه تصمیم بگیرد، در نتیجه درک او را از مطلب بالا ببرد.
● صندلی مناسب پیدا کنید
از یک صندلی مناسب و راحت استفاده کنید، البته خسته شدن و احساس خواب آلودگی به صندلی‌تان بستگی ندارد و بیشتر به روش مطالعه شما، نگرش شما به انضباط شخصی، نور و دمای اتاق بستگی دارد.
● وسایل مورد نیاز را نزدیک خود قرار دهید
اگر عادت کنید که میز مطالعه‌تان را خوب تجهیز کنید هرگز با این مشکل مواجه نمی‌شوید که ناگهان یک چیزی را بخواهید و نباشد بنابراین همیشه یک فرهنگ لغت به روز، ماشین حساب، ساعت، تقویم، کاغذ، گیره کاغذ، مداد، خودکار و پاک ‌کن را کنار میز مطالعه‌تان قرار دهید که با مشکل مواجه نشوید.
● بدن را در وضعیت مناسب برای مطالعه قرار دهید
نشستن پشت میز مطالعه بهترین وضعیت مطالعه است. بنابراین هنگام مطالعه از درازکشیدن بپرهیزید که تمرکز حواس را از بین برده و موجب خواب‌آلودگی می‌شود.
برخی افراد عادت دارند در حال قدم زدن مطالعه نمایند که این حالت تمرکز حواس را از بین برده و میزان یادگیری را کاهش می‌دهد.
هنگام مطالعه پشت میز، فاصله چشم تا متن را رعایت کنید (حدود ۴۰-۳۰ سانتی‌متر) با رعایت فاصله مناسب چشم با متن از خستگی زودرس چشم جلوگیری کرده و میدان دید چشمتان را افزایش دهید.
● حواس‌پرت‌کن‌های داخلی را کاهش دهید
حواس‌پرت‌کن‌های داخلی آشفتگی‌هایی است که خودتان درست می‌کنید مانند خواب روزانه، مشکلات شخصی، اضطراب، اهداف غیر واقع‌گرایانه، فراموشی زیاد و دودلی. اینها به همان اندازه خنده، سروصدا، نور، لوازم التحریر و سایر حواس‌پرت‌کن‌های خارجی می‌توانند تمرکز را به هم زنند. در این موارد تنها کسی که از این حواس‌پرت‌کن‌ها با خبر است خود شما هستید و چون این مشکلات از خود شما نشات می‌گیرد.
بهترین کسی که می‌تواند آنها را کم کرده یا حذف کند خود شما هستید.
● از یک کاغذ نمره‌دهی به تمرکز استفاده کنید
یک باریکه کاغذ کنار کتاب‌هایتان بگذارید و بعد هر موقع حواستان پرت شد یک علامت بزنید.
تنها خاصیت این کار این است که شما را به مطالعه کردن برمی‌گرداند.
برخی دانشجویان گزارش می‌دهند وقتی برای اولین بار از این تکنیک استفاده کرده‌اند بعد از مطالعه هر صفحه نزدیک ۲۰ علامت می‌زدند ولی بعد از یکی دو هفته از بکارگیری این روش این مقدار به یک یا دو علامت در هر صفحه تقلیل پیدا کرده است.

حسن صمدی، رئیس امور اداری سازمان آموزش و پرورش شهر تهران‌

منبع : روزنامه اطلاعات