مدل تصمیم‌گیری ارتقای TFP

محیط‌های تولید جدید، همواره با تغییرات و تحولات مداوم همراه بوده و بازار فروش شرکت‌ها به سرعت رقابتی می‌شود. فعالیت در این چنین محیط‌هایی، نیازمند ایجاد مزیت‌های رقابتی عمده است. لذا استفاده بهینه از منابع موجود و تبدیل آنها به دارایی‌های رقابتی، الزامی برای فعالیت در این چنین محیط‌هایی است. رشد بهره‌وری ضرورت هر شرکت و بنگاه اقتصادی تلقی شده و موجبات بهبود وضعیت اقتصادی، تحقیق و توسعه و دیگر فعالیت‌های آتی شرکت را فراهم می‌آورد.
رشد بهره‌وری، افزایش درامد را به دنبال خواهد داشت که به نوبه خود باعث پیامدهای پیش‌گفته خواهد شد. با درک لزوم پرداختن به بحث بهره‌وری، ارزیابی و تحلیل بهره‌وری و فعالیت‌های مربوط به شاخص‌های بهره‌وری، به ضرورت ستاده‌های حاصل از یک فرایند به نهاده‌های آن فرایند ارائه شد. سپس نسبت‌های بهره‌وری کلی و جزئی معرفی شدند. نسبت بهره‌وری کل یک واحد تولیدی، به صورت نسبت ارزش کل ستاده‌های حاصله به ارزش کل نهاده‌های مصرفی تعریف می‌شود. همچنین، نسبت‌های بهره‌وری جزئی به صورت نسبت ارزش کل ستاده‌ها به ارزش هر یک از نهاده‌ها تعریف شده‌اند.
از آنجا که تعریف‌های اولیه بهره‌وری، دارای نارسایی‌هایی بودند، تعاریف دقیق مبتنی بر نظریه «توابع تولید در بهره‌وری» مطرح شد و شاخص‌های بهره‌وری عامل جامع (Total Factor Productivity) تعریف شده است. بعد از آن، مطالعات خرد و کلان گسترده‌ای در سطح بنگاه‌های اقتصادی صنایع مختلف و کشورهای مختلف انجام پذیرفت که همگی براساس شاخص مزبور استوار بودند. از این رو، با استفاده از معیار بهره‌وری عامل جامع، اندازه‌گیری تغییر در بهره‌وری، به سادگی میسر شده و به‌تدریج استفاده از شاخص‌های سنتی به فراموشی سپرده شد.
تعریف دقیق بهره‌وری عامل جامع براساس تغییری در ستاده که از طریق نهاده قابل توضیح نباشد استوار است. (Diewert ۱۹۷۱).
همچنین، بهره‌وری عامل جامع منعکس‌کننده کارایی و اثربخشی عوامل تولید، سرمایه و نیروی کار که با هم برای تولید کالا و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌باشد. TFP شامل تمامی اثراتی می‌شود که توسعه کیفی را ایجاد کرده و باعث می‌شوند ستاده‌ها افزایش یابند بدون آنکه نهاده‌ها اضافه شوند. به‌طور خلاصه، TFP شامل استفاده هوشمندانه‌تر و بهتر از منابع در دسترس است.
علاوه بر محاسبه بهره‌وری عامل جامع تولید، می‌توان تغییر در بهره‌وری منسوب به هر یک از نهاده‌ها یا به بیانی دیگر، ضریب تغییر کارایی استفاده از هر یک از نهاده‌ها را نیز اندازه‌گیری کرد. این امر با روش‌های اقتصادسنجی و براورد و عوامل تابع تولید امکان‌پذیر است.
«ولف» در ۱۹۹۱، براساس مطالعاتی که انجام داد، بهره‌وری عامل جامع را در چند سال متوالی، بین ۷ کشور صنعتی جهان مقایسه کرد که نتایج آن در جدول زیر به نمایش گذارده شده است (Wolff ۱۹۹۱).
در این پروژه، سعی در شناسایی کامل شاخص بهره‌وری عامل جامع (TFP)، شناخت دلایل اهمیت و منابع ارتقای بهره‌وری عامل جامع داریم. سپس، با مطالعه موردی شرکت «شب شکن البرز» به شناخت شاخص‌های مهم برای رقابت این شرکت در صنایع خودروسازی پرداخته و با توجه به منابع ارتقای TFP در شرکت و با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره، به طراحی یک مدل تصمیم‌گیری برای ارتقای TFP می‌پردازیم و در نهایت به بررسی نتایج حاصله خواهیم پرداخت.

نویسنده : ابوالفضل جعفرآبادی

منبع : ماهنامه صنعت خودرو