تغییر زبان جنگ

آمریکا “جنگ جهانی علیه ترور” (Global War on Terror) را پاسخی به حملات ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ خوانده است. لذا مهم نیست که چگونه به این موضوع یا واقعیت که تروریزم یک تاکتیک، و ترور تنها نوعی ذهینت است، نگاه ‌کنیم. جرج بوش با انتخاب این شعار، توانست عامه مردم آمریکا را که از حملات ۱۱ سپتامبر آسیب دیده بودند، بار دیگر حول موضوعی واحد، متحد و یکپارچه سازد. تونی بلر، متحد بی‌چون و چرای بوش نیز همین نیت را - اما نه همیشه و با همان شعارها و جملات‌‌-‌‌دنبال می‌کرد. اما اکنون گوردُن براون، نخست‌وزیر جدید انگلیس، در مواجهه با اولین نقشه تروریستی دوران صدارت و حاکمیتش، در حال تغییر روش و انتخاب زبانی متفاوت برای مقابه با تروریزم است. ‌
به همین دلیل، شاید بتوان گفت که جنگ جهانی علیه ترور نوعی ساده‌سازی است. در حال حاضر این شعار در زبان انگلیسی با کلمه اختصاری GWOT شناخته شده و به لشگرکشی نیروهای نظامی آمریکا و متحدانش از جمله انگلیس علیه نیروهای القاعده و حامیان طالبانی آنها به افغانستان در سال ۲۰۰۱ و حمله دو سال بعد به عراق برای سرنگونی صدام حسین که هیچ ارتباطی با حملات ۱۱ سپتامبر نداشت، اطلاق می‌شود. این در حالی است که اگر عراق مأمن و پایگاه القاعده شده، به خاطر اشغال این کشور بوده، نه دلیل اشغال آن. ‌
از سوی دیگر، کلمه GWOT به اشتباه این برداشت را تلقین می‌کند که همیشه راه‌حلی نظامی برای مشکلاتی که در برخی کشورها تنها احتیاج به تلاش‌های جهت‌دار برای بازسازی اقتصادی و در بسیاری دیگر از کشورها به عملیات پلیسی و اطلاعاتی نیاز است، وجود دارد.
اما جنگ باید گزینه و راه آخر باشد، نه محور اصلی و کانون تلاش‌در مبارزه با تروریست‌ها.
در این میان، زبان جنگ (و نحوه هدایت آن در عراق و افغانستان)، اکثر دنیا را به انزوا کشیده است. به عنوان نمونه، هم‌اکنون مسلمانان به اشتباه تصور می‌کنند اگر نه برای چندین قرن، بلکه حداقل برای چند دهه است که هدف “جنگ علیه اسلام” قرار‌ گرفته‌اند. چنین ادبیاتی، شعارهای تبلیغاتی و توخالی القاعده را که اعلام می‌کند در حال جهاد با صلیبیون و یهودیان برای دفاع از اسلام است، تقویت می‌نماید. بنابراین زبان و ادبیات سخنان و گفتار شخصیت‌ها، بسیار مهم است. به عنوان نمونه، وقتی بوش در سال ۲۰۰۱ طی یکی از سخنرانی‌هایش، واژه جنگ صلیبی را در مقابله با تروریست‌ها به کار برد، موجب ترس و نگرانی میلیون‌ها مسلمان گردید.‌
برخی از مشاوران و دستیاران بوش سعی دارند واژه GWOT را از ادبیات سیاسی آمریکا حذف کنند. آنها ترجیح می‌دهند به جای GWOT، از عبارت “مبارزه جهانی با یاغی‌گری و شورشیان” استفاده کنند. در این زمینه، تلاش‌های آقای براون جدّی‌تر بوده است. برای مثال، دولت وی در انتخاب کلمات برای پاسخگویی به توطئه بمب‌گذاری تروریستی در لندن و گلاسکو، بسیار محتاطانه عمل کرد و به جای نسبت دادن تروریست‌ها به صفاتی چون اسلام و اسلامی، آنها را مجرم معرفی کرد. به موازات، دولت آقای براون به جای استفاده از کلمه “مسلمان،” از واژه “جوامع” بهره برد. در عین حال، برعکس بلر که حضور نظامی در عراق را جنگ علیه شیطان جهانی می‌نامید، براون حضور در این جنگ را وظیفه‌ای در قبال دولت عراق و سازمان ملل اعلام کرده است. ‌
این روند را می‌توان تغییری آشکار نامید، چرا که برخورد با تروریست‌ها به عنوان مجرم و نه دشمن، آنها را از آرمان‌ها و بهانه‌های لازم برای اقدامات متهورانه تروریستی تهی خواهد ساخت.
به موازات، جدا کردن اسلام از تروریزم، می‌تواند حمایت مسلمانان انگلیسی از طرح‌های ضدترور دولت آقای براون را افزایش دهد. دولت‌ها باید از به کار بردن عبارات و کلماتی که آنها را با مشکل مواجه می‌‌کند، بپرهیزند. در همین راستا، تروریست‌ها همواره اذعان می‌دارند که به نام اسلام و برای اثبات حقانیت این دین، در حال جنگ و مقاومت هستند. در مقابل، غربی‌ها نیز می‌دانند که شبکه اُسامه بن لادن با نام القاعده، در ابتدا “جبهه اسلامی و مقاومت برای جهاد در مقابل یهودیان و صلیبیون” نام داشت. پیروان وی، آرزوی تأسیس خلافتی اسلامی را دارند که در آن، آموزه‌های اسلامی برپا شده و بدین وسیله، اعمال سبوعانه خود را علیه غیرمسلمانان و مسلمانان توجیه کنند. به همین دلیل، ادعاهایی مبنی بر این که اسلام هیچ ارتباطی با آنها ندارد، می‌تواند گمراه‌کننده باشد.‌
جهادگران مسلمان معتقدند در حال جنگ علیه غرب هستند، اما در حقیقت آنها به جنگ با اسلام برخاسته‌اند. جهان باید کلمات مورد استفاده خود را با دقت برگزیند. البته باید جرا‡ت این را هم داشته باشد که با صداقت در مورد‌ آنچه که در حال اتفاق است سخن بگوید. ‌

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران