درس‌های ماوراء الطبابت

همان‌طور که ملاحظه خواهید کرد در تعریف زندگی سالم و روش‌های سالم زیستن اتفاق نظر نیست. آنچه در عمل اتفاق می‌افتد را نیز باید بخوانید!....
زندگی سالم در جامعه ما نمود خارجی ندارد - دکتر رضا منزوی، متخصص بی‌هوشی
به عقیده وی، زندگی سالم در جامعه ما تعریفی ندارد، زیرا نمود خارجی برای آن وجود ندارد، اما در معنای ایده‌آلیستی، زندگی سالم را زندگی‌ای می‌داند که در آن جمع شرایط لحاظ شده باشد، مثل شرایط جسمی‌ و روحی.
وی اظهار می‌کند که در تدارک این‌گونه زندگی است، اما این شرایط را در دسترس نمی‌داند. برای مثال در سلامت جسمانی، برخی بیماری‌های مادرزادی می‌تواند خلل ایجاد کند و در سلامت روحی، جامعه.
آقای دکتر عوامل و شرایط حاکم اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را موجب بروز برخی مشکلات می‌داند که می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های روحی شود و راه حل این معضل را هم در برطرف شدن جمیع عوامل از فرد، خانواده و جامعه می‌داند.
▪ زندگی سالم، عمل به وجدان بشری است - دکتر حسن مفتاحی، دندانپزشک
آقای دکتر عمل به وجدان بشری، چه در زمینه اجتماعی، کاری و خانوادگی را زندگی سالم می‌دانند. وی سعی کرده است تا کنون تا حد امکان به این مسایل عمل کند و تا کنون به مشکلی بر نخورده است.
ایشان الگوی خود را در پزشکی پدرشان می‌دانند و معتقدند به جوان‌تر‌ها باید الگویی معرفی کرد که نماد خارجی داشته باشد، نه اینکه تنها شعارگونه باشد. همچنین افزود: «خلوص نیت را نباید با آلودگی‌های دنیوی درآمیخت.»
▪ سلامت اجتماعی در گروی تامین اقتصادی و روانی است - دکتر جواد فرهنگ، پزشک عمومی
سلامت جسم و روح و هم سلامت روابط اجتماعی را در زندگی سالم موثر می‌داند. به عقیده ایشان ۹۰ درصد سلامت جسم را می‌توان با تغذیه و بهداشت رعایت کرد، اما در سلامت اجتماعی که در گرو تامین اقتصادی و روانی است، فقط خود فرد موثر نیست. به گفته ایشان هنگامی‌که یک پزشک مجبور باشد از طریق حق ویزیت امرار معاش کند، ممکن است با افزایش فشار کاری و یا فشار بر بیمار در پی درآمد بیشتر باشد.
دکتر فرهنگ روی آوردن به اعتقادات، که جنبه اساسی دارد و معرفی الگوهایی مثل دکتر قریب را بسیار موثر می‌دانند. ایشان همچنین می‌افزایند که تمامی ‌پزشکان باید تحت پوشش دولت قرارگیرند تا به این ترتیب هم به بیماران کمک شود و هم به جامعه پزشکی.
▪ مقدار زیادی از زندگی سلامت در ژنتیک افراد است - دکتر سید وحید مروجی، پزشک عمومی
وی زندگی‌ای که در آن انسان نسبت به تمام محرک‌های اطراف خود پاسخ مثبت دهد را زندگی سالم تعریف کردند، یعنی این سلامت صرفا به معنی جسم سالم و یا شرایط مالی خوب نیست. افراد باید بتوانند در موقعیت‌های مختلف با اختیار خود، موقعیت را به نفع خود تغییر دهند.
به اعتقاد دکتر مروجی، مقدار زیادی از زندگی سلامت در ژنتیک افراد است. یعنی این‌گونه افراد به صورت ژنتیکی موفق هستند و پس از آن آموزش و در مواردی افراد در سنین بالا به این سمت حرکت می‌کنند.
به گفته ایشان، فشارهای زندگی گاهی به قدری زیاد است که به انسان شرایط فکر کردن را نمی‌دهد. در این شرایط افرادی موفق خواهند بود که از قبل و با مطالعه و شناخت به نوعی خودآگاهی رسیده باشند.
▪ زندگی سالم، زندگی با وجدان و صداقت - دکتر حسین واثقی، متخصص علوم آزمایشگاهی
وی زندگی با صداقت و وجدان را زندگی سالم تعریف می‌کند. جناب دکتر واثقی سعی می‌کنند این اصول را رعایت کنند و هر کجا رعایت نشود، سهوی است. برای مثال، شرایطی مانند جامعه انسان را در موقعیت‌هایی قرار می‌دهد که مجبور به انجام کار ناصحیح می‌شود. به نظر ایشان در این مسیر فقط پزشکان مقصر نیستند، بلکه سیستم دارای نقص است. برای مثال گاهی پزشکان خدمات خاص پزشکی را که هزینه زیاد در بر دارد به بیمار تجویز می‌کنند. سپس سازمان حمایت کننده از بیمار با پزشک برخورد می‌کند که چرا چنین هزینه سنگینی را تجویز کرده است.
ایشان راه‌حل این مشکل را رسیدگی یک‌جا به مساله می‌دانند. به صورتی یک به یک برای مسایل وقت تلف نشود و یک مدیریت واحد ضروری است.
▪ زندگی سالم، زندگی در مدار خداست - دکتر امیر عباس برهانی متخصص قلب و عروق
وی زندگی سالم را زندگی‌ای می‌داند که در مدار خداوند باشد؛ یعنی تا وقتی روح در سلامت و آرامش نباشد، جسم نیز آرامش پیدا نمی‌کند. پس برای زندگی سالم روحی، باید به سمت خدا رفت و برای سلامت جسمی ‌پیشگیری کرد.
دکتر برهانی از نظر روحی خود را به فرمایشات خدا وابسته ساخته و به دستورات دینی عمل می‌کند و برای سلامت جسم تا جایی که بتواند به توصیه‌های پزشکی عمل می‌کند. ایشان مشکلاتی مانند تنبلی افراد، کمبود وقت و علایق شخصی را مانعی برای رسیدن به زندگی سالم می‌دانند و توصیه می‌کنند که با رعایت دستورات خداوند و مطالعه، افراد می‌توانند بر این مشکلات غلبه کنند؛ یعنی افراد باید تشخیص عقلی دهند و به یقین برسند تا دستورات و توصیه‌ها را رعایت کنند.
▪ زندگی مجموعه‌ای از کنش‌ها و واکنش‌هاست - دکتر مسعود رضوی، پزشک عمومی
وی معتقد است زندگی سالم باید تجربه شود تا بتوان تعریفش کرد؛ یعنی به علت روابط ناقص، افراد از همان خانواده، روابط اجتماعی غلط را می‌آموزند. ایشان به صورت حقیقی به اصول زندگی سالم عمل نمی‌کنند، زیرا زندگی را مجموعه‌ای از کنش و واکنش‌ها می‌دانند که در تعامل با دیگران شکل می‌گیرد و در این شرایط فرد به تنهایی نمی‌تواند کنش داشته باشد.
دکتر رضوی سطح فرهنگی پایین برخی افراد، عدم امنیت اجتماعی و اقتصادی را ریشه این مشکل می‌داند اما برای حل این مشکل راهکاری پیشنهاد نمی‌دهد، زیرا معتقد است: «تخصص من این نیست.»
▪ مشکلات مالی، مهم‌ترین رکن برای نداشتن دسترسی به زندگی سالم - دکتر طهماسب، داروساز
وی زندگی سالم را در گرو آرامش می‌داند و دست‌یابی به این آرامش، بستگی به اهداف زندگی افراد دارد. فرد سالم پیامد خانواده سالم است و خانواده سالم پیامد جامعه سالم.
دکتر طهماسب مشکلات مالی را مهمترین رکن برای نداشتن دسترسی به زندگی سالم می‌دانند. به قولی برخی از پزشکان توقعات بالایی دارند، زیرا با توجه به زحماتی که در طول تحصیل کشیده‌اند از موقعیت خود راضی نیستند. پس راه حل این رفع مشکل، از طرفی پایین آوردن سطح توقعات و از سوی دیگر افزایش منزلت پزشکان است.
▪ به نیکی در آی و میازار کس / ره رستگاری همین است و بس
دکتر آرین مسایلی، متخصص داروسازی وی زندگی سالم را در یک بیت شعر از فردوسی خلاصه کرد:
«به نیکی درآی و میازار کس / ره رستگاری همین است و بس»
وی خود سعی کرده تا جایی که امکان داشته به این اصول پای‌بند باشد و از غصه و مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر به دور باشد. او معتقد است کسانی که این اصل را رعایت نمی‌کنند توجیه نشده‌اند وآموزش ندیده‌اند و پیشنهاد می‌کنند که از طریق وسایل ارتباط جمعی این اصول آموزش داده شود.
▪ زندگی سالم در رسیدگی به خانواده - دکتر سیروس جاویدنیا، پزشک عمومی
وی زندگی سالم را دوری از کارهای بد، کمک به دیگران و رسیدگی به خانواده می‌داند. خود ایشان تا حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد به این اصول پایبند هستند و علت پای‌بند نبودن برخی افراد را اعتقادات و نوع تربیتشان در خانواده می‌دانند. آقای دکتر معتقد است برای حل این مشکل نمی‌توان یک راه‌حل واحد پیشنهاد داد، زیرا افراد در شرایط گوناگون و با عقاید متفاوت بزرگ شده‌اند.
▪ برای خانم‌ها امکانات ورزشی فراهم نیست - دکتر آزاده غیایی، دکتر داروساز
ایشان زندگی را سالم می‌شمرند که فرد از نظر جسمی ‌روزی حداقل یک ساعت ورزش کند و از نظر روحی هر چند وقت یکبار، به سراغ روان‌پزشک بروند و تست روان‌شناسی بدهد. البته خود ایشان ورزش را انجام نمی‌دهد و از نظر روحی هرگاه دچار مشکل می‌شوند فقط کتاب می‌خوانند و تا به حال سراغ روان‌شناس نرفته‌اند.
دکتر غیایی دلیل عمل نشدن به اصول زندگی سالم را نداشتن آگاهی و محدودیت می‌داند. برای مثال برای خانم‌ها امکانات ورزشی به صورت گسترده فراهم نیست و آقایان هم آن‌قدر درگیر مشغله خود هستند که وقتی برای ورزش ندارند. ایشان گسترش امکانات و افزایش اطلاع‌رسانی را راهکار این مشکل برشمردند.
▪ سلامت جسمی، روحی و اجتماعی - دکتر علی بنکدار، متخصص طب کار
وی سلامتی جسمی ‌را بر اساس WHO تعریف می‌کند،یعنی سلامت جسمی، روحی و اجتماعی. خود ایشان نیز تا حد امکان این اصول را رعایت می‌کنند، به جز مواردی که در اجتماع به دلیل ناهنجاری‌های اجتماعی نمی‌توان به این اصول پای‌بند بود.
دکتر بنکدار، آگاهی نداشتن و شناخت کافی و همچنین یک سری اصول تربیتی نادرست را دلیل این ناهنجاری‌ها می‌داند و پیشنهاد می‌دهد که اصول تربیتی از خانواده و سپس مدرسه اعمال شود و مسوولان ذی‌ربط فرهنگی و اجتماعی بیشتر تلاش کنند.
▪ گاهی اجتناب از تنش و استرس امکان‌ناپذیر است - دکتر یاسمین بهفر، متخصص زنان
به عقیده وی زندگی سالم هم جنبه جسمی‌ دارند (تغذیه، کار، خواب، ورزش و...) و هم جنبه روحی که مستلزم داشتن ایمان و زندگی توام با آرامش است. به گفته وی خود ایشان همیشه سعی کردند که این شرایط را فراهم آورند، اما گاهی اجتناب از تنش و استرس امکان‌ناپذیر است.
ایشان برخی شرایط فرهنگی و اجتماعی و به‌خصوص شغلی را مانع پیشرفت زندگی سالم می‌دانند، به عنوان مثال شرایط کار و یا ادامه تحصیل برای زنان در برخی محیط‌ها و رشته‌ها مساعد نیست و همچنین مسوولیت‌هایی مثل مدیریت خانه و تربیت فرزندان ایجاد محدودیت می‌کند. ایشان راهکار این مشکلات را ایجاد شرایط شغلی در شان پزشکان، کم کردن سطح توقعات و بالابردن ایمان دانسته‌اند.
▪ با شرایط موجود در جامعه، رعایت اصول زندگی سالم سخت است - دکتر محمدرضا دادپور، متخصص داروساز
وی زندگی سالم را هم در جنبه‌های روحی می‌بینند و هم جنبه جسمی. همچنین معنویت را در سلامت بسیار موثر می‌دانند. خود ایشان تقریبا این اصول را حدود شصت درصد رعایت می‌کنند. آقای دکتر می‌گویند با شرایطی که در جامعه وجود دارد رعایت این اصول واقعا سخت است. یعنی وقتی انسان در محیط بیرون و در اجتماع قرار می‌گیرد و با معضلاتی مانند ترافیک مواجه می‌شود، برای انسان تنش ایجاد می‌شود. پیشنهاد ایشان برای رفع این مشکلات، بهبود شرایط مادی است که می‌تواند زمینه‌ساز بهبود احوال روحی و روانی نیز باشد. همچنین بر افزایش اعتقادات دینی و ذهبی تاکید کردند.
▪ به اصول قابل مشاهده بیشتر عمل می‌شود - دکتر الهام شیرازی، روان‌پزشک و فوق‌تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان
ایشان زندگی سالم را زندگی‌ای می‌دانند که فرد از لحاظ جسمی‌ و روحی به تکامل رسیده باشد و از زندگی خود احساس رضایت کند. به علاوه فرد باید توانایی شکوفایی و حس مثبت داشته باشد.
به نظر دکتر، هر فردی که نظریه‌ای را مطرح می‌کند لزوما خود به آن عمل نمی‌کند. به عبارتی ذهن ما مسایل عینی و قابل مشاهده را بهتر درک می‌کند و می‌فهمد، اما به طبع مسایل غیر ملموس کمتر رعایت می‌شود. به گفته ایشان در تحقیقی که روی برخی پزشکان انجام شده بود، نشان داد پزشکانی که با بخش‌های ریه سر و کار دارند خیلی کمتر به سراغ سیگار می‌روند و به راحتی آن را ترک می‌کنند، زیرا مضرات سیگار را به عینه مشاهده می‌کنند.
ایشان دلایل عمل نکردن به اصول زندگی سالم را در نکات زیر می‌بینند: یک عامل اینکه برخی اصول غیر عینی هستند که در بالا توضیح دادیم. دیگری عامل شرایط زندگی است. برای مثال افراد به قدری دچار مشغله هستند که فرصتی برای استراحت کافی یا ورزش ندارند. عامل دیگر عوامل اجتماعی و آخرین عامل فقدان آگاهی است.
ایشان توصیه کردند در بخش‌های مدیریتی به این اصول توجه شود. برای مثال ساعات کاری کاهش یابد و خود افراد نیز آگاهی‌های خود را افزایش دهند تا برای رسیدن به زندگی سالم ایجاد انگیزه شود.

یحیی محمدی‌نیا

منبع : هفته نامه سپید