روش های مصرف مواد مخدر را از مجموعه های رمضانی بیاموزید!

مجموعه های تلویزیونی ماه رمضان امسال در حرکتی دور از عرف رایج رسانه ملی انواع و اقسام مواد مخدر را در مقابل دیدگان حیرتزده مخاطبان نمایش و نحوه استفاده از آنها را سخاوتمندانه آموزش می دهند.
آثار مناسبتی ماه رمضان سیما در سال های اخیر به مجموعه پربینننده و به عرصه ای برای رقابت شبکه ها تبدیل شده اند. اما در مجموعه های ماه رمضان امسال نکته هایی دیده می شود که خبر از تغییر خطوط قرمز دارد. گرچه این تغییر نه تنها امیدوارکننده نیست بلکه نشاندهنده متزلزل بودن قواعد و ممیزی ها در سازمان بزرگ صدا و سیما است .
به گزارش مهر سال های گذشته در یک جریان مستمر و طراحی شده پدیده چند همسری و ازدواج موقت به یکی از عناصر تکراری مجموعه ها و فیلم های تلویزیونی تبدیل و با وجود انتقادهایی که به حمایت آشکار رسانه ملی از این پدیده شد در اغلب مجموعه ها و فیلم ها خانواده های ایرانی درگیر این معضل بودند. به نظر می رسد جریانی تازه در تلویزیون شکل گرفته و قصد دارد در میان بهت و حیرت مخاطب معضل اعتیاد را هم مثل پدیده چند همسری به موضوعی پیش پا افتاده تبدیل کند.
در مجموعه های امسال حضور معتادها پررنگتر از قبل شده و پای آنها حتی به مجموعه « روز حسرت » هم کشیده شده که ادعای ماورایی بودن دارد. اگر شوخی با تیپ معتاد در « بزنگاه » و « مامور بدرقه » به نوعی پذیرفتنی باشد در « روز حسرت » با رویکرد خاص به مسائل معنوی اشاره مستقیم به اعتیاد و نمایش تمایل شخصیت فریده به مصرف مواد مخدر سئوال برانگیز است . در این سال ها تلویزیون قواعدی عجیب داشته که مدام تغییر کرده و هیچ مدیری خود را موظف ندانسته درباره این سیاست های یک بام و دو هوا توضیح بدهد. اگر قرار است خطوط قرمز و حساسیت ها کمرنگ شود باید این قاعده شامل همه مجموعه ها و فیلم ها باشد اما عملا این اتفاق نمی افتد و فقط گروهی خاص از این موهبت (اگر بشود نامش را موهبت گذاشت ) بهره می برند.
در « بزنگاه » روی موضوع اعتیاد نادر (رضا عطاران ) تاکید می شود و در هر قسمت شاهد تلاش او برای تهیه و مصرف مواد هستیم . همه می دانند او معتاد است مرتب در این باره صحبت می کنند و هیچ چیز مانع پرداختن به این ماجرا نمی شود. نادر حتی پای دختر خردسالش را هم به ماجرا باز و مواد را در لباس او پنهان می کند. با دیدن این سکانس ها و تاکید بر جزئیات شیوه های مختلف مصرف انواع مواد مخدر نمی توان از کمرنگ شدن خطوط قرمز سیما خوشحال شد. آیا این میزان توجه به جزئیات در مورد اعتیاد کارکرد داستانی یا زیبایی شناسانه در مجموعه دارد یا سیاستی است تا حساسیت مخاطب را نسبت به معضل اجتماعی حاد اعتیاد کمرنگ کند .
این ماجرا به شکلی دیگر در « مامور بدرقه » و « روز حسرت » تکرار می شود و گویی نمی توان سراغ قصه ای رفت که معتادها در آن حضور نداشته باشند. کارگردان های این مجموعه ها اشاره های غیرمستقیم و گذرا را به اعتیاد کافی نمی دانند و به این ضعف شخصیت ها اشاره هایی پررنگ دارند. سکانس خرید مواد مخدر در « روز حسرت » کاملا گویا است اما کارگردان در فصلی دیگر این فرصت را به شخصیت ها می دهد تا مفصل درباره این موضوع و اعتیاد فریده (مهراوه شریفی نیا) صحبت کنند. تمایل این شخصیت برای مصرف هم با نشان دادن مواد و تاکید روی نوع آن و شیوه مصرف همراه است که واقعا ضروری نیست .
● تمسخر اعتیاد در مجموعه های رمضان تاثیر منفی بر مخاطب می گذارد
یک متخصص علوم رفتاری و آسیب شناسی اجتماعی بازی گرفتن اعتیاد و مواد مخدر و پرده دری از آن به نام « چیز » را در مجموعه های تلویزیون دارای تاثیر منفی بر مخاطبان ارزیابی کرد. دکتر مجید ابهری درباره تصویر اعتیاد در مجموعه های ماه رمضان امسال گفت : سیما به عنوان پرمخاطب ترین سرگرمی تصویری به ویژه در اوقات خاص مثل محرم یا رمضان بیشتر مخاطب دارد و باید روی نکات تربیتی و اخلاقی و ساختار فرهنگی مجموعه ها بیشتر دقت شود چرا که مردم فرصت دارند در جمع خانواده به فیلم ها و مجموعه ها نگاه کنند.
استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد : هر چند اظهار نظر درباره مجموعه های ماه رمضان هنوز زود است اما در « بزنگاه » ارتباط کلامی افراد با یکدیگر بسیار زشت است و برای سنین پائین بدآموزی دارد. همچنین بازی گرفتن اعتیاد و مواد مخدر و پرده دری از آن به عنوان « چیز » و مخلوط کردن آن با چای هر چند ممکن است طنز باشد اما آثار رفتاری آن باید ارزیابی شود. این متخصص علوم رفتاری و آسیب شناسی اجتماعی با اشاره به مجموعه « مامور بدرقه » افزود : در این مجموعه نیز به تصویر کشیدن یک فرد معتاد به عنوان داماد خانواده و بیان نکات مرتبط با اعتیاد و حتی نشان دادن مواد به طور آشکار دارای نکات تربیتی است . نمی دانم چرا امسال تصمیم گرفته شده اعتیاد دستمایه مجموعه های ماه رمضان قرار بگیرد. دکتر ابهری با اشاره به مجموعه « روز حسرت » خاطرنشان ساخت : نشان دادن یک ماده مخدر بدون اشاره به نام آن و تصویر کردن نحوه دقیق روش استعمال در این مجموعه دیده شد. هر چند زن بساط خود را به هم می زند اما تاثیر خود را می گذارد. با اینکه به نوع مواد اشاره نمی شود ولی رفتار بازیگر حس کنجکاوی مخاطبان را تحریک می کند که به نوع ماده مخدر بیندیشند.
وی ادامه داد : از نظر کارشناسی آن ماده کوکائین و هروئین می تواند باشد که در هر دو صورت توجه به مقدار و قیمت آن خود جای تامل دارد. نمی دانم چه لزومی دارد در این ماه مبارک به جای پرداختن به محتوای ارزشی و نقش روزه چنین تصاویری نشان داده شود. هر چند اعتیاد یکی از آسیب های اساسی و جدی کشور ما است اما برای پرداختن به آن ۱۱ ماه وقت هست . این استاد دانشگاه در پایان گفت : تصویرسازی از تضاد رفتاری افراد با ارتباط عاطفی آنها و تمسخر بیماری مهلک اعتیاد و پائین آوردن زشتی آن در درازمدت نمی تواند نتایج مطلوب درپی داشته باشد. البته باید تا انتهای مجموعه ها را دید و قضاوت کرد اما مقدمات اینگونه نشان داده است .
● رسانه باید آزادانه تصویر عریان اعتیاد را نشان بدهد
اما یک منتقد سینما نظر دیگری در این باره دارد وی با تاکید بر اینکه مردم خود از مضرات اعتیاد آگاهی دارند محدود کردن برنامه های تلویزیونی را برای نمایش اعتیاد کاری بیهوده دانست .
جمشید ارجمند با اشاره به اینکه تصویر عریان و حتی کمدی اعتیاد در مجموعه های رمضانی تلویزیون نمی تواند بر مخاطب تاثیر منفی بگذارد گفت : به اعتقاد من ارائه تصویر بی پرده اعتیاد در مجموعه های ماه رمضان را می توان کاری آزادانه تلقی کرد که برای اولین بار در رسانه تلویزیون رخ داده است . وی ادامه داد : به این اقدام باید بدون پیشداوری نگاه کرد. اینکه چنین تصویری چه تاثیری روی اجتماع می گذارد چیزی نیست که ما در این مقطع متوجه آن شویم و باید اجازه دهیم این جریان آزادانه راه خود را برود. بدی های اعتیاد بارها به شکل های مختلف برای جامعه تشریح شده و مردم از عواقب منفی آن آگاهند. مجموعه تلویزیونی نمی تواند برای گرایش به مواد مخدر چندان ایجاد رغبت کند.
ارجمند قضاوت در این زمینه را در این مقطع بی حاصل دانست و افزود : داد و فریادها را کنار بگذاریم و اجازه دهیم رسانه کار خود را بکند و دخالت در این امور را رها کنیم . من برنامه ای را که چنین آزادانه عمل کرده باشد ستایش می کنم و معتقدم باید ارزیابی در مورد آن را فقط دولت انجام دهد.
این منتقد با اشاره به اینکه با دید مثبت به اقدام تلویزیون نگاه می کند گفت : تجربه سال ها زندگی را دارم و درباره کارهای نمایشی سینما تئاتر و تلویزیون سال ها کار کرده ام . به اعتقاد من آزادی در این عرصه ها بیش از هر چیزی می تواند موثر باشد و کسی با دیدن هم زدن مواد مخدر در لیوان چای به سمت استفاده از مواد گرایش پیدا نمی کند.

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی