زنان هم طاس می‌شوند!

جلو آینه مشغول تقسیم موهایش برای رنگ كردن بود كه خشكش زد! جلو سرش نزدیك فرق یك لكهٔ طاسی به اندازهٔ یك سكهٔ كوچك به‌وجود آمده بود! با عجله شروع به جست‌وجو در سرش كرد. بقیهٔ موها سر جایشان بودند. پریشان به ‌طرف تلفن رفت و برای همان روز بعدازظهر از پزشك خانوادگی‌شان وقت گرفت. دكتر در سرش تنها همان طاسی كوچك را پیدا كرد و تشخیص احتمالی ریزش موی ناحیه‌ای را داد و او را برای معالجات تخصصی به متخصص پوست و مو معرفی كرد.با وجود اینكه ریزش موی شدید آثار منفی فردی و اجتماعی بیشتری برای زنان، در مقایسه با مردان، دارد، متأسفانه اغلب زنان از مراجعه به پزشك و درمان ریزش مو امتناع می‌كنند. آنان دربارهٔ ریزش موی خود با هیچ‌كس بجز آرایشگرشان مشورت نمی‌كنند و از آنجا كه معمولا ً دستورالعمل‌های غیرعلمی دریافت می‌كنند، نتیجه‌ای را كه انتظار دارند نمی‌گیرند، دلسرد و ناامید می‌شوند و اعتمادبه‌نفس خود را در میان اعضای خانواده و همكاران از دست می‌دهند.تعداد فولیكول‌های موی سر به‌طور طبیعی از ۱۰ هزار در سانتیمتر مربع در زمان تولد به ۱۰۰ تا ۲۰۰ تار مو در سانتیمتر مربع در دوران بلوغ می‌رسد و تعداد كل فولیكول‌های موی سر در دورهٔ بلوغ در حدود ۱۰۰ هزار است.در شبانه‌روز حدود ۳۰ تا ۵۰ تار مو می‌ریزد كه مجدداً رشد خواهند كرد. رشد طولی مو در ماه حدود یك سانتیمتر است.
● رشد مو سه مرحله دارد:
الف) آناژن كه مرحلهٔ رشد مو است.
ب) كاتاژن كه نشانهٔ پایان آناژن است و ۲ تا ۳ هفته به‌طول می‌انجامد.
ج) تلوژن كه حدود ۱۰۰ روز طول می‌كشد و روزانه به‌طور متوسط ۲۵ تا ۱۰۰ تار مو كه در مرحلهٔ تلوژن هستند می‌ریزند.
یكی از راه‌های ساده و عملی كه افزایش ریزش مو و نیز شدت آن را نشان می‌دهد كشیدن مو است. در این روش، یك دسته مو شامل حدود ۵۰ الی ۱۰۰ تار را می‌گیریم و به ملایمت می‌كشیم. اگر فرد روز قبل استحمام نكرده باشد، در حالت طبیعی، حداكثر ۴ تا ۵ تار كنده می‌شود. اگر بیش از این تعداد باشد، می‌توان گفت ریزش مو غیرطبیعی است. بهتر است چند نقطه از پوست سر امتحان شود.به‌طوركلی، در صورتی كه ریزش مو بیش از ۷۰ تار در شبانه‌روز باشد، غیرطبیعی است و به‌جای مراجعه به افراد غیرمتخصص و استفادهٔ خودسرانه از داروهای گیاهی و شیمیایی، باید به متخصص پوست و مو مراجعه شود.
● دلایل ریزش مو در زنان
ریزش مو دلایل متفاوتی دارد. برخی از عوامل موجب می‌شوند كه مرحلهٔ رشد مو پایان زودرس یابد و در نتیجه تعداد زیادی از تارها پیش از موعد معمول وارد مرحلهٔ استراحت شوند. در این حالت كمتر از ۵۰ درصد تارها دچار ریزش می‌شوند. شایع‌ترین علل این نوع ریزش مو عبارت‌اند از: تب بالا: به‌طور متوسط، ۶ هفته تا ۳ ماه پس از هر بیماری همراه با تب بالا ممكن است ریزش مو مشاهده شود. این ریزش مو معمولا ً گذراست و رشد موها با گذشت چند هفته تا چند ماه به حالت عادی بازمی‌گردد. كم‌كاری و پركاری غدهٔ تیروئید: هر دو این بیماری‌ها می‌توانند سبب ریزش مو شوند. همراه با ریزش مو علائم خاص هریك از این دو بیماری مانند تغییر وزن، تغییر اشتها، خشكی پوست یا برعكس تعریق فراوان (بسته به‌ نوع اختلال تیروئید) و دیگر اختلالات همراه دیده می‌شوند كه تشخیص و درمان آن بر عهدهٔ پزشك متخصص مربوط است. كم‌خونی حاد: در شرایطی كه فرد به‌ دنبال بیماری یا بر اثر حادثه، مقدار نسبتاً زیادی خون را ناگهان از دست بدهد، ممكن است دچار ریزش مو شود.زایمان: برخی گزارش‌ها حاكی از آن است كه در بعضی از زنان، حدود ۲ تا ۴ ماه پس از زایمان، موها به‌تدریج شروع به ریزش می‌كنند كه می‌تواند تا ۶ ماه به‌‌طول بینجامد. این ریزش مو موقتی است و معمولا ً رشد مو به حالت طبیعی بازمی‌گردد.
البته در حدود ۹۵ درصد از این بیماران بدون درمان بهبود می‌یابند و تعداد و ضخامت موهایشان به حالت اول بازمی‌گردد، و رشد مو در ۵ درصد از این بیماران به حالت اول باز نخواهد گشت و كم‌پشتی مو تا آخر عمر با آنها خواهد بود و باید به پزشك مراجعه كنند.دارو: تعدادی از داروها در برخی از افراد ریزش مو ایجاد می‌كنند. این نوع ریزش مو نیز اغلب برگشت‌پذیر است. از جملهٔ این داروها می‌توان از هپارین (ضد انعقاد خون)، پروپرانولول (ضد فشار خون بالا و بی‌نظمی ضربان قلب)، بعضی از داروهای ضد افسردگی، بعضی از داروهای ضد التهاب مفصلی و داروهای ضد بارداری نام برد. فشارهای روحی‌ـ ‌روانی: بیماری سخت یا جراحی می‌تواند عامل بروز این فشارها و در نتیجه این نوع ریزش مو باشد.در نوعی دیگر از ریزش مو، تارهای در حال رشد دچار ریزش می‌شوند. از جمله عوامل این نوع ریزش مو می‌توان به داروهای شیمی‌درمانی كه برای مثال در درمان سرطان به‌كار می‌روند، بعضی سموم مانند آرسنیك یا قرار گرفتن زیاد در معرض اشعهٔ رادیوگرافی اشاره كرد. از آنجا كه تعداد زیادی از موهای سر به‌طور معمول در مرحلهٔ رشدند، این نوع ریزش مو بخش وسیعی از موی سر را دربر می‌گیرد.
● ریزش موی ناحیه‌ای
این بیماری نه‌چندان نادر نوعی طاسی سر است كه باعث ریزش سریع و كامل مو در یك یا دو ناحیهٔ گرد سكه‌ای‌شكل به اندازه‌های متفاوت می‌‌شود. در مواردی موی كل سر می‌ریزد و در حالت نادرتری، این ریزش به موی نقاط دیگر بدن مانند مژه‌ها و ابروها نیز سرایت می‌كند. اكثر بیماران كمتر از ۴۰ سال سن دارند.رشد مجدد مو ممكن است در عرض ۱ تا ۳ ماه بعد رخ دهد، اما در مواردی دیده شده است كه موی منطقهٔ دیگری شروع به ریزش می‌كند. موهای تازه در ابتدا بسیار كم‌رنگ و نازك‌اند، اما به‌تدریج حالت طبیعی خود را بازمی‌یابند. هرچه ریزش موی ناحیه‌ای مدت بیشتری به‌طول بینجامد، احتمال رشد مجدد موها كمتر خواهد بود. علت دقیق این بیماری نامشخص است. بعضی از متخصصان فشارهای شدید جسمی و روحی را در به‌وجود آمدن آن دخیل می‌دانند و برخی دیگر آن را ناشی از وجود عوامل ایمنی در بدن می‌دانند (در بیماری‌های ایمنی، بدن فرد جزئی از خود را به اشتباه یك عامل خارجی به‌حساب می‌آورد و بر ضد آن پادتن می‌‌سازد). این بیماری عفونی نیست و لذا سرایت نمی‌كند و درمان آن باید زیر نظر پزشك متخصص صورت گیرد.
● ریزش مو با الگوی طاسی سر مردانه در زنان
این نوع ریزش مو به‌صورت كم‌پشتی مو یا طاسی سر بیشتر در زنان مسن دیده می‌شود و واكنش طبیعی بدن نسبت به هورمون‌های ویژه‌ای است كه در بدن بعضی از زنان در دوران پس از یائسگی تولید می‌شود. این نوع ریزش ارتباط نزدیكی با عوامل ژنتیكی و خانوادگی دارد. در بیشتر موارد، موی قسمت فوقانی سر می‌ریزد كه گاهی‌ نمایی شبیه به طاسی مردانه دارد.
● جلوگیری از ریزش مو
ساختمان اصلی مو از كراتین تشكیل شده كه نوعی پروتئین است. پس مصرف غذاهای پروتئین‌دار برای رشد و نمو مو و جلوگیری از ریزش آن لازم‌ است. بسیاری از غلات و حبوبات، تخم‌مرغ، ماهی، گوشت، لبنیات و سویا حاوی پروتئین‌اند. مصرف ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز، كه علاوه بر سبزیجات و میوه‌جات در بعضی از غلات و حبوبات وجود دارند، در رشد مو تأثیر بسزایی دارد. با توجه به اینكه مصرف زیاده از حد بعضی از این مواد مانند ویتامین آ اثر معكوسی بر رشد و نمو مو دارد، بهتر است مصرف ویتامین‌ها و مواد معدنی به‌صورت فراورده‌های دارویی مانند قرص یا كپسول با مشورت پزشك باشد.رعایت بهداشت مو، شست‌وشو با شامپوی مناسب نوع مو، برس كشیدن ملایم و منظم (نه زیاده از حد) مو با برس نرم و فاقد دانه‌های نوك‌ تیز، و خودداری از برس كشیدن مو در زمان خیس بودن آن از نكاتی است كه مانع ریزش بی‌مورد مو می‌شود.همچنین هر نوع كششی، از جمله محكم بستن موها یا بافتن سفت می‌تواند از عوامل ریزش مو باشد. ماساژ و دستكاری‌های شدید و طولانی‌مدت و استفادهٔ مكرر از سشوار نیز می‌تواند منجر به ریزش مو شود. به‌نظر می‌رسد این شایع‌ترین علت كم‌پشتی موی سر در زنان و مردان جوان و میانسال باشد. در این حالت، درمان خاصی برای تسهیل و سرعت بخشیدن به رشد مجدد موها وجود ندارد و خود‌به‌خود با قطع عامل محرك به مرور زمان به شكل اولیه بازمی‌گردد. اما باید توجه داشت در صورتی كه عامل تحریك مدت طولانی وجود داشته باشد، ممكن است فولیكول (یا ریشه) ضعیف شود و به ریزش برگشت‌ناپذیر منجر شود.از میان درمان‌های مرسوم و متداول ریزش مو، كه آن هم باید با مشورت پزشك و در این مورد پزشك متخصص پوست و مو باشد، می‌توان از تزریق كورتون به ناحیهٔ ریزش مو، تجویز عمومی كورتون (مثلا ً خوردن دارو)، مصرف ماینوكسیدیل، آنترالین و دیگر داروهای تخصصی نام برد.پیوند مو به روش پانچ، پیوند پایه‌دار مو، كاهش سطح پوست منطقهٔ طاسی و، در نهایت، استفاده از كلاه‌گیس از روش‌های دیگر مقابله با ریزش مو و طاسی سر هستند.
● مراقبت از موی خشك و شكننده
شست‌‌وشوی زیاد موی سر، استفاده از شویندهٔ نامناسب، استفادهٔ طولانی‌مدت و مكرر از مواد آرایشی شیمیایی و قرار گرفتن مداوم در معرض نور آفتاب موها را خشك و شكننده می‌كند.به‌طور طبیعی غلافی دور مو وجود دارد كه به ‌همراه چربی مترشحه از غدد چربی پوست سر، مانع از تبخیر آب موجود در ساقهٔ مو می‌شود. اگر به هر علتی غلاف دور مو آسیب ببیند، مو قدرت نگهداری آب را از دست می‌دهد و خشك و شكننده می‌شود.استفادهٔ طولانی‌مدت از مواد آرایشی و رنگ مو نیز به بافت ساقهٔ مو آسیب می‌رساند و سبب خشكی و زبری مو می‌‌شود. در چنین مواردی، استفاده از شامپوهای مخصوص و نرم‌كننده‌ها می‌تواند تا حدودی كمك‌كننده باشد. مولكول‌های بزرگ نرم‌كننده مانند لایه‌ای روی ساقهٔ مو را می‌پوشانند و باعث ترمیم آسیب‌های آن می‌‌شوند، ولی در رشد مو تأثیری ندارند. در مجموع، مواد قلیایی مانند شامپو، رنگ مو و مواد فر، در صورت تماس مكرر با پوست سر، باعث صدمه و آسیب‌دیدگی غلاف مو می‌شوند، و همچنین آب كه خود اندكی قلیایی است. استفاده از كرم‌های مخصوص بعد از رنگ كردن مو باعث حفظ رطوبت ساقهٔ مو و مانع از تبخیر آب آن می‌شود.هنگام استفاده از سشوار، باید حداقل فاصلهٔ سشوار از مو ۲۰ الی ۲۵ سانتی‌متر باشد و جهت باد آن جابه‌جا شود. باد سشوار نباید مدت طولانی روی یك قسمت از پوست سر متمركز شود.

ترجمهٔ دكتر زهره مجد

منبع : ماهنامه زنان