خستگی، تمرکز و کارآئی

محاسبه این‌که زمان برای شما چقدر ارزش دارد و چه مقدار از آن‌ به‌طور موثر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، یک کار بسیار ضروری است. تا زمانی‌که ندانید برای فردا چه‌کاری می‌خواهید بکنید، برای امروز نیز نمی‌توانید تصمیم‌گیری کنید. در استفاده بهینه از زمان، برنامه‌ای موفق می‌شود که در آن اهداف آینده مشخص شده باشد.
● قدرت ذهنی و جسمی خود را بشناسید
کیفیت عملکرد شما در طول روز یا در روزهای مختلف متفاوت است و بستگی به این دارد که خسته هستید یا سرحال. برای این‌که بتوانید فشار کاری را در طول روز تقسیم و اولویت‌‌های آن را مشخص کنید، لازم است چرخه قوای ذهنی و جسمی خود را به‌خوبی بشناسید. به مدت چند روز مواقعی را که خیلی خسته یا سرحال بوده‌اید یادداشت کنید و مشخص کنید در آن زمان مشغول چه‌کاری بوده‌اید. بعد از این‌که برایتان مشخص شد چه ساعت‌هائی در روز از قدرت ذهنی و جسمی بیشتری برخوردار هستید، برنامه‌ریزی کنید تا کارهای سخت‌تر و مهم‌تر را در آن ساعت انجام دهید. سعی کنید انجام کارهائی را که نیاز به دقت زیادی دارند، به بعد موکول نکنید. مراقب باشید چرخه کاری کارمندان یا خانواده‌تان را با خودتان هماهنگ در نظر نگیرید. آنها نیز برای خود چرخه متفاوتی دارند. ممکن است زمانی که شما حوصله دارید به درس و مشق فرزندتان رسیدگی کنید او در آن زمان بی‌حوصله باشد یا همکار شما صبح‌ها، تاب تحمل جلسات طولانی و خسته‌کننده را نداشته باشد. بنابراین برای انجام کارهای دسته‌جمعی آمادگی همهٔ افراد را در نظر بگیرید.
در طول روز به‌دلیل خستگی، میزان تمرکز و کارآئی فرد کم می‌شود و از این‌رو لازم است اوقاتی از روز، به رفع خستگی و کسب آرامش اختصاص یابد. برای مواقعی که پیش‌بینی می‌کنید توان شما تحلیل می‌رود، فرصت استراحت در نظر بگیرید برای رفع خستگی، پشت خود را به صندلی بچسبانید، چشمان‌تان را ببندید و نفس‌های عمیق بکشید.
فراموش نکنید که یک فرد عادی فقط می‌تواند ”یک ساعت“ بدون استراحت کردن، با دقت و تمرکز کافی کار کند. ده دقیقه استراحت، کار یک‌ساعت بعدی شما را تضمین می‌کند. در حالی‌که اگر به‌خود استراحت ندهید، بعد از مدت کوتاهی آن‌چنان خسته می‌شوید که نیاز به نیم‌ساعت استراحت خواهید داشت.
● عملکرد زمانی خود را بالا ببرید
برای این‌که عملکرد خود را در کوتاه‌مدت بالا ببرید می‌توانید فهرستی از کارهائی را که باید انجام دهید، تهیه کرده و در روز چندین بار آن را مطالعه کنید. اگر کار جدیدی اضافه شده است آن را در فهرست بنویسید و کارهائی را که انجام داده‌اید، خط بزنید.
اگر می‌خواهید کارکرد خود را در درازمدت بالا ببرید، سعی کنید اصلاحاتی که در برنامه ایجاد می‌کنید عمیق‌تر باشند. الگوهائی را که از آنها ناراضی هستید؛ خلاصه عادت‌های بد خود را شناسائی کنید. زمانی‌که موفق به شناسائی موارد مشکل‌آفرین شُدید، برای رفع آنها به خودتان وقت کافی بدهید و با حوصله به آنها بپردازید.
یکی از الگوهای غلطی که می‌تواند در روند کار اخلال ایجاد کند، استفاده نامناسب از ساعات کار و استراحت است. متأسفانه تعدادی از مدیران و کارمندان تصور می‌کنند با کم کردن ساعات استراحت کارآئی خود را بالا می‌برند؛ در حالی‌که این طرز فکر صددرصد اشتباه است. به‌طور مثال این افراد اغلب از نیم‌ساعت وقت ناهار خود استفاده نمی‌کنند. به سرعت و با عجله غذای خود را در ظرف چند دقیقه صرف می‌کنند و پشت میز کارشان برمی‌گردند. این‌کار نه تنها صرفه‌جوئی در وقت نیست، بلکه اتلاف انرژی محسوب می‌شود، برای ارتقاء کارآئی، تنها پشت میز نشستن ملاک نیست، بلکه میزان دقت و تمرکز شما بر آنچه انجام می‌دهید مهم است.
● واقع‌بین باشید
پذیرفتن کاری بیش از توان شما، نه تنها لیاقت‌تان را اثبات نمی‌کند بلکه باعث می‌شود به مرور، فردی مضطرب، دستپاچه و نگران جلوه کنید فردی که متأسفانه تمام کارآئی خود را از دست داده است. بنابراین درباره توان خود و مقدار کالری که می‌توانید در یک مدت معین انجام دهید واقع‌بین باشید. پذیرفتن کار زیاد نه به نفع شماست و نه به نفع همکاران و اطرافیان شما. به همین ترتیب در مورد دیگران نیز واقع‌بین باشید و بیش از حد توان از آنها انتظار نداشته باشید (این مورد را چه در روابط خانوادگی و چه در محل کار رعایت نمائید.)
در محیط کاری، هرگز از همکارها یا کارمندان نخواهید در مدت زمان کوتاهی، انبوهی از کارهای بزرگ را انجام دهند اجازه دهید همه چیز آهسته و با سرعت عادی خود پیش برود. یادتان باشد که عجله در کار فقط باعث می‌شود تا میزان اشتباه و نقص در کار بیشتر شود.
در محیط خانوادگی نیز واقع‌بین باشید به‌طور مثال اگر شبی به مهمانی دعوت شده‌اید، اجازه ندهید فرزندتان تا دو ساعت مانده رفتن، بازی کند. قطعاً انجام تکالیف مدرسه نیاز به وقت بیشتری دارد. از او توقع نداشته باشید در مدت زمان کوتاهی تمام مشق‌هایش را بنویسد و لباس پوشیده، آماده باشد. کمی زودتر او را به سراغ کارهایش بفرستید تا قبل از مهمانی چهره‌اش گریان و مضطرب نباشد.
● جهت بهره‌وری بیشتر از زمان به موارد زیر توجه کنید
۱) شب، قبل از خواب، برنامه فردا را فهرست کنید و روی کاغذ بنویسید. در پایان روز، جلوی کارهای انجام شده تیک بزنید و کارهای باقیمانده را به فهرست روز بعد موکول کنید.
۲) در طول این هفته، زمان کافی برای غذاخوردن در نظر بگیرید و سعی کنید مابقی روزتان را پُر بار بگذرایند.
۳) به مدت چند روز، مواقعی را که خیلی خسته یا خیلی سرحال بوده‌اید یادداشت کنید در آن زمان مشغول چه کاری بوده‌اید. بعد از این‌که برایتان مشخص شد چه ساعت‌هائی در روز از قدرت ذهنی و جسمی بیشتری برخوردار هستید، برنامه‌ریزی کنید تا کارهای سخت‌تر و مهم‌تر را در آن ساعت‌ها انجام بدهید.
۴) اگر کاری انجام می‌دهید که احتیاج به تمرکز دارد، در طول این هفته، برنامه‌ای تنظیم کنید که یک ساعت کار کرده و ده دقیقه استراحت نمائید. سپس بازده خود را با قبل، مقایسه کنید.
۵) آخر هفته، روزهای طول هفته را بررسی کنید و ببینید کدام روز برایتان مفیدتر بوده است.
به این فکر کنید که آن روز خاص، دقیقاً چه کرده‌اید و چگونه می‌توانید هفته آینده روزهای پربار بیشتری داشته باشید.


استاد محمد سیدا

منبع : مجله موفقیت