کلاه گذاشتن

عبارت مثلی بالا در مورد افرادی بكار می رود كه فریب خورده هستند . كسی كه به علت عدم توجه و یا سادگی ، مرتكب اشتباه و متحمل زیان و ضرر شود .
آورده اند كه ...
در ادوار قدیمه یكی از انواع مجازاتها این بود كه به مقصر ، لباس ناموزون می پوشانیدند و كلاه دودی مضحكی بر سرش می گذاشتند . آن گاه وی را پیاده یا سواره و گاهی به طرز وارونه بر مركوب دوره می گردانیدند تا مردم از آن وضع مضحك و توهین آمیز عبرت گیرند و دست به عمل ناشایست نزنند .
گاهی این عمل دربارهٔ بزرگان و سرداران هم انجام می شد ، كمااینكه معتصم خلیفهٔ عباسی ، دو سردار نامدار ایران مازیار و افشین را پس از دوره گردانی و اعمال تحقیر آمیز و وهن آور دیگر كه در خور شأن همان عباسیان حق شناس بود به قتل رساندند .
شكل و هیئت كلاهی كه بر سر افراد مقصر می گذاشتند ، از جهت نوع و اهمیت جرم مقصرین متفاوت است . یك وقتی مقصود این بود كه مقصر را فقط تحقیر كفایت می كرد اما چنانچه گناه مقصر ، به میزانی بود كه لازم می آمد عبرت الناظرین شود ، در چنین موردی قبل از آنكه مجازات نهایی را اعمال كنند لباس عجیب و غریب بر تنش می پوشانیدند و كلاه گشادی بر سرش می گذاشتند تا در میان جمعیت كه در حین دوره گردانی مقصر ازدحام می كردند ، كاملاً شناخته شده و مورد تمسخر قرار گیرد .
چون افراد فریب خورده در نزد دوستان و همكاران به علت سادگی و ساده لوحی زود شناخته می شوند لذا ضرب المثل بالا در مورد آنان بكار می رود .

منبع : شمیم