حسابداری

● هدف :
حسابداری یك سیستم است كه در آن فرآیند جمع‌آوری، طبقه‌بندی ، ثبت، خلاصه كردن اطلاعات و تهیه گزارشهای مالی و صورتهای حسابداری در شكل‌ها و مدلهای خاص انجام می‌گیرد. تا افراد ذی‌نفع درون سازمانی مثل مدیران سازمان و یا برون‌سازمانی مثل بانك‌ها، مجمع عمومی سازمان مورد نظر و یا مقامات مالیاتی بتوانند از این اطلاعات استفاده كنند. به همین دلیل فردی كه تحصیلات دانشگاهی ندارد، بیشتر دفتردار است تا حسابدار. چرا كه گزارشهای این دسته از افراد مطابق استاندارد نیست و پردازش كافی نمی‌شود و بیشتر تراز حسابها می‌باشد. برای مثال یك حسابدار تجربی نمی‌تواند براحتی بین دارایی كوتاه مدت و بلند مدت تفاوت قائل شود و یا نمی‌داند كه چگونه باید معاملات ارزی را در دفاتر ثبت كرد.
حسابداری به عنوان یك نظام پردازش اطلاعات، داده‌های خام مالی را دریافت نموده، آنها را به نظم در می‌آورد.
محصول نهایی نظام حسابداری گزارش‌ها و صورت‌های مالی است كه مبنای تصمیم‌گیری اشخاص ذی‌نفع (مدیران ، سرمایه‌گذاران ، دولت و ...) قرار می‌گیرد.
● ماهیت :
یك حسابدار متخصص، در آینده می‌تواند مدیر مالی یك سازمان یا شركت گردد یعنی می‌تواند به مدیریت یك شركت ایده بدهد كه منابع موجودش را در چه راههایی سرمایه‌گذاری نماید تا استفاده بهینه كند و یا اگر شركت به منابع مالی جدید نیاز داشت یك مدیر مالی بر اساس دانش آكادمیك خود می‌تواند بگوید كه از چه طریقی باید تامین مالی كرد. و مجموع این فعالیت‌ها خارج از توانایی یك حسابدار تجربی است.
«حسابداری یك سیستم اطلاعاتی است كه با فراهم‌كردن اطلاعات لازم كمك می‌كند تا سرمایه‌گذارها، اعتبار دهندگان، مدیران و دولت نسبت به مسائل اقتصادی بهتر بتوانند، تصمیم‌ بگیرند. برای مثال اگر شخصی بخواهد در یك شركتی سرمایه‌گذاری كند، تمایل دارد كه وضعیت مالی آن شركت و یا نتایج عملیات آن شركت را در طی سالهای قبل بداند. موضوعاتی كه به صورت گزارشهای مالی توسط حسابداران تهیه می‌شود.
«حسابداری به منظور جوابگویی به نیازهای انسان به وجود آمده است. به همین دلیل با گذشت زمان و به موازات گسترش فعالیت‌های اقتصادی و افزایش پیچیدگی آن ،‌ هدفها و روشهای حسابداری برای جوابگویی به نیازهای اطلاعاتی، توسعه یافته است.
چرا كه اشخاص، شركت‌ها و دولت برای تصمیم‌گیری در مورد توزیع مناسب منابع مالی نیاز به اطلاعاتی قابل اتكا دارند كه این اطلاعات را به یاری حسابداری می‌توان به دست آورد. از سوی دیگر انجام سرمایه‌گذاری یكی از مواد ضروری و اساسی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی كشور است و سرمایه‌گذاران نیز از بعد عرضه سرمایه، تا حد امكان سعی دارند منابع مالی خودرا به سویی سوق دهند كه كمترین ریسك و بیشترین بازده را داشته باشد. یعنی به دنبال برآورد ریسك سرمایه‌گذاری‌ها خواهند بود. این در حالی است كه یكی از مبانی اساسی برای محاسبه ریسك بازار شركت‌ها ، استفاده از اطلاعات تولید شده توسط سیستم حسابدای است.
رشته حسابداری از جمله رشته‌هایی است كه از داوطلبان هر سه گروه آزمایشی ریاضی و فنی ، علوم تجربی و علوم انسانی دانشجو می‌پذیرد.
● آینده شغلی ، بازار كار ، درآمد:
به نظر می‌رسد فارغ‌التحصیلان دوره‌های تحصیلات تكمیلی این رشته، آمادگی و پختگی بیشتری برای حضور در بازار كار دارند.
نتیجه یكی از تحقیقات دانشگاه «كلمبیا» مبنی بر این بود كه از از دهه ۷۰ به بعد همه شركتهای موفق، شركتهایی بوده‌اند كه مدیر آنها تحصیلات مالی داشته است. چون از این دهه به بعد اطلاعات نقش مهمی پیدا كرده است و مهمترین اطلاعات نیز، اطلاعات مالی است كه تاثیر بسیاری در تصمیم‌گیری روسای شركت‌ها دارد.
«فرصت‌های شغلی یك حسابدار بسیار گسترده است و از پایین‌ترین سطح تا بالاترین سطح را در بر می‌گیرد. و با وجود این كه در دانشگاههای مختلف كشور اعم از دولتی ، غیرانتفاعی و آزاد، دانشجویان بسیاری در رشته حسابداری تدریس می‌كنند اما تعداد فارغ‌التحصیلان بیكار این رشته از بیشتر رشته‌ها كمتر است. چون از یك موسسه كوچك گرفته تا بزرگترین كارخانه‌های كشور حداقل برای تهیه اظهارنامه مالیاتی به حسابدار نیازمند هستند.
همچنین دانش حسابداری در بخش مالیات كاربرد وسیعی دارد. چون محاسبه سود به یاری حسابداری امكان‌پذیر است و تعیین مقدار سود نیز مبنای محاسبه مالیات شركتها اعم از دولتی و خصوصی می‌باشد.
فارغ‌التحصیلان این رشته پس از اتمام تحصیل می‌توانند در سطوح مختلف و شاخه‌های متفاوت عهده‌دار انجام امور مالی گردند كه شرح آن چنین است:
الف) حسابداری
فارغ‌التحصیلان می‌توانند در كلیه موسسات و واحدهای تجاری، اعم از دولتی یا خصوصی به عنوان حسابدار در شاخه‌های زیر مشغول كار شوند:
▪ حسابداری مالی:
در كلیه شركتها و موسسات تجاری و غیرانتفاعی.
▪ حسابداری صنعتی :
در كلیه واحدهای صنعتی و شركتهای تولیدی.
▪ حسابداری دولتی :
در كلیه سازمانها و ادارات دولتی به عنوان حسابدار یا عامل ذیحساب.
▪ حسابداری مالیاتی :
در ادارات دارایی.
▪ حسابداری بیمه :
در موسسات بیمه .
▪ حسابداری بانكها :
در شعبه‌ها و سرپرستی بانكها .
حسابداران پس از مدتی اشتغال به كار حسابداری می‌توانند در سمت مدیریت مالی واحدهای تجاری ، ایفای نقش نمایند.
ب ) حسابرسی
فارغ‌التحصیلان رشته حسابداری قادرند با توجه به شاخه‌های حسابداری در بند الف در حرفه حسابرسی شاغل شوند. شاغلان حرفه حسابرسی در یك تقسیم‌بندی كلی به دو گروه اصلی تفكیك می‌شوند :
▪ حسابرسان داخلی :
این گروه از حسابرسان ، كارمند واحد مورد رسیدگی هستند، و در واقع رابط میان هیات مدیره و شركت بوده و گزارش رسیدگی خود را به طور هفتگی ، ماهانه یا سالانه به مدیرعامل و هیات مدیره ارائه می‌دهند . این گروه از حسابرسان عملیات داخل واحد تجاری را رسیدگی می‌كنند.
▪ حسابرسان مستقل:
این گروه از حسابرسان، افرادی هستند كه در موسسات حسابرسی مشغول كار هستند و بر اساس قرارداد میان شركتها یا سازمانها با این موسسات، عملیات حسابداری و مالی واحد تجاری را بر اساس اصول و موازین حسابداری مورد رسیدگی قرار می‌دهند و گزارش خود را به مجمع عمومی صاحبان سهام ارائه می‌كنند. در واقع حسابرسان مستقل رابط میان صاحبان شركت و هیات مدیره شركت می‌باشند.
در حال حاضر در ایران ، سازمان حسابرسی به عنوان یك سازمان دولتی ، بزرگترین موسسه حسابرسی است و در كنار آن سایر موسسات حسابرسی دولتی و خصوصی مشغول فعالیت می‌باشند.
● توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه:
داشتن شم ریاضی در رشته حسابداری از اهمیت بسیاری برخوردار است. به همین دلیل دانش‌آموزان رشته ریاضی در این رشته موفقتر هستند. البته این بدان معنا نیست كه دانش‌آموزان رشته علوم انسانی قادر به ادامه تحصیل در رشته حسابداری نیستند بلكه باید تلاش كنند تا از دانش ریاضی خوب و یا حداقل متوسطی برخوردار باشند.
همچنین یك حسابدار باید بتواند بخوبی گزارش كارهای خود را ارائه دهد. بنابراین باید در ادبیات فارسی مسلط بوده و نگارش خوبی داشته باشد. این ویژگی بخصوص در سطوح بالاتر این رشته یعنی حسابرسی و مدیریت مالی اهمیت بسیاری دارد.
در آزمون هر سه گروه آزمایشی درس ریاضی به عنوان مهمترین درس این رشته ضریب ۴ دارد.
دانشجوی حسابداری باید صادق و رازدار باشد چون در آینده تمام اسناد و مدارك یك سازمان را در اختیار دارد و اگر فرد رازدار و در كل با اخلاقی نباشد لطمات زیادی به آن شركت و در نهایت به جامعه وارد می‌آورد. این مساله بخصوص در حسابرسی اهمیت بیشتری دارد زیرا اگر یك حسابرس كه وظیفه بررسی گزارشات مالی یك سازمان و تایید صحت و سقم آن را بر عهده دارد، درستكار نبوده و یا شهامت ابراز مشكلات را نداشته باشد، می‌تواند به نابسامانی‌های اداری و مالی یك جامعه دامن بزند.
و بالاخره یك حسابدار برای موفقیت در این دنیای پر از رقابت و تغییر و تحول باید خلاق، مبتكر، صبور و منضبط باشد.
علاقه به امور مالی و تجزیه و تحلیل‌های آن، عامل موفقیت دانشجوی حسابداری است.
● وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر:
تا مقطع دكترا امكان ادامه تحصیل وجود دارد.
▪ نظر یك فارغ‌التحصیل مشغول به كار در این رشته :
دانشجوی این رشته باید تحمل ساعتها كار در پشت یك میز و صندلی و سرو كار داشتن با اعداد و ارقام را داشته باشد. همچنین باید دقیق و منظم باشد تا در جمع‌بندی اعداد و ارقام دچار مشكل نگردد.»
● وضعیت نیاز كشور به این رشته در حال حاضر:
آموزش حسابداران و شركت موثر آنها در فراهم‌آوری اطلاعات مالی دقیق و قابل اعتماد، و تجزیه و تحلیل این اطلاعات برای توسعه پایدار در كشور در حال توسعه‌ای مانند ایران اهمیت فراوانی دارد. چرا كه وجود اطلاعات دقیق، اعتماد برانگیز، بموقع و مربوط به فعالیت‌های اقتصادی، نه تنها لازم بلكه حیاتی است.
علاوه بر این اطلاعات مالی حاصل از فعالیت‌های اقتصادی كه بوسیله نظام‌های حسابداری گزارش می‌شود، می‌تواند از انحراف مسیر پیش‌بینی شده ، اتلاف منابع اقتصادی و اخلال در برنامه‌های توسعه اقتصادی جلوگیری كند.
دكتر ثقفی نیز در این باره می‌گوید:« چون این رشته فقط به كلاس و معلم نیاز دارد متاسفانه در سالهای اخیر، بسیاری از شهرهای دورافتاده كه حتی یك حسابدار مجرب و متخصص ندارد، رشته حسابداری را با استفاده از اساتید كم‌تجربه دائر كرده است و در نتیجه فارغ‌التحصیلان دانشگاههای فوق حسابدارانی ناكارآمد هستند كه نمی‌توانند، جذب بازار كار شوند. البته آنچه گفته شد شامل حال فارغ‌التحصیلان توانمند این رشته نمی‌شود چون هر فرد سرمایه‌گذار و هر موسسه اعتباری برای سرمایه‌گذاری یا اعتبار دادن به حسابدار نیاز دارد. »
● نكات تكمیلی :
چند سال پیش وقتی كه آقای . ت ریاست یكی از كارخانه‌های ایران را بر عهده گرفت با اخم‌های در هم و چهره‌های عبوس كارگرانی روبرو شد كه ۶ ماه بود حقوق نگرفته بودند و امید چندانی نیز به رئیس جدید نداشتند
. اما رئیس جدید كه فارغ‌التحصیل رشته حسابداری بود با مدیریت قوی و درست خویش نه تنها كارخانه مورد نظر را از ورشكستگی نجات داد بلكه امروزه این كارخانه یكی از بهترین كارخانه‌های كشور است كه محصولات آن به خارج از كشور صادر می‌گردد و در حال حاضر نیز نحوه كار رئیس یاد شده به عنوان یك شیوه نوین در دانشگاهها تدریس می‌شود. آنچه خواندید سرگذشت واقعی یكی از كارخانه‌های كشور است.

منبع : پایگاه علمی و آموزشی علوم پایه