محکمات اندیشه امام خمینی(ره)‌

امام خمینی (ره)‌ دارای جامعیت کامل بود. هم مجتهد و فقیهی صاحب سبک و دارای نظریه حکومت اسلامی برپایه تئوری ولایت فقیه، هم سیاستمداری مدیر و مدبر بود.
امام سه جلوه از یک رهبری را در یک انقلاب توامان داشت: فرماندهی کل قوا، رهبری سیاسی و نظریه‌پرداز بود. خطر بزرگی که اندیشه امام را تهدید می‌کند همانا تک بعدی معرفی کردن امام است و حوزه و دانشگاه رسالتی سنگین و خطیر برعهده دارند تا نسل جوان و جویای آگاهی را به خوبی با عمق اندیشه‌های امام آشنا کنند.
برخی نظرسنجی‌های صورت گرفته در مراکز علمی و آموزش عالی کشور حکایت از کوتاهی نهادهای مسوول در این زمینه دارد. در همین راستا و معرفی جلوه‌هایی از ابعاد جامع حضرت امام خمینی (ره)، مروری بر محکمات اندیشه معمار کبیر انقلاب اسلامی داریم.
۱) «مردم» محوری‌ترین پایه و بنیاد اندیشه امام خمینی بود، مردمی کردن مبارزه در دوران رژیم ستمشاهی یک راهبرد حیاتی برای امام بود. امام اعتقاد داشت «قدرت منهای ملت، یک قدرت پوسیده است» و «حکومت بدون رضایت مردم هیچ اساسی ندارد» و بر همین اساس بود که گفت: «میزان رای ملت است».
۲) «جمهوری اسلامی» بهترین مدل برای اداره کشور است. امام اعتقاد داشت که «حکومت اسلامی حکومتی بر پایه قوانین اسلامی» است و «با استبداد جمع نمی‌شود». از دیدگاه امام «حفظ نظام جمهوری اسلامی اوجب واجبات» است. امام بر این باور بود که «دموکراسی اسلام کامل‌تر از دموکراسی غرب است». جامعیت دین اسلام و توانایی آن برای اداره امور یک اصل بود.
۳) «ولایت فقیه» بزرگترین پشتوانه برای کشور و مردم است. برپایه اندیشه امام (ره)‌ «ولایت فقیه چیزی است که خدا درست کرده است و همان ولایت رسول‌الله است» به بیان دیگر ولایت‌فقیه در اندیشه امام (ره)‌ گویای آن است که ولایت فقیه را «ولایت بر امور» می‌‌داند که «نگذارد این امور از مجاری خودش بیرون برود». امام تاکید داشت که پشتیبانی از ولایت فقیه موجب مصون ماندن کشور از آسیب‌ها است و بر همین اساس فرمود: «اصل ولایت فقیه مترقی‌‌ترین اصل قانون اساسی است».
۴) «استکبار ستیزی» در سپهر اندیشه‌های امام (ره)‌ درخششی ویژه دارد. امام بارها تاکید داشت که «آمریکا دشمن شماره اول بشر و ماست» و با راهبرد حمایت از مستضعفان و محرومان درعالم تصریح داشت که «تا مبارزه در هر جای جهان علیه مستکبرین هست ما هستیم». واقعیت آن است که انقلاب اسلامی در سایه رهبری حضرت امام و خلف صالح ایشان رهبر معظم انقلاب، ابهت و هیمنه پوشالی آمریکا در جهان را شکست و امروزه مقابله و مبارزه با استیلا و لشکرکشی آمریکا و تلاش آن برای حاکمیت تک‌صدایی در جهان در سرتاسر جهان به یک جنبش تبدیل شده است.
۵) «حمایت از فلسطین» به عنوان یک مقوله استراتژیک و تغییرناپذیر در جمهوری اسلامی نشات گرفته از اندیشه و سیره عملی حضرت امام خمینی (ره)‌ است. امام با اعلام «روز جهانی قدس» در آخرین جمعه ماه مبارک رمضان همه مسلمانان را در حمایت از قدس و فلسطین و مخالفت با صهیونیسم بین‌الملل بسیج کرد. امام روز جهانی قدس را «روز رسول اکرم (ص)‌ و روز مسلمانان» نامید و با این اقدام حمایت از فلسطین به گونه‌ای گسترش یافت که دیگر یک مطالبه عربی یا اسلامی نیست بلکه یک مطالبه جهانی است.
۶) «اسلام سیاسی» در کانون اندیشه‌های امام (ره)‌ است. امام در یک آرایش و صف‌بندی، از اسلام آمریکایی در برابر اسلام ناب محمدی(ص)‌ یاد کرد. امام همواره تاکید داشت که «اسلام دین سیاست است قبل از این‌که دین معنویت باشد» و جدایی دین از سیاست را «تبلیغات استعماری» می‌دانست که هدف آنها «بازداشتن مسلمانان از دخالت در سرنوشت خویش» بود. «آزادی، استقلال، قانون‌گرایی و مردم سالاری» از مولفه‌های مهم اسلام سیاسی در اندیشه امام بود. امام بر این باور بود که تکیه بر فقه سنتی مبتنی بر مقتضیات زمان و مکان اجتهاد پویای شیعی قادر به پاسخگویی همه نیازها در همه عصرهاست.
۷)‌ «حفظ شان و نهاد مرجعیت و روحانیت» از محکمات اندیشه امام بود. ایشان اصلی‌ترین دلیل مخالفت خود با مشروطه را از آن حیث می‌دانست که «روحانیت کنار زده شد» و در اندیشه سیاسی امام مشروطه مشروعه شیخ‌فضل‌‌الله نوری از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود.
امام تاکید داشت که «کشور بدون روحانیت» همانند «کشور بدون طبیب» است و همواره از خطر اختلاف «حوزه و دانشگاه» به عنوان یک نقشه شیطانی یاد می‌کرد و بر هماهنگی و وحدت این دو نهاد علمی، آموزشی، انسان‌ساز و مولد تاکید داشت.
۸) «خدمت بی‌منت به مردم» راهبرد کارگزاران نظام جمهوری اسلامی است. امام بارها تاکید داشت اگر به او «خدمتگزار» بگویند بهتر است تا «رهبر» بگویند. این تصریح معروف امام را فراموش نکرده‌ایم که «دولت‌ها خدمتگزار مردم هستند نه فرمانفرما» و همواره بر رعایت حق، عدالت، قانون و حقوق مردم تاکید داشت. براین اساس است که بدست‌گیری قدرت توسط کارگزاران برای اقامه حق و عدل و خدمت به مردم دارای ارزش است.
۹) «ما می‌توانیم» ‌و براستی امام چه زیبا فعل توانستن را در میان ملت صرف کرد و در یک هم‌افزایی امت و امام، جامعه عقب مانده دوران ستمشاهی را به رشد و توسعه بالایی رساندند. امام استاد «ممکن کردن ناممکن‌ها» بود و جوانان ما چه زیبا از امام خود آموختند که چگونه در عرصه‌های مختلف به رسالت خود عمل کنند و چه بسیار دستاوردهای علمی، فناوری و توسعه‌ای که امروز بدان دست یافته‌ایم مرهون همین رویکرد و نگاه امام است.
در نوزدهمین سالگرد ارتحال معمار کبیر و بنیانگذار جمهوری اسلامی به نظر بهترین اقدام در راستای اشاعه و گسترش امام‌شناسی همانا توجه به جامعیت ابعاد شخصیت امام و نیز معرفی امام بر پایه عنصر عقلانیت و بتدریج فاصله گرفتن از بکارگیری صرف احساسات و عواطف در معرفت شناسی امام خمینی (ره)‌ است. براستی برای معرفی بهتر امام (ره)‌ چه برنامه‌ای داریم؟‌ هر کس و نهاد باید به تناسب پاسخگو باشد.

علی دارابی‌

منبع : روزنامه جام‌جم