هوا تعطیل است

رشد بی‌رویه جمعیت در كنار توسعه صنعتی كلانشهرها، مشكلات عدیده‌ای برای شهرنشینان به ارمغان آورده كه آلودگی صوتی، یك مورد از مهم‌ترین معضلات زیستی به شمار می‌رود.
آلودگی صوتی، یكی از معضلات توسعه شهرها و شهرنشینی است كه ابعاد آن با گذر زمان بیش از پیش نمایان شده و توجه مسئولان ذی‌ربط و طراحان شهری را به خود مشغول كرده است.
احداث بزرگراه‌های درون‌شهری و خیابان‌های دسترسی كه با هدف روان‌سازی جریان ترافیك درون شهرها صورت می‌پذیرد، خود موجب بروز مشكلات دیگری می‌شود كه آلودگی صوتی ناشی از سیستم حمل‌ونقل و فعالیت‌های اقتصادی در زمره آنهاست. اگر شدت آلودگی‌های صوتی، بیش از حد آستانه‌های مجاز باشد موجب كاهش قدرت شنوایی، افزایش فشار خون، سردرد، خستگی، تندمزاجی، عصبانیت، اختلال در مكالمات، كاهش قدرت یادگیری در كودكان، افزایش سقط جنین و كاهش وزن نوزادان هنگام تولد نیز خواهد شد.
كارشناسان شركت كنترل كیفیت هوا معتقدند اگرچه ممكن است ساكنان منازل حاشیه اتوبان‌ها و اماكن پرسروصدا از روی عادت، مشكل زیادی برای خوابیدن نداشته باشند ولی به طور یقین، آلودگی صوتی، اثرات نامطلوبی بر جسم و روح فرد می‌گذارد. آمارها نشان می‌دهد كه ۲۲درصد افراد ساكن در اطراف فرودگاه، به خاطر آلودگی صوتی ناشی از پرواز و فرود هواپیماها، دچار اختلال خواب شده و در صورت مواجهه با سطح زیادتری از سروصدا، تا حدود ۵۰درصد، دچار اختلال در خواب می‌شوند.
بانك جهانی در جدیدترین گزارش خود از وضعیت هوا در تهران اعلام كرد آخرین برآوردها نشان می‌دهد خسارت سالانه آلودگی هوا در ایران ۱۴هزار و ۴۲۰میلیارد ریال معادل ۶/۱درصد تولید ناخالص داخلی است.
بر اساس این گزارش، آلودگی هوای شهرهای ایران به‌ویژه تهران كه دارای تعداد زیادی وسیله نقلیه با عمر بیش از ۲۰سال است، از اتومبیل‌هایی كه دود بسیار غلیظ و سیاه دارند تولید می‌شود.
تاثیر سرب ناشی از آلودگی هوا بر كودكان، تاثیرات آلودگی هوا بر سلامت و بروز امراض، میزان مراكز تفریحی كه در اثر آلودگی هوای شهرها از بین رفته‌اند و میزان تاثیرات داخلی آلودگی هوا از جمله مرگ‌ومیرهای ناشی از بیماری‌های عفونی و تنفسی و بیماری‌های گوناگون دیگر، در این گزارش مورد مطالعه قرار گرفته است.
بر اساس گزارش بانك جهانی، برآورد خسارات سالانه آلودگی هوا در ایران، نشان می‌دهد كه خسارت مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوای شهری، سالانه ۶۴۰میلیون دلار معادل ۵هزار و یكصد میلیارد ریال یعنی ۵۷/۰درصد از تولید ناخالص داخلی است. همچنین نشانه‌های بیماری ناشی از آلودگی هوای شهری، ۵۲۰میلیون دلار معادل ۴هزار و یكصد میلیارد ریال و ۴۶/۰درصد از تولید ناخالص داخلی در سال است.
بیماری‌های ناشی از آلودگی هوای شهری نیز سالانه ۲۶۰میلیون دلار معادل ۲هزار و ۱۰۰ میلیارد ریال و ۰۲۳/۰درصد از تولید ناخالص داخلی ملی به اقتصاد ایران خسارت وارد می‌كند.
از سوی دیگر هزینه ‌آموزش در این زمینه ۲۵میلیون دلار معادل ۲۰۰میلیارد ریال و ۰۲/۰درصد از تولید ناخالص داخلی و خسارات ناشی از آلودگی هوای شهر به مراكز تفریحی ۵۰میلیون دلار معادل ۳۹۰میلیارد ریال و ۰۴/۰درصد از تولید ناخالص داخلی است.
این مطالعات همچنین نشان می‌دهد هزینه مرگ‌ومیر ناشی از تاثیرات داخلی آلودگی هوا، سالانه ۲۰۰میلیون دلار معادل یكهزار و ۶۰۰میلیارد ریال معادل ۱۷/۰درصد از تولید ناخالص داخلی است. همچنین بروز نشانه‌های بیماری تاثیرات داخلی آلودگی هوا ۶۰میلیون دلار معادل ۵۰۰میلیارد ریال و ۰۶/۰درصد از تولید ناخالص داخلی در سال است.
از سوی دیگر بیماری‌های ناشی از تاثیرات داخلی آلودگی هوا سالانه ۵۵میلیون معادل ۴۳۰میلیارد ریال و ۰۵/۰درصد از تولید ناخالص داخلی به اقتصاد ایران خسارت وارد می‌كند. بانك جهانی همچنین اعلام كرد: در مجموع، خسارت سالانه آلودگی هوا در ایران، یكهزار و ۸۱۰میلیون دلار معادل ۱۴هزار و ۴۲۰میلیارد ریال است كه ۶/۱درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می‌دهد.
یوسف رشیدی - مدیرعامل شركت كنترل كیفیت هوا - در خصوص انواع آلودگی هوا گفت: آلودگی هوا به ۲ بخش آلودگی هوا در محیط‌های بسته و آلودگی هوا در محیط‌های شهری تقسیم می‌شود.
رشیدی افزود: در خصوص آلودگی هوا در محیط‌های بسته می‌توان به دود سیگار، آلودگی ناشی از پخت‌وپز، استفاده از حشره‌كش‌ها، مواد شوینده فرش و موكت و... اشاره كرد.
مدیرعامل شركت كنترل كیفیت هوا اظهار كرد: سالانه حدود ۲میلیون و ۲۸۹هزار و ۷۶۲تن انواع آلاینده‌ها تنها از منابع متحرك به هوای تهران وارد می‌شود كه از این رقم حدود یك میلیون و ۹۷۶هزار تن آلاینده منوكسیدكربن، حدود ۲۱هزار تن آلاینده ذرات معلق، بیش از ۱۰۵هزار تن اكسیدهای ازت و ۱۸۰هزار تن هیدروكربن است.
● تعطیلی ایستگاه سنجش آلودگی هوا
در حالی كه فرارسیدن فصل سرما احتمال بروز وارونگی هوا را در تهران افزایش می‌دهد، با گذشت ۹۳ روز همچنان اطلاعات منوكسید كربن چهار ایستگاه سنجش آلودگی هوای «تجریش»، «قلهك»، «بهمن» و «آزادی» كه در نقاط پرتردد و آلاینده شهر تهران واقعند، قطع است و دفتر طرح جامع كاهش آلودگی هوای تهران به دلیل «عدم تخصیص بودجه لازم برای اجرای طرح» پس از ۵سال از ایجاد، در آستانه تعطیلی و انتقال وظایف به وزارت كشور قرار گرفته و مجری طرح جامع كاهش آلودگی هوای تهران نیز استعفا داده است. رئیس سازمان محیط زیست هم گفته است كه به‌زودی شهرك‌های صنعتی جدیدی كه قابلیت استقرار صنایع را دارند، در تهران مشخص می‌شوند.
خبر جدیدتر هم اینكه مدیر كل محیط زیست استان تهران اعلام كرد كه امسال حتی یك ریال هم برای كاهش آلودگی هوا و پالایش صنایع آلاینده در استان تهران در اختیار این اداره كل قرار نگرفته و این در حالی است كه بر اساس اعلام شركت كنترل كیفیت هوا در سال جاری تا پایان آبان‌ماه، در ۲۵درصد روزها شاخص كیفی هوای پایتخت در وضعیت ناسالم به بالا قرار داشت!
● بزرگ‌ترین معضل شهر
سازمان محیط زیست ملل متحد در حالی جدیدترین گزارش خود را ارائه داده است كه بسیاری از كشورهای در حال توسعه در آسیا و آمریكای لاتین در معرض خطرات جدی آلودگی هوا قرار دارند و بر اساس گزارش شاخصه‌های عملكرد زیست محیطی PILOT در سال ۲۰۰۶میلادی كه اخیرا منتشر شده، ایران در جدول شاخص هوا با كسب نمره ۱/۳۱ در میان ۱۳۳ كشور جهان در رتبه ۱۱۷ جای گرفته و بر اساس گزارش بانك جهانی نیز خسارات سالانه آلودگی هوا در ایران ۱۴هزار و ۴۲۰میلیارد ریال معادل ۶/۱درصد تولید ناخالص داخلی است.
بر اساس اعلام شركت كنترل كیفیت هوا، سالانه حدود یك میلیون و ۶۴۵هزار تن انواع آلاینده‌ها تنها از منابع متحرك به هوای تهران وارد می‌شود كه از این رقم، حدود یك میلیون و ۳۵۴هزار تن آلاینده منوكسید كربن، حدود ۱۹هزار تن ذرات معلق، بیش از ۱۰۹هزار تن اكسیدهای ازت و ۱۵۶هزار تن هیدروكربن است.
● كاهش عوارض آلودگی هوا
مدیرعامل شركت كنترل كیفیت هوا معتقد است كه نصب دیوارهای صوتی در اطراف بزرگراه‌ها و در مناطقی كه در معرض آلودگی شدید صوتی قرار دارند تا حد زیادی از اثرات منفی آلودگی صوتی بر ساكنان منطقه می‌كاهد.
رشیدی از نصب دیوارهای صوتی برای كاهش آلودگی صوتی بزرگراه‌ها در حاشیه مناطق مسكونی پس از پایان مطالعات كارشناسی آن خبر داده و می‌گوید: فعلا در حال بررسی و مطالعه بزرگراه‌ها و وضعیت و موقعیت مناسب بزرگراه‌ها برای نصب این دیوارها هستیم.
به گفته وی برخی از كشورها پس از موفقیت در راه كاهش آلودگی هوا به مقابله با معضل آلودگی صوتی پرداخته و در این راستا به انجام راهكارهایی همچون نصب دیوارهای صوتی در اطراف بزرگراه‌ها و دوركردن مناطق حساس مانند بیمارستان‌ها از محل آلودگی صوتی دست زده‌اند و همین مسأله، لزوم توجه و سرمایه‌گذاری برای مقابله با آلودگی صوتی در مناطق شهری را بیش از پیش آشكار می‌سازد.
در همین راستا مدیرعامل شركت كنترل كیفیت هوای تهران از نصب ۴ ایستگاه جدید سنجش آلودگی هوا در پایتخت تا پایان سال خبر داد و گفت: با نصب این ایستگاه‌های جدید، تعداد ایستگاه‌های فعال سنجش آلودگی هوای پایتخت تا پایان امسال به ۱۰ ایستگاه افزایش خواهد یافت.
رشیدی با اشاره به وجود ۶ ایستگاه فعال شهرداری تهران در مناطق فاطمی، بازار، آزادی، اقدسیه، شهرری و فرودگاه افزود: در حال حاضر بررسی‌های مطالعاتی و تجزیه و تحلیل داده‌ها از سوی كارشناسان این مجموعه برای مكان‌یابی ۴ نقطه بر اساس نیازسنجی برای نصب ایستگاه‌های جدید در حال انجام است كه به محض اتمام این مطالعات، ایستگاه‌های جدید در محل‌های تعیین‌شده نصب خواهد شد.
وی در خصوص عملكرد ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در سطح شهر گفت: این ایستگاه‌ها با هدف تجزیه و تحلیل وضعیت آلودگی هوا و آلاینده‌های موجود در آن راه‌اندازی شده و این قابلیت را دارد كه میزان آلاینده‌ها را به طور مستمر و در طول ۲۴ساعت اندازه‌گیری كند.

محبوبه ایوبی

منبع : روزنامه همشهری