ریاست انگلیس براتحادیه‌ی اروپا با شکست و پیروزی

هفته‌نامه‌ی اكونومیست در گزارشی درخصوص وضعیت اتحادیه‌ی اروپا تحت ریاست دوره‌یی تونی‌بلر، نخست وزیر انگلیس آورده است: «همان طور كه جنكینز پیش‌بینی می‌كرد، بلر میان دو انتخاب گرفتار آمده بود مبنی براینكه یا سكان هدایت اروپا را در دست گیرد كه لازمه‌اش پیوستن به واحد پول اروپا یعنی یورو بود، یا خود را از حمایت مطبوعات تحت سلطه‌ی روپرت مورداك (۱) برخوردار سازد. همچنان كه انتظار می‌رفت بلر از مواجهه با مسایل به دور از هر گونه محافظه‌كاری رویگردان شد.
وی اگرچه پیوستن انگلیس به جرگه‌ی كشورهای اروپایی دارای واحد پول یورو را ازمهمترین تصمیمات فرا روی كشورش می‌دانست، اما در عین حال بر این باور بود كه در راستای مهیا شدن بستر تحقق این مهم چه از لحاظ سیاسی و چه از حیث اقتصادی باید تا قبل از برگزاری همه پرسی مربوط به آن اقدامات به مراتب بیشتری صورت پذیرد. حال این سوال پیش می‌آید كه اساسا چرا بلر آقای مورداك را كه از وی حمایت می‌كرد به دشمن خود بدل ساخت و یا با این كار چه سودی عاید بلر می‌شد؟
همان گونه كه لرد جنكینز پیش بینی می‌كرد فرصت مغتنم از دست رفت و آن دسته از شیفتگان سینه چاك اروپا كه معتقد بودند نخست وزیر بنا به وعده‌ی خود سرانجام به موضع دیرپای متزلزل و دو وجهی انگلیس در قبال اروپا پایان خواهد داد هیچ گاه به آرزوی خود نرسیدند، ‌از سوی دیگر تا آنجا كه به شك اندیشان اروپا مربوط می‌شد، هیچ یك از اقدامات بلر نمی‌توانست آن‌ها را قانع كند كه وی به عنوان یك تمامیت خواه متعصب كه بی‌تابانه منتظر اطلاعت از فرمایشات بروكسل بوده، مطرح نیست.
در حال حاضر هم چنان كه بلر جهت یافتن راه‌حل بحران بودجه‌ی اتحادیه‌ی اروپا به شدت تلاش می‌كند به خوبی آگاه است كه حاصل كار هر چه باشد به احتمال زیادی به جای این كه مورد ستایش همگان قرار گیرد، مقصر شناخته خواهد شد.»
اكونومیست در ادامه می‌نویسد: «بلر حتی با معوق گذاشتن بخشی از پیشنهاد بازپرداخت بودجه‌ی انگلیس در اتحادیه‌ی اروپا آن هم در شرایطی كه اصلاحات بنیادین در سیستم سیاست كشاورزی مشترك اروپا (CAP ) صورت نگرفت باز هم از سوی مطبوعات انگلیسی عمدتا مخالف سیاست‌های جامعه‌ی اقتصادی اروپا متهم شناخته شده است به این دلیل كه وی به دستاوردهای بیست سال پیش مارگارت تاچر(۲) خیانت كرده است. چنانچه از طرف دیگر بلر ضمن چشم فرو بستن از برخی بلندپروازی‌هایش باز هم در راه تصویب قرارداد بودجه‌ی اتحادیه‌ی اروپا ناكام می‌ماند، آنگاه تنها شخص نخست وزیر و نه ژاك شیراك (رییس‌جمهور فرانسه) به عنوان مایه‌ی دردسر اروپا به شدت زیر منگنه‌ی انتقادات ۲۴ كشور خانواده‌ی اروپایی قرار می‌گرفت. با این وجود تقریبا همه بر این مطلب صحه می‌گذارند كه ریاست شش ماهه‌ی انگلیس بر اتحادیه‌ی اروپا ناامید كننده بود و شاید بجاست كه بگوییم نتیجه‌ی هشت سال و نیم نخست وزیری بلر چنین ناامیدی را در پی داشت.
بخش عمده‌ای از مشكل تونی بلر چه در اروپا یا چه در انگلیس در این موضوع خلاصه می‌شود كه وی همواره سطح انتظارات را به طرز فزاینده‌یی افزایش می‌دهد.
زمانی كه آقای نخست وزیر شیفتگان اروپا را متقاعد می‌ساخت كه برای اقناع خواسته‌هایشان كاری خواهد كرد در حالی كه باید می‌دانست كه نه خزانه‌داری و نه مردم انگلیس به وی اجازه‌ی چنین كارهایی را نخواهند داد، در پارلمان اتحادیه‌ی اروپا در ماه ژوئن به ایراد سخنرانی تحریك‌كننده‌ای پرداخت اما براستی حاصل آن چیزی جز یاس و ناامیدی مجدد نبود. توضیح پر حرارت بلر مبنی بر اینكه چگونه اروپایی پویا از لحاظ اقتصادی خواهد توانست در مسیر تامین منافع شهروندان خود گام بردارد هیچ گاه مورد ایراد نبود اما این نظریه كه انگلیس در میان دیگر كشورهای اروپایی تنها ظرف شش ماه بتواند فرانسه را وادار به دست كشیدن از قرارداد سیاست كشاورزی مشترك اروپا (۳) كند بسیار خوش‌بینانه می‌نماید. این درحالیست كه قرارداد مذكور سه سال پیش با همكاری آلمان منعقد شد و تا سال ۲۰۱۳ نیز قابل اجرا است.»
در ادامه‌ی این گزارش آمده است: «به رغم آنچه بیان شد این كه سیاست‌های بلر در قبال اروپا یك شكست محض قلمداد شود برداشتی كاملا ابلهانه است، چرا كه در فراز و نشیب‌های اتحادیه‌ی اروپا تحت ریاست شش ماهه‌ی انگلیس گاه روزنه‌های امیدی نیز دیده می‌شد. بلر با برخورداری از حس جهت‌یابی دقیق، سخت‌كوشی و فریبندگی خاص خود (شانس نیز نقش مهمی را ایفا كرد) ماهیت جایگاه انگلیس در اروپا را تغییر داد.
لندن كه در زمان ریاستش بر اروپا همواره مورد تمسخر قرار می‌گرفت توفیق یافت به تعهدات خود در خصوص از سرگیری مذاكرات الحاقی برای پیوستن تركیه به اتحادیه‌ی اروپا جامه‌ی عمل بپوشاند. مقوله‌ای كه از اهمیت استراتژیك بسیار برخوردار بود و پیشتر هیچ كشوری نه خواسته بود و نه قادر بود آن را برآورده سازد. مهمتر از همه این كه استراتژی بلند مدت انگلیس در خصوص گسترش اتحادیه‌ی اروپا به قیمت ایجاد انسجام بیشتر، در حقیقت موفقیتی ناشی از صبر و مقاومت این كشور بود.
در حالی كه مناقشات بر سر بودجه‌ی اتحادیه‌ی اروپا موقتا موجب تیرگی مناسبات لندن با كشورهای شرقی اروپا كه به تازگی به جمع خانواده‌ی اروپا پیوسته‌اند شده است اما تازه‌واردها نیك آگاهند كه تا كنون هیچ كشوری چون انگلیس برای عضویتشان در اتحادیه‌ی اروپا و اعطای حقوق تام به آن‌ها این قدر تلاش به خرج نداده است. همچنان ذكر این نكته ضروریست كه تصورات در این راستا كه آلمان و فرانسه موتورهای یكپارچگی اتحادیه‌ی اروپا هستند ضربه‌ای دیرپای بر پیكره این نهاد اروپایی وارد آورد. از سوی دیگر شاهد بودیم كه رد قانون اساسی این اتحادیه توسط مردم فرانسه در حقیقت فریاد شكایت اتحادیه اروپایی بود كه اساسا به كمك اندیشه‌های بلر پایه‌ریزی شده بود. بریتانیایی كه به و اسطه‌ی خود اتكایی اقتصادی‌اش قوام یافته است مضاف براین در زمینه‌ی دستیابی به حمایت برای اعضای لیبرال و رقابت جوی اروپا موفقیت‌های نسبی را رقم زده است ،‌بی‌تردید گرچه نمی‌توان به پیشرفت‌های حاصله از زمان اجلاس لیسبون در سال ۲۰۰۰ پی برد ولی كمیسیون اتحادیه‌ی اروپا به ریاست خوزه مانوئل باروسو با برنامه های انگلیس بسیار همسو و سازگارتر از دوره‌های پیشین است.این هماهنگی در واقع بازنمود توازن جدید قدرت در اتحادیه‌ی اروپا محسوب می‌شود.
- سیاست دو وجهی انگلیس به قوت خود باقی است
در قیاس با وضعیت اسفناكی كه در دوره‌ی دولت محافظه‌كار جان میجر در انگلیس جریان داشت، نخست وزیران حزب كارگر این كشور به طور موثر و راهگشایی با همتایان خود در اتحادیه‌ی اروپا همكاری كرده و به نتایجی نیز دست یافته‌اند. به زودی چارلز كلارك، وزیر كشور انگلیس از توافقنامه‌ای برای ثبت اطلاعات گوشی‌های همراه جهت دستگیری عناصر تروریستی خبر خواهد داد حتی می‌توان گفت كه شكست‌های تونی بلر دیگر چندان بد به نظر نخواهد آمد.»
اكونومیست در پایان می‌افزاید: «در حالی كه یورو جلوه‌ی خیره‌كننده‌ی سابق خود را از دست می‌دهد بی رغبتی انگلیس برای گذشتن از پوند در نظر حامیان ارز رایج اروپا كمتر به عنوان موضعی خصمانه و انحصاری تلقی می‌شود. در همین حال بخشی از زیان‌های منتج از جنگ عراق در نتیجه‌ی افول جایگاه گرهاردشرودر، صدراعظم سابق المان و ژاك شیراك و لزوم نوسازی روابط آمریكا – اروپا جبران شده است.
آقای بلر شاید در پایان دادن رویكرد دووجهی انگلیس در قبال اروپا به اندازه‌ی علاقمند ساختن حزب كارگر به پیترماندلسون (كمیسیونر تجاری اتحادیه‌ی اروپا) توفیق نداشته است، ‌اما وی براستی از عهده‌ی یك امر سربلند بیرون آمد، او توانست منافع انگلیس را از راه همكاری سازنده با اروپا پیش برد.
وقتی سیل انتقادات از بلر به دست فراموشی سپرده شود كه به احتمال قریب به یقین نیز همین امر صورت خواهد پذیرفت دوره‌ی شش ماهه ی ریاست اروپا در اذهان باقی خواهد ماند و همگان به انتظار خواهند نشست تا شاید اتریش از اول ژانویه سرنوشت دیگری را برای قاره‌ی سبز رقم زند.»

یادداشت:
۱) روپرت مورداك: مدیر عامل بزرگترین و با نفوذترین موسسه‌ی رسانه‌یی جهان با نام News CO در انگلستان. ۱۱ مارس سال ۱۹۳۱ در استرالیا به دنیا آمد. وی سیاستمداری محافظه‌كار و از حامیان تونی بلر نخست وزیر انگلیس به شمار می‌آید.
۲) مارگارت تاچر: تنها نخست وزیر زن تاریخ انگلستان در سالهای ۱۹۹۰-۱۹۷۹
۳) سیاست كشاورزی مشترك اروپا (CAP): سیستمی منسجم، متشكل از اقداماتی است كه به وسیله‌ی ثابت نگه داشتن سطح قیمت‌های كالا در چارچوب تعیین شده‌ی اتحادیه‌ی اروپا و دادن یارانه به كالاها عمل می‌كند.

منبع : خبرگزاری ایسنا