اثر خشکی کوتاه مدت بر توزیع مواد پرورده و تقسیم شیمیایی آنها در گندم در مرحله پرشدن دانه

انتقال مواد فتوسنتزی از منبع به مخزن عمدتا بوسیله قدرت منبع و قدرت مخزن کنترل می شود. لذا تنش خشکی می تواند با تاثیر بر هر یک از این دو جزء بر انتقال مواد اثر بگذارد. مجموعه ای از آزمایشها که در آنها شدتهای مختلف تنش آبی، روش های مختلف نشاندار کردن و زمانهای مختلف انتقال مواد فتوسنتزی در نظر گرفته شد، در قالب طرحهای کاملا تصادفی در شرایط گلخانه ای و اتاقک رشد اجرا شد. تنش خشکی یا به طور طبیعی و با قطع آبیاری (آزمایشهای گلدانی) و یا از طریق کاهش پتانسیل اسمزی محیط کشت (آزمایش کشت خوشه) اعمال شد. از کربن رادیو اکتیو (۱۴C) برای ردیابی انتقال مواد فتوسنتزی و تبدیل آنها به نشاسته استفاده شد. درجه ای از خشکی کوتاه مدت که باعث پژمردگی معمولی برگ شد فتوسنتز را به طور معنی داری کاهش داد ولی تاثیر محسوسی روی توزیع مواد پرورده در گیاه نداشت. ورود مواد پرورده به دانه و تبدیل آنها به نشاسته هیچکدام تحت تاثیر این تیمار خشکی قرار نگرفتند. بهرحال ترکیب مواد پرورده نشان دار در برگ به نفع مواد محلول در اتانول تغییر یافت. ورود مواد به مخزن و تبدیل آن به نشاسته حتی وقتی مدت این نوع تیمار تنش به حدود ۲۴ یا ۴۰ ساعت افزایش یافت تحت تاثیر واقع نشد. بهرحال درجه ای از خشکی که باعث پژمردگی شدید (غیرقابل برگشت) برگ شد، انتقال مواد را به مخزن به طور معنی داری کاهش داد، اگر چه این کاهش به کاهش در فعالیت مخزن نسبت داده نشد. افزودن PEG با غلظت های پایین به محیط کشت خوشه ورود ساکاروز نشان دار را به مخزن به شدت کاهش داد، به هر حال این کاهش نیز غیرقابل انتساب به فعالیت مخزن بود. دلیل عدم واکنش مخزن به این تنشهای شدید کم آبی در رابطه با متدهای آزمایشی به کار رفته در متن توضیح داده شده است. نتایج این آزمایش نشان میدهد که فرایندهای انتقال مواد به دانه و تبدیل آنها به نشاسته به تنشهای خشکی کوتاه مدت تا حدودی مقاوم بوده در حالیکه ساخت مواد (فتوسنتز) به شدت تحت تاثیر این نوع خشکی قرار می گیرد که این وضعیت، منجر به غالبیت "محدودیت منبع" می گردد.

علی احمدی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی