جدی بگیریم؛ این صدای ایران است

تمام كشورها، رادیو و تلویزیونی دارند كه مواضع رسمی آن كشور را بیان می كند. رادیو سراسری ایران نیز كه این روزها خود را «رادیو ایران» می نامد، این وظیفه را در میان ایستگاه های رادیویی ما به عهده دارد. مهم ترین وظیفه این رادیو در اطلاع رسانی مواضع رسمی ایران نیز همان بخش خبر است كه در ساعات مشخص پخش می شود.
اعلام مواضع رسمی كشور باید با زبان رسمی صورت بگیرد. آن هم با زبان فارسی سلیس و درست. سال های سال است كه گویندگانی با صداهای قوی و محكم در جایگاه خبرخوانی در این بخش های خبری نشسته اند. یكی از همین گویندگان تعریف می كرد كه یك نویسنده تحلیل های سیاسی رادیو، وقتی كه او مطلب را می خوانده اصلاً باور نمی كرد كه چنین چیزهایی را با چنان قدرتی نوشته باشد. برای اینكه گوینده مورد نظر با شیوایی و روش خاص خود متن را می خوانده و آن را چون حكمی برزبان می آورده است.
این شیوه بیان شاید برای برنامه هایی كه درباره مسائل اجتماعی، فرهنگی و ورزشی، ساخته می شود، جالب نباشد و كسی نپذیرد كه با چنان صدایی و چنین تحكمی كسی حكم كند كه جوانان، هنرمندان، محققان یا ورزشكاران باید چه بكنند یا چه نكنند. اما قبول بفرمایید كه با قاطعیت باید درباره مواضع ایران در پرونده هسته ای یا پیام رئیس جمهور و دیگر مقامات رسمی كشور به این طرف و آن طرف صحبت كرد و البته با زبان فارسی درستی كه در مدرسه درس داده می شود باید این جمله ها بیان شود.
اینها را نوشتم تا به اینجا برسم كه جوان گرایی و صحبت كردن به زبان مردم كوچه و بازار خطری است كه بخش خبری رادیوی ما را تهدید می كند. جوان گرایی بد نیست و از آن شعارهایی است كه همه سیاستمداران از آن استفاده می كنند. اما جوان گرایی نباید به معنی بی تجربه گرایی باشد و البته نباید این را هم از نظر دور داشت كه هر مطلبی را نمی شود از صدایی جوان پذیرفت.
رادیو ایران روزها راس ساعت هشت صبح، یك بخش خبری مهم دارد كه چندی است، دچار تغییر و تحول شده است. اجرای این بخش خبری، با دو گوینده باتجربه آغاز می شود كه خبرها را می خوانند. (جوان هم در میانشان هست مثل آرش مجیدی) بعد از چیزی حدود ده دقیقه گوینده دیگری می آید كه اجرای بخش گزارش ها و تحلیل ها را به عهده دارد. در این بخش گوینده جوانی پشت میكروفن قرار می گیرد كه جوانی صدایش با مقوله گزارش همخوانی خوبی دارد. اما تپق می زند و گاهی بالا و پائین صدایش آن چیزی نیست كه باید باشد. صدایش را اشتباه بالا می برد و جای اشتباهی هم پائین می آورد. شاید این نكته كمی دركش در نوشته مشكل باشد. اما اگر یك بار به این بخش گوش كنید، حتماً متوجه می شوید كه آن آهنگ و ریتمی كه در بخش نخست بود، در این بخش شنیده نمی شود.
بعد نوبت به گزارش ها می رسد. گزارش هایی كه توسط خبرنگاران جوان و پیگیر رادیو تهیه می شوند. متاسفانه بیشتر این دوستان بلد نیستند از صدای خود درست استفاده كنند و چندتایی هم در میانشان هستند كه به هیچ عنوان صدای مناسبی برای اجرای رادیویی ندارند. داشتن صدایی خوب، نعمتی خدادادی است كه تعداد معدودی از آن بهره می گیرند. اما پیدا كردن شیوه خواندن مناسب چیزی نیست كه سخت به نظر آید و با تمرین این مهم انجام می شود. اگر از یك سال پیش شنونده این بخش خبری باشید حتماً تصدیق می كنید كه «یاسر قدسی» گزارشگر رادیو توانسته به شیوه خوبی در خواندن گزارش هایش برسد.
نكته دیگری كه در كار این گزارشگران باید مورد توجه قرار بگیرد، این است كه برخی از آنها متن خود را به صورت شكسته می خوانند. یعنی به جای «می گویند»، از «می گن» استفاده می كنند. در برنامه های رادیویی هم این شیوه صحبت كردن رایج است. اما در بخش خبری رادیویی كه نام ایران را به دنبال دارد و چه بخواهیم و چه نخواهیم به عنوان صدای رسمی حكومت ما مطرح است، چنین شیوه ای چندان پسندیده نیست.
نكته دیگری كه در كار گزارشگران (و گاهی همان گویندگان باسابقه) شنیده می شود، این است كه احساسات و نظراتشان را در شیوه بیانی و كلماتی كه انتخاب می كنند، دخیل می كنند. برداشت های ما روزنامه نگاران از رویداد ها نباید در نوشته های خبری و گزارشی ما نمود داشته باشد. در روزنامه، نوشتن یادداشت و در رادیو خواندن «گفتار» فرصتی برای روزنامه نگاران است كه نظرات شخصی خود را به مخاطب اعلام كنند. اما گزارش جای این كارها نیست. همین طور گزارش جایی نیست كه به كسی یا گروهی تبریك بگوییم یا كارش را ارزیابی كنیم. در همین روزهایی كه گذشت، یكی از گزارشگران رادیو در پایان گزارشی كه از روز مادر تهیه كرده بود، این روز را به همه مادران تبریك گفت.
در نمونه ای دیگر می توانم به گزارشی اشاره كنم كه یكی از گزارشگران از نمایشگاه حجاب تهیه كرده بود و در جمله پایانی می گفت: «این نمایشگاه اگر هیچ خیری نداشته باشد، ...» گزارشگر در چه جایگاهی است كه تعیین بكند فلان رویداد «خیری» دارد یا نه. اگر رفته بود و از كارشناسی پرسیده بود كه حداقل فایده این نمایشگاه چیست، آیا بهتر نبود؟ یادمان نرود كه گزارشگر تنها به بیان آنچه كه روی داده می پردازد و وظیفه دارد كه زوایای پنهان و پیدای آن رویداد را مشخص كند. نه آنكه درباره آن رویداد نظرهای شخصی بدهد.
امیدوارم همكاران گزارشگر من از این نوشته نرنجند. اما این نكته خیلی مهم است كه ما صدای رسمی حكومت مان را چطور و چگونه به گوش دنیا برسانیم. و یادمان نرود، رادیو ایران معیار زبان فارسی نیز هست.

سام فرزانه

منبع : روزنامه شرق