رفتار تغذیه‌ای خانواده با کودک

غذا نخوردن کودکان یکی از مشکلات رایج تغذیه‌ای موجود در خانواده‌هاست. سوال این است که والدین در مقابل این عمل چه می‌کنند؟ تهدید و ارعاب ؟ ضرب و شتم؟ مقایسه با دیگران؟ به زور خوراندن غذا؟ تطمیع با خوراکیهای بی ارزش یا به اصطلاح هله هوله ؟ و ...؟ کدام یک از این راهها صحیح است ؟
● شیوه‌های رفتاری مادر در زمان غذا دادن به کودک
وجود مادر یا جانشین او، فردی که بتواند ارتباط حاکی از محبت و اعتماد با کودک برقرار کند، امری اساسی در تغذیه مناسب کودک و رشد و تکامل اوست.
اگر مادر در زمان تغذیه‌ی کودک هدف‌های زیر را دنبال کند:
▪ نیازهای تغذیه‌ای کودک را تامین کند؛
▪ احساس استقلال کودک را در خوردن غذا برآورده سازد؛
▪ عکس‌العمل مناسب و یک نواختی در مقابل رفتارهای کودک ابراز کند؛
▪ ذائقه‌ی او را به انواع مواد غذایی عادت دهد؛
▪ محیطی سرشار از محبت و صمیمیت و به دور از جنجال در زمان غذا خوردن فراهم کند؛
▪ سفره‌ی غذا را در شرایط مناسبی که خاطره دل‌پذیری ایجاد کند، بچیند؛
می‌تواند در تغذیه‌ی کودک خود موفق باشد.
● نکات مهم رفتاری در تغذیه‌ی کودک
به دلیل اینکه غذا یکی از مهمترین عوامل موثر و تقویت کننده‌های رفتاری است، لذا باید دادن غذا با ملاحظات خاصی انجام گیرد:
۱) کودک باید در زمان خوردن غذا در وضعیت راحتی قرار گیرد و غذا نزدیک او باشد تا کودک بتواند به راحتی بدون این که تحت فشار قرار گیرد، غذا بخورد. این کار موجب می‌شود ریخت و پاش کودک کم‌تر شود.
۲) بشقاب و لوازم غذا خوردن باید از جنس نشکن باشد. در صورت شکستن ظرف ممکن است کودک احساس یاس کند و یا والدین عصبانی شوند.
۳) قاشق نباید زیاد گود باشد و لیوان نیز باید به اندازه‌ای باشد که کودک به راحتی آن را بگیرد.
۴) خوردن سوپ برای کودک سخت است ولی اگر کمی قوام آن غلیظ باشد کودک می‌تواند آن را با قاشق بخورد.
۵) رنگ مواد غذایی می‌تواند در اشتهای کودک و علاقه‌ی او به غذا تاثیر بگذارد. خوردن غذاهایی با رنگ‌های سبز، نارنجی و زرد برای آنها جالب است. برای این کار می‌توان از سبزیجات برگ سبز، هویج و... استفاده کرد.
۶) آب میوه‌ی طبیعی بهتر از نوع صنعتی آن است چرا که به نوع صنعتی آن ماده قندی، رنگ و ماده‌ی معطر اضافه شده است.
۷) دادن وقت کافی در زمان صرف غذا بسیار مهم است و باید از شتاب و عجله در هنگام غذا خوردن پرهیز کرد.
۸) باید بی علاقگی کودک را نسبت به یک ماده‌ی غذایی پذیرفت و یک ماده‌ی خوراکی دیگر را جایگزین کرد.
۹) غذا خوردن در یک ساعت معین می‌تواند سبب تحریک اشتهای کودک شود.
۱۰)خستگی کودک مهم‌ترین عامل از بین بردن اشتهای اوست بهتر است بعد از استراحت به کودک غذا داده شود.
۱۱) کودک در یک محیط آرام بهتر غذا می‌خورد. مشاجره، بلند کردن صدای رادیو و تلویزیون، و همچنین رفت و آمد زیاد حواس کودک را پرت می‌کند و تمایل او به غذا خوردن کم می‌شود.
۱۲) دادن غذای یک نواخت و تکراری سبب بیزاری کودک می‌شود. حتی اگر غذایی که مورد علاقه‌ی کودک است، پشت سر هم و تکراری به کودک داده شود او از خوردن آن امتناع می‌کند.
۱۳) هنگامی که رفتار کودک غلط است باید عکس‌العمل ثابت نشان داد، مثلاً اگر بشقاب یا قاشق یا غذا را پرت کرد نباید گاهی اوقات خندید و گاهی تنبیه کرد بلکه باید رفتاری را در پیش گرفت که کودک احساس کند، کار خوبی انجام نداده است.
۱۴) نخوردن برخی از غذاها ممکن است تقلیدی از اطرافیان باشد.
● اصول رفتار با کودک یک تا سه ساله
▪ در صورتی که کودک مایل است با دست غذا بخورد، نباید ممانعت شود و به طور مثال نباید به گمان خود برای تقویت احساس استقلال، یک قاشق به دست کودک داده و با قاشق دیگر به او غذا داده شود.
▪ استفاده از قاشق برای کودک نوپا ضرورت دارد ولی ممکن است نیاز به کمک داشته باشد.
▪ کودک نوپا نیاز به مکان نسبتاً خلوت برای خوردن غذا دارد، چون مدت تمرکز او کوتاه است یعنی صدای بلند رادیو، تلویزیون یا رفت وآمد خواهر و برادر، و یا مشاجره می‌تواند توجه او را از خوردن غذا منحرف کند.
▪ دادن استراحت قبل از خوردن غذا و زمان ثابت صرف غذا برای کودک اهمیت خاصی دارد.
▪ اجرای برنامه‌ی ثابت سبب آرامش کودک می‌شود یعنی بشقاب و قاشق همیشگی و حتی ثابت و نحوه‌ی آماده کردن او برای غذا خوردن به او آرامش می‌دهد.
▪ اشتهای کودک مانند خلق و خوی او متغیر است، بهتر است روزی که کودک اشتهای کم‌تری دارد و غذا کم می‌خورد پافشاری نشود که حتما غذای بشقابش را تمام کند.
▪ قدرت تقلید کودک در این سن زیاد است و رفتارهای اعضای خانواده (خواهر، برادر یا والدین) را تقلید می‌کند لذا نباید افراد خانواده رفتار نامتناسب در هنگام غذا خوردن داشته باشند.
▪ کودک غذای گرم را دوست دارد البته نباید خیلی داغ و یا سرد باشد.
▪ کودک دوست دارد با غذا بازی کرده و ریخت و پاش کند، بنابراین نباید انتظار داشت کودک آداب غذا خوردن را رعایت کند.
▪ کودک نوپا فقط ۱۰-۵ دقیقه حالت نشستن را تحمل می‌کند بطور معمول قبل از اتمام غذا، سفره را ترک کرده و دوباره بر می‌گردد.
▪ رنگ و ظاهر غذا توجه کودک را جلب می‌کند و در نتیجه به طور طبیعی او غذا را دست‌کاری خواهد کرد.
● اصول رفتار با کودک سه تا پنج ساله
▪ باید کودک را با انواع غذاهای مختلف آشنا کرد. بهتر است غذای جدید را ابتدا یک فرد بزرگ‌تر خانواده بخورد تا الگویی برای کودک باشد و تمایل کودک برای خوردن آن غذا بیشتر شود.
▪ نباید میان وعده‌ها آن قدر زیاد باشد که کودک نتواند غذای اصلی را بخورد به خصوص در مصرف مواد قندی، شیرینی، شکلات و تنقلات کم ارزش نباید زیاده‌روی کرد چون می‌تواند سبب فساد دندان، سوء تغذیه و یا چاقی کودک شود. عادت کودک به مصرف میوه به عنوان میان وعده بسیار خوب است.
▪ تعیین چهارچوب مشخص در ارتباط با غذا خوردن نشان‌ دهنده‌ی ارزش‌ها و نگرش‌های خانواده است و باید با محبت و مهربانی آنها را به کودک تفهیم کرد.
▪ در صورتی که کودک تمایلی به خوردن غذای جدید نشان نداد می‌توان او را تشویق کرد که مختصری از آن را بچشد، بو بکشد و حتی لمس کند این کار درک کودک از غذا را با حس‌های بویایی، چشایی و بینایی تقویت می‌کند و پذیرش غذای جدید را برای او راحت‌تر می‌کند. البته بهتر است غذای جدید در زمانی که کودک به طور کامل گرسنه است داده شود.
▪ باید هنگام خوردن غذا محیط جالب و با آرامش باشد. امر و نهی کردن و اعمال روش‌های تربیتی در حین صرف غذا مناسب نیست.
▪ بی ‌تحرکی، خواب نا کافی و بیماری کودک می‌تواند موجب بی‌اشتهایی و غذا نخوردن کودک شود.
▪ برای تشویق کودک به غذا خوردن بهتر است از بشقاب و فنجان ثابت استفاده شود و غذا به تکه‌های کوچک تقسیم شود تا به راحتی کودک آن را بخورد.
▪ باید به کودک اجازه داد که اگر غذای بیش‌تری می‌خواهد، ابراز کند.
▪ هم زمان با دسترسی به استقلال، ریخت و پاش غذا بیش‌تر می‌شود ولی باید تحمل کرد.
▪ صحبت کردن با کودک خردسال در حین غذا خوردن، علاقه‌ی او را به صرف غذا بیشتر خواهد کرد.
▪ ساعت خوردن غذا فرصت خوبی برای ابراز رفتارهای صحیح در حین غذا خوردن است.
▪ کودک علاقه دارد غذاهای جدید را دست‌کاری کرده و سپس بخورد، این نیز رفتاری طبیعی است.
▪ خوردن غذا با همسالان برای کودکان جالب‌تر است.

منبع : پزشک آن لاین