کلیاتی درباره کارت‌های حافظه و حواشی آن‌ها

● فرمت‌هایی که می‌مانند!
گاهی اوقات پیش خودم فکر می‌کنم که معرفی یک قطعه خاص چه قدر می‌تواند در انجام خرید بهتر مخاطب ایرانی موثر باشد؟ آیا این معرفی‌ها می‌تواند چیزی از مسؤولیت ما مطبوعات‌چی‌ها کم کند؟ به‌ همین منظور هرازچندگاهی این رویه را قطع می‌کنم و می‌پردازم به کلیاتی که فرض می‌کنم مخاطب نشریه به آن نیاز دارد.
حتم دارم با حقیر هم‌رأی هستید که این کارت‌های حافظه بدجوری در طول و عرض زندگی ابنای بشر نفوذ کرده و لازم است تا اطلاعاتی کلی از مبداء پیدایش و حد و مرزهای قابلیت‌های ایشان داشته باشیم. همچنین استفاده از موجوداتی مانند گوشی تلفن همراه، دوربین دیجیتال عکاسی و دوربین‌های دیجیتالی فیلمبرداری به ‌شدت در حال افزایش است و کارت‌های حافظه به‌ دلیل قابلیت‌ها، اولین گزینه برای استفاده در این موجودات به شمار می‌روند. اما یک مشکل بزرگ و آزاردهنده در این بازار وجود دارد که به تعدد فرمت‌های سازگار با این کارت‌های حافظه مربوط می‌شود.
نوع کاربری برخی از فرمت‌های کارت‌های حافظه در طی سال‌های اخیر دچار تغییرات بسیاری شده است و می‌توان پیش‌بینی کرد که در سال‌های آتی از رده خارج خواهند شد. لذا در این بحث بیشتر به فرمت‌هایی توجه خواهیم کرد که تا اطلاع بعدی ماندنی هستند. برای مثال، فرمت xD Picture کاربرد محدودی دارد و به‌ همین سادگی می‌توان بی‌خیال آن شد.
● متولیان فرمت‌ها
هر فرمتی صاحبی دارد و این‌گونه نیست که هر که از راه برسد بتواند مشخصات فنی آن را دگرگون کند. به طور خلاصه حق امتیاز فرمت Memory Stick در تملک Sony و SanDisk، حق امتیاز فرمت CF به ‌تنهایی از آن SanDisk است و مشخصات فنی فرمت SD توسط Panasonic، Toshiba و SanDisk کنترل می‌شود. همچنین فرمت کم‌رونق SmartMedia از آن Toshiba است. حق امتیار فرمت MMC در اختیار SanDisk و Siemens قرار دارد و فرمت فراموش‌شده xD Picture نیز توسط Fujifilm و Olympus پشتیبانی می‌شود.
این SanDisk سکان‌دار اصلی فرمت‌ها در وادی کارت‌های حافظه است و بی‌دلیل نیست که شرکت‌های بزرگی مانند Seagate و Samsung این‌چنین در آتش تملک آن می‌سوزند و به آن دست نمی‌یابند.
فرمت‌های ذکر شده در محدودیت حافظه، تعداد پین اتصال، سرعت دسترسی به داده‌ها، ولتاژ کاری، میزان مصرف انرژی،‌ سرعت تبادل داده‌ها و مواردی دیگر با یکدیگر اختلاف دارند.
● CompactFlash
فرمت CF به چند دلیل ویژه، به ‌شدت مورد استقبال سازندگان دوربین‌های دیجیتال قرار گرفته است.
▪ اول اینکه؛ ظرفیت اسمی تولید کارت‌حافظه با فرمت CF در حدود ۱۳۷ گیگابایت اعلام و هم‌اکنون مدل ۶۴ گیگابایتی آن توسط SanDisk تولید شده که به‌ نوعی رکورددار ظرفیت در میان تمامی فرمت‌هاست.
▪ دوم اینکه؛ کارت‌حافظه CF در میان دیگر انواع فرمت‌های رایج سریع‌ترین سرعت نوشتن و خواندن داده را دارد. کارت حافظه CF می‌تواند اطلاعات را با سرعت ۱۳۳ مگابایت در ثانیه ثبت کند که در میان دیگر فرمت‌ها رقیب ندارد و به‌ طور تقریبی سه برابر سرعت کنونی درایوهای فلش USB است.
▪ سوم اینکه؛ قیمت کارت‌حافظه CF در قیاس با کارت‌های گران‌قیمتی مانند Memory Stick‌ مشتری‌پسند و جذاب است.
▪ چهارم اینکه؛ کارت‌حافظه CF سازگار با بیشتر دستگاه‌های دیجیتالی است. بسیاری از لپ‌تاپ‌ها، ‌دستگاه‌های PDA، GPS و تلویزیون‌های دیجیتال از فرمت‌های CF، SD و MMC پشتیبانی می‌کنند.
▪ پنجم اینکه؛ کارت‌حافظه‌ای که با CF تولید می‌شود می‌تواند برخلاف دیگر فرمت‌ها از چیپ‌های فلش NOR استفاده کند. چیپ‌های فلش NOR مشابه حافظه اصلی کامپیوتر (RAM) و چیپ‌های فلش NAND نمونه عینی هارددیسک‌ها هستند.
به‌ دلایل ذکر شده فرمت CF به ‌شدت مورد علاقه سازندگان دوربین‌های دیجیتال است. البته سازندگان دوربین‌های حرفه‌ای (DSLR) اگر هم علاقه‌ای به این فرمت نداشته باشند چاره‌ای جز استفاده از آن ندارند،‌ زیرا بیشتر آن‌ها از فرمت تصویری RAW پشتیبانی می‌کنند که حجم فایل‌های آن در حدود ۵۰ مگابایت است و باید در اسرع وقت ذخیره شود!
این مورد آنقدر اهمیت دارد که شرکت انحصارطلب Sony به‌رغم میل باطنی، چاره‌ای ندارد جز آنکه از فرمت CF در دوربین‌های حرفه‌ای سری Alpha پشتیبانی کند!
ط Secure Digital
فرمت CF محبوب دنیای عکاسی است، اما دارندگان گوشی‌های تلفن همراه،‌ دستگاه‌های PDA، لپ‌تاپ‌ها و حتی دوربین‌های دیجیتال آماتوری با فرمت SD سازگاری و رفاقت بیشتری دارند. با کمی اغماض می‌توان ادعا کرد که کارت‌حافظه SD شایع‌ترین کارت‌ حافظه کنونی در جهان است!
فرمت SD با چند تفاوت، بر اساس نسخه قدیمی‌‌تر فرمت MMC طراحی شده است. کارت‌حافظه SD حدود ۱/۲ میلی‌متر ضخامت و تا چهار گیگابایت محدودیت توسعه دارد و سرعت تبادل داده‌های آن محدود به ۲۰ مگابایت در ثانیه است. این فرمت در سه استاندارد SD، MiniSD و MicroSD طراحی شده است.
فرمت SDHC (SD High Capacity) برای رفع محدودیت ظرفیت فرمت‌های معمول SD طراحی شده است. گفته می‌شود که سقف توسعه فرمت جدید تا حوالی ۲ ترابایت افزایش یافته است. خدا داند!
به این ‌نکته توجه داشته باشید که شرکت Super Talent از سازندگان بزرگ حافظه در دنیا فرمت جدید Super Digital را طراحی کرده است که شباهت‌های بسیاری با Secure Disk دارد. حواستان جمع باشد تا گرفتار این حافظه نشوید، زیرا مشکل سازگاری این حافظه با برخی از دستگاه‌های دیجیتال کلافه کننده است.
دیگر اینکه، کارت‌حافظه SDHC دو برادر کوچک‌تر با نام‌های Mini SDHC و Micro SDHC دارد که با بسیاری از دستگاه‌های قدیمی سازگاری ندارند. این موضوع در دوربین‌های دیجیتال اهمیت بسیاری دارد.
● Memory Stick
فرمت Memory Stick که از این پس به‌ اختصار MS خطاب می‌شود به ‌طور ویژه برای استفاده در گوشی‌های تلفن همراه، دستگاه‌های PDA، لپ‌تاپ‌های VAIO، پخش‌کننده‌های موسیقی و فیلم، دوربین‌های دیجیتال و کنسول‌های بازی PlayStation طراحی شده است.
فرمت MS در پنج خانواده تولید می‌شود. محدودیت ظرفیت ۱۲۸ مگابایتی فرمت استاندارد MS مشکل بزرگی برای Sony قلمداد می‌شد که در نسخه‌های بعدی افزایش یافت. سرعت تبادل داده‌ها نیز از از ۵/۲ مگابایت در ثانیه اولیه تا ۲۰ مگابایت در ثانیه ارتقا یافته است. تعداد یکسان پین‌های اتصال (۱۰ پین) ویژگی مهم فرمت MS و خانواده‌‌اش است. این فرمت مانند فرمت SD علاوه بر نسخه استاندارد که در ابتدا معرفی شد، شامل چهار نسخه اصلی است.
فرمت MS Pro با همکاری SanDisk طراحی شد و به ‌طور واقعی تا ۴ گیگابایت محدودیت ظرفیت دارد. هرچند محدودیت اسمی این فرمت‌ها ۳۲ گیگابایت عنوان شده است.
فرمت MS Pro Duo در اندازه‌ای کوچک‌تر برای مقابله با فرمت SD طراحی شده است و محدودیت واقعی ۱۶ گیگابایتی دارد. کارت‌های حافظه MS Pro Duo به طور ویژه برای دوربین‌های دیجیتال UltraCompact طراحی شده است.
فرمت MS Micro (M۲) کوچک‌ترین کارت‌حافظه Sony است که در گوشی‌های تلفن همراه استفاده می‌شود. این فرمت نیز تا سقف ۸ گیگابایت محدودیت دارد. بیشتر گوشی‌های Sony Ericsson با فرمت MS Micro (M۲) سازگار هستند.
شرکت Sony برای جبران سقف حافظه کارت‌های خود نسخه جدیدی تحت عنوان MS Pro-HG Duo طراحی کرده است که گفته می‌شود می‌تواند به ظرفیت اسمی ۳۲ گیگابایت دست یابد!
یکی از علت‌های رواج فرمت MS در بازار کنونی، تعداد و تنوع محصولاتی است که Sony در بازار عرضه کرده و تا همین دو سه سال پیش خریدارخود را محدود به استفاده از این فرمت می‌کرد. تنوع محصولات و مشکلات ذاتی این فرمت شرکت Sony‌ را مجبور به حمایت از دیگر فرمت‌ها کرده است. هر چند سعی می‌کند از CF بیش از SD حمایت کند.
● MultiMedia Card
فرمت MMC یک تفاوت بزرگ با دیگر فرمت‌ها دارد، به این ‌صورت که کارت‌حافظه MMC‌ حق امتیاز شرکتی ندارد و برای تولید کارت‌حافظه مبتنی بر آن لازم است عضو انجمن MMC Association شد و تولید را بر اساس ضوابط انجمن آغاز کرد. در حال حاضر Samsung اصلی‌ترین حامی فرمت MMC است. در اوایل بیشتر کارت‌های حافظه MMC از چیپ‌های فلش Toshiba استفاده می‌کردند، اما هم‌اکنون هر تولیدکننده براساس رابطه‌های تجاری خود با سازندگان بزرگ چیپ فلش، از مدل‌های مختلف چیپ‌های فلش NAND استفاده می‌کند.
فرمت MMC در پنج نسخه مختلف MMC استاندارد، RS-MMC، MMCmobile، MMCplus و MMCmicro طراحی شده است. فرمت MMC به ‌طور اسمی تا ۱۲۸ گیگابایت سقف ظرفیت دارد، اما به ‌طور رسمی تا ۴ گیگابایت بیشتر تولید نشده است. کارت‌های حافظه MMC به دلیل همین محدودیت حجمی، از اقبال کمتری برخوردار هستند. هرچند پس از کارت‌های حافظه SD و MS به‌ طور مشترک با CF در جایگاه سوم محبوبیت قرار دارند. کارت‌های حافظه MMC به ‌دلیل قیمت‌های مناسب، ضخامت کم و سرعت مناسب تبادل داده‌ها، مورد قبول و استفاده بیشتر دوربین‌های آماتوری است.
●آخر اینکه...
انتخاب نوع فرمت کارت‌حافظه به‌ صراحت به سازگاری دستگاهی بستگی دارد که قرار است از کارت‌حافظه استفاده کند. چنانچه دستگاه مزبور از فرمت‌های متعددی پشتیبانی می‌کرد،‌ تهیه کارت‌حافظه خانواده SD گزینه بهتری بود. بالاخره باید به تبادل داده‌ها در بین دستگاه‌های مختلف نیز توجه نشان داد. در کاربری‌های تخصصی این پیشنهاد ما را فراموش کنید. برای مثال، در دوربین‌های حرفه‌ای (DSLR) بدون شک از CF بهره بگیرید و بس!

اوضاع برای دیگر استفاده‌های تخصصی به همین منوال است.

منبع : هفته‌نامه بزرگراه فناوری