بهداشت دهان

لبخند وقتی زیباست که دندان‌های زیبایی داشته باشیم. پیامبر(ص) فرموده‌اند: «دهان دروازه‌ی قرآن است»، پس باید دروازه‌ی قرآن را با مرواریدهای زیبا مرصع و با عطرخوش، معطر کرد. دندانپزشکی، هنر و علم در کنار هم است.
● منظور از بهداشت دهان چیست؟
کلیه‌ی اعمال و روش هایی که از قبل تولد، رویش‌دندان شیری و دائمی، تا پایان عمر برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های دهان رعایت می‌شود، در ادبیات پزشکی از آن تحت عنوان بهداشت دهان نام می‌برند.
● مهم‌‌ترین راهکارها برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های دهان چیست؟
رعایت بهداشت دهان، شاخه‌های مختلفی دارد، اما رعایت آن از دوران قبل از تولد آغاز می‌شود. عدم استفاده‌ی مادران در دوران بارداری از برخی داروها مثل تتراسایکلین و هم خانواده آن، که موجب بد رنگی دائمی دندان در کودک می‌شود.
استفاده‌ی مادران از قرص‌های فلوراید که به محکم‌تر شدن دندان کودک کمک می‌کند. شست و شوی دهان نوزاد بعد از هر وعده شیردهی، با آب و گاز استریل به خاطر مواد قندی موجود در شیر تا قبل از مرحله‌ی رشد دائمی.
اینها از مهم‌ترین نکات بهداشتی هستند که باید توسط مادران رعایت شود.
بعد از سه و نیم ‌سالگی باید از مکیدن انگشت توسط کودک جلوگیری کرد، زیرا باعث تغییرات دائمی در استخوان و دندان‌های فک بالایی می‌شود و براثر فشار انگشت دست روی دندان‌ها و استخوان جلوی سقف دهان این ناحیه به سمت بالا رفته و به تدریج از دندان‌های جلوی فک پایین فاصله می‌گیرد.
هرگاه مکیدن انگشت توسط بچه‌ها در سال‌های بعد ادامه یابد این فاصله بیشتر شده به گونه‌یی که بیمار دیگر قادر نخواهد بود دندان‌های جلوی دهان را به هم برساند.
در زمان رشد به خصوص سنین مدرسه که آغاز رویش دندان اصلی است، تغذیه‌ی مناسب و تأمین ویتامین‌های آ، ث، د، کلسیم و فسفر با حفظ تعادل برای رشد دندان‌ها و سلامت لثه‌ها مفید است. خوردن سبزی، گوشت، غلات، میوه‌ و چای که حاوی فلوراید هستند، از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند. توصیه می‌شود ۲ بار مسواک زدن در روز، صبح بعد از صبحانه و شب قبل از خواب از ابتدایی‌ترین اصول رعایت بهداشت دهان است.
مصرف کم شیرینی‌، شست و شوی دهان بعد از خوردن مواد دارای گلوکز و به کار نگرفتن دندان‌ها در انجام اعمال غیر متعارف مثل شکستن پوست‌های سخت برخی از تنقلات یا باز نکردن اشیاء با دندان از دیگر نکات بهداشت دهان است.
پرکردن دندان یا ترمیم پوسیدگی‌ها از تخریب بیشتر نسوج دندان جلوگیری کرده و بر زیبایی و طول عمر آن اضافه می‌کند. وارد نکردن دست آلوده یا هر شی در دسترس در دهان برحسب عادت یا بی‌توجهی از بروز بیماریهای بافت لثه و زبان جلوگیری می‌کند.
●‌ لزوم رعایت بهداشت دهان در چیست؟
دهان به عنوان در ورودی بدن، مستقیم‌ترین و کوتاه‌ترین مسیر ورود میکروب و آلودگی به بدن و بروز بیماری‌های لثه، آفت، پوسیدگی دندان، بدبو شدن دهان است که در این صورت ممکن است برای فرد مشکلات فردی و اجتماعی بسیاری به وجود آورد.
مشکلات فردی مثل، سیاهی یا تغییر رنگ دندان، پوسیدگی دندان، دندان درد و به تبع آن کشیدن دندان و از دست دادن زیبایی و حالت معمول لب‌ها و طرز تکلم است همین امور فرد را در اجتماع، خجول و دچار عدم اعتماد به نفس، جمع‌گریزی به خاطر بوی بد دهان و در نتیجه‌گوشه‌گیری و بروز بیماریهای روانی می‌کند.
البته باید توجه داشت که هزینه‌ی درمان و وقت صرف شده غیر قابل جبران است.
● در خوردن شکلات، تنقلات و آدامس چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
دفعات خوردن و میزان مصرف این نوع مواد مهم است. استفاده‌ی ۲۰۰ گرم شکلات در یک وعده به دندان‌ها یک بار ضرر می‌زند و تقسیم آن در چهار نوبت، چهار بار ضرر می‌رساند.
دانش آموزان باید میزان متعادل مصرف خود را در یک وعده خرج کنند و سپس دهان را شسته و تا نوبت ‌بعدی از خوردن امتناع کنند، اما آدامس، اگر با گلوکز کمتر و حاوی گزیلول باشد بعد از هر وعده‌ غذایی بین ۵ تا ۳۰ دقیقه توصیه می‌شود.
گزیلول متابولیزه نمی‌شود در دهان ایجاد محیط اسیدی نمی‌کند. همچنین بزاق دهان با چرخش آدامس بیشتر و در نتیجه‌ محیط دهان قلیایی‌تر و به مراتب بیشتر شست وشو داده می‌شود. این موارد در عدم پوسیدگی دندان مؤثر است. بچه‌ها باید از خوردن مواد چسبنده مانند پفک و هم خانواده‌های آن تا حد زیادی خودداری کنند.

دکتر عفت لامع
دندانپزشک

منبع : هفته نامه پزشکی امروز