از زندگی ایرانی تا روانشناسی سینما

● منتقدان از آتش بس می گویند
▪ لایه های زیرین زندگی ایرانی از زاویه دید یك زن
▪ جلیل اكبری صحت (دبیر سرویس فرهنگی هنری روزنامه ایران)
▪ ارزش گذاری: متوسط
▪ كارگردانی و فیلمنامه
تهمینه میلانی پس از تجربه های پركش و قوس فیلم های فمینیستی اش كه در آن تلاش داشت به لایه های زیرین زندگی ایرانی از زاویه دید یك زن آن هم از نوع فمینیستی اش دست پیدا كند و كم و بیش در نشان دادن این واقعیت، موفق هم بود اما توان آن را نداشت كه در ارائه یك پیام منسجم و قابل باور به یكدستی برسد.
مشكل تهمینه میلانی(در فیلم های قبلی اش) از نوع برخورد با سوژه آغاز می شد و باعث می شد نگاه ایدئولوژیكی اش در تمام پلان ها و دیالوگ ها بر سر بیننده آوار شده و بسیاری از پلان های خوب به حرف های ناگفته در بستر سوء تفاهم اجتماعی و اغتشاش پیام، نشنیده گرفته شود.
سینمایی كه تهمینه میلانی در پی آن است متعهد به پیام و نقد اجتماعی است. این مهمترین شاخصه آثار اوست اما در گام نهادن به دنیایی تازه تر او باید از عنصر تصویر و ایجاز سرگرمی، داستان بی پیرایه و راحت بهره برده كه كمتر بدان توجه شده است.
میلانی نیازمند آن است كه بسیاری از وقایع اجتماعی را به دلیل نوع سینمایش، از جامعه گرته برداری كند نه اینكه براساس دانسته ها یا علائق خویش، معمارگونه قطعه ای را در ایدئولوژی خویش هضم و در فیلم هایش وصله كند. قدرت معماری او گاهی به ضرر او تمام می شود معمار كه می گویم معمارهای مدرن امروزی است كه وقت و فرصت نهادینه كردن بسیاری از دریافت هایشان را ندارند لاجرم از تولید هم دست برنمی دارند اما میلانی در مقام كارگردان، باید منتظر نهادینه شدن و عمیق شدن یك باور، در ذات خویش باشد تا چیزی كه از آن می تراود به مذاق بیننده خوش تر آید. آتش بس به دلیل اینكه میلانی، فضای محیطی با قصه انتخاب كرده است در آثار او قابل توجه است زبان طنز و البته آغشته به ایدئولوژی فمینیستی، یك فیلم جدی از یك كارگردان قابل بحث را پدید آورده است. به نظرم باید میلانی ساخت فیلم كمدی را ادامه دهد.
▪ بازیگری
از نظر من بازی های فیلم برخلاف نظر برخی منتقدان ضعیف بوده و تنها نقطه قوت فیلم كارگردانی و سوژه فیلم است.
▪ طرح مسائل روانشناسی در قالب سینما
حسین سلطان محمدی (منتقد و نویسنده سینما)
ارزش گذاری: خوب و عالی
▪ فیلمنامه
به نظر من میلانی در آتش بس، عناصر داستان خود را به خوبی چیده است و شخصیت ها به درستی پرداخت شده اند. فیلم آتش بس شخصیت های مدرنی دارد كه برای نسل جوان بسیار قابل فهم است و اگرچه ممكن است نسل سنتی از درك این شخصیت ها عاجز باشند.
آتش بس اگرچه باعث ایجاد لحظات مفرحی برای تماشاگر خود می شود ولی به شكلی ظریفی در پی تلنگر زدن به همین تماشاگر است.
پای بندی به خانواده، تاكید براینكه زندگی مشترك مهمتر از گفتار و اقدام فردی است و تاكید بر اصول اخلاقی از مهمترین موضوعاتی است كه در قالب طنز برای تماشاگر بازگو می شود.
در آتش بس هم نگاه سنتی و مردسالارانه مطرح می شود و هم نگاه زن جدید و مستقل و میلانی این دو نگاه را در كنار هم مطرح می كند.
آتش بس به شدت در پی طرح مسائل روانشناسی در قالب سینماست. هم اكنون بحث های روانشناسی در روزنامه ها، رادیو، تلویزیون و انتشارات بسیار داغ است و كمك گرفتن از مشاوران و روانشناسان در زمانی كه جوان ها بیشتر تحت تاثیر دوستان خود هستند تا خانواده، پیام اصلی این فیلم است.
▪ بازیگری
بازیگران در آتش بس بازی های بسیار خوبی دارند. شخصیت های فیلم آتش بس به نسبت شخصیت های فیلم هایی مثل هوو، چند می گیری گریه كنی و ازدواج به سبك ایرانی شخصیت های باورپذیرتری برای تماشاگر هستند.
▪ كارگردانی
میلانی در آخرین ساخته خود، حرف ها و پیام های خود را در قالبی سرگرم كننده ارائه كرده است. فیلم آتش بس از لحاظ كارگردانی نمره مثبتی می گیرد و كارگردانی این فیلم نسبت به كارهای قبلی میلانی كه تعصب عجیب و غریب و نگاه تندی نسبت به مسائل زنان داشت، بهتر است.
انتقاد میلانی به مردسالاری در جامعه در فیلم های دیگر بسیار تند تر بود و شاید خصوصیت طنز بودن آتش بس باعث شده نگاه تند میلانی در این فیلم لطیف تر شده باشد.
با افزایش تجربیات میلانی، نگاه او پخته تر و منظم تر شده و توانسته فیلمی منطبق با قوانین و سلیقه های حاكم بر مدیران سینما تولید كند. با توجه به اینكه این فیلم اصلاحیه ای هم نداشته است این موضوع از پختگی میلانی خبر می دهد.
برای فیلمسازی كه فیلم های قبلی اش محل مناقشه بوده اند، اینكه فیلمی از او در دوران مدیریت قبلی پروانه ساخت گرفته و در مدیریت جدید بدون سانسور پروانه نمایش بگیرد موفقیت بزرگی است.
میلانی در آتش بس بسیار واقع گراتر به جامعه خود نگاه كرده. در ایران همه فیلم ها با محك اجتماع سنجیده می شوند و فیلم هایی كه به نگاه تماشاگر ایرانی نزدیك تر باشد موفق تر است.
▪ بازیگری
از آنجا كه آتش بس ریتم تندی دارد و گفتارها و كلام ها به هیچ وجه سكته ندارد كشمكش ها و بگومگوها توسط بازیگران به خوبی اجرا شده است. در آتش بس روی كلام و حفظ ریتم خیلی خوب كار شده، اگرچه بازیگران در جاهایی از فیلم فراتر از حالت واقعی حركت می كنند كه به خاطر طنز بودن، طبیعی و قابل قبول است.
▪ مسائل فنی
مونتاژ فیلم خیلی خوب كار شده و فیلمبرداری زرین دست نیز در فیلم خوب است. نكته قابل توجه در آتش بس، طراحی صحنه و دكور فیلم است كه تا حد بسیار زیادی خوب كار شده. میلانی در آتش بس با فضایی كار كرده كه با آن آشناست.

منبع : روزنامه شرق