سوزش‌ سر دل ـ heartburn‌

سوزش‌ سر دل‌ عبارت‌ است‌ از احساس‌ ناراحتی‌ در قسمت‌ فوقانی‌ دستگاه‌ گوارش‌. سوزش‌ سر دل‌ (كه‌ با نام‌ برگشت‌ محتویات‌ معده‌ به‌ مری‌ نیز شناخته‌ می‌شود) یك‌ علامت‌ است‌ و نه‌ یك‌ بیماری‌. این‌ مشكل‌ ربطی‌ به‌ قلب‌ ندارد. سوزش‌ سر دل‌ می‌تواند در هر سنی‌ رخ‌ دهد، اما در افراد بالای‌ 60 سال‌ شایع‌تر است‌. علایم‌ آن‌ غالباً با حمله‌ قلبی‌ اشتباه‌ گرفته‌ می‌شوند.

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. ندرتاً استفراغ‌

۲. درد خفیف‌ یا احساس‌ نفخ‌

۳. مشكل‌ در بلع‌

۴. احساس‌ سنگینی‌، سوزش‌، یا ناراحتی‌ در قفسه‌ سینه‌

۵. آروغ‌ زدن‌ یا برگشت‌ مختصر محتویات‌ معده‌ به‌ دهان‌، كه‌ باعث‌ ترش‌ كردن‌ می‌شود.

ـ علل‌ بیماری:

سوزش‌ سر دل‌ همانطور كه‌ گفته‌ شد ربطی‌ به‌ قلب‌ ندارد. این‌ حالت‌ به‌ دلیل‌ برگشت‌ اسید از معده‌ به‌ مری‌ رخ‌ می‌دهد. عضلاتی‌ كه‌ قسمت‌ بالایی‌ معده‌ را می‌بندند شل‌ می‌شوند و به‌ این‌ ترتیب‌، مقداری‌ از محتویات‌ معده‌ وارد مری‌ شده‌ و پوشش‌ مخاطی‌ آن‌ را آزرده‌ می‌سازد.

ـ عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر:

۱. زخم‌ مری‌

۲. استرس‌

۳. رژیم‌ غذایی‌ نامناسب‌؛ پرخوری‌

۴. چاقی‌

۵. سیگار كشیدن‌

۶. مصرف‌ الكل‌

۷. فتق‌ معده‌ (قسمتی‌ از معده‌ به‌ درون‌ قفسه‌ سینه‌ می‌رود).

۸. مصرف‌ داروهایی‌ مثل‌ آسپیرین‌، داروهای‌ مورد استفاده‌ در آرتریت‌ (التهاب‌ مفصل‌)، یا كورتیزول‌

ـ پیشگیری‌:

۱. سیگار نكشید، الكل‌ ننوشید و پرخوری‌ نكنید.

۲. مقدار چربی‌ها، غذاهای‌ سرخ‌ شده‌، ادویه‌جات‌، قهوه‌، چای‌، و رب‌ گوجه‌ فرنگی‌ را در رژیم‌ غذایی‌ خود كم‌ كنید.

۳. بلافاصله‌ پس‌ از غذاخوردن‌ خم‌ نشوید، دراز نكشید، یا ورزش‌ نكنید.

۴. لباس‌ تنگ‌ نپوشید.

۵. زیر سرخود را به‌ هنگام‌ خوابیدن‌ بالا ببرید یا پایه‌های‌ سر تخت‌ را حدود 15-10 سانتی‌متر بالا آورید.

۶. اگر اضافه‌ وزن‌ دارید، وزن‌ خود را كم‌ كنید.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

علایم‌ را می‌توان‌ با درمان‌ كنترل‌ نمود، اما عود این‌ حالت‌ شایع‌ است‌.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

معمولاً انتظار نمی‌رود عارضه‌ای‌ رخ‌ دهد. سوزش‌ سر دل‌ كه‌ به‌طور مكرر و به‌ مدت‌ طولانی‌ رخ‌ دهد ممكن‌ است‌ نشاندهنده‌ سایر بیماری‌ها مثل‌ زخم‌ معده‌ یا دوازدهه‌ باشد. اسید معده‌ ممكن‌ است‌ به‌ مری‌ آسیب‌ وارد كند.

ـ درمان‌:

سوزش‌ سر دل‌ معمولاً در عرض‌ حدول‌ یك‌ ساعت‌ پس‌ از خوردن‌ غذا آغاز می‌شود و ممكن‌ است‌ تا چندین‌ ساعت‌ ادامه‌ داشته‌ باشد. معمولاً نیازی‌ به‌ مراقبت‌ پزشكی‌ نیست‌. خوردن‌ ضد اسید به‌ هنگام‌ بروز سوزش‌ سر دل‌ و رعایت‌ نكات‌ پیشگیری‌ قاعدتاً باعث‌ كنترل‌ علایم‌ می‌شوند.

ـ داروها:

برای‌ ناراحتی‌ خفیف‌ می‌توان‌ از شربت‌ معده‌ (ضد اسید) استفاده‌ كرد. شربت‌ معده‌ روی‌ مخاط‌ مری‌ را می‌پوشاند و اسید معده‌ را خنثی‌ می‌سازد. دوز معمول‌ عبارت‌ است‌ از یك‌ قاشق‌ غذاخوری‌ یك‌ ساعت‌ پس‌ از هر وعده‌ غذایی‌ و نیز قبل‌ از خواب‌.

ـ فعالیت‌:

با تخفیف‌ علایم‌، كارهای‌ روزمره‌ خود را از سر گیرید.

ـ رژیم‌ غذایی‌:

از غذاها و نوشیدنی‌هایی‌ كه‌ باعث‌ ترشح‌ زیاد اسید می‌شوند پرهیز كنید، از جمله‌ غذاهای‌ پر ادویه‌، قهوه‌، آب‌ میوه‌ ترش‌، یا الكل‌. خوردن‌ شكلات‌ باید كنار گذاشته‌ شود و مصرف‌ غذاهای‌ چرب‌ نیز محدود شود. غذا را در وعده‌های‌ بیشتر و حجم‌ كمتر در هر وعده‌ میل‌ كنید.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمایید:

۱. اگر بلع‌ غذا مشكل‌تر شود.

۲. اگر به‌ هنگام‌ سوزش‌ سر دل‌ خون‌ بالا آورده‌ شود.

۳. اگر سوزش‌ سر دل‌ علی‌رغم‌ درمان‌های‌ خانگی‌ ادامه‌ یابد.

۴. در صورتی‌ كه‌ علایم‌ زیر همراه‌ سوزش‌ سر دل‌ وجود داشته‌ باشند، ممكن‌ است‌ واقعاً حمله‌ قلبی‌ رخ‌ داده‌ باشد. بنابراین‌ كمك‌ اورژانس‌ بخواهید: تنگی‌ نفس‌، تعریق‌، درد در فك‌، گردن‌ و دست‌، تهوع‌ یا استفراغ‌، احساس‌ سرما و رطوبت.‌