هر (۷)

	هر کس مهمان عمل خويش است
		نظير:
		هر چه کنى به خود کنى	اگر همه نيک و بد کنى
		ـ بهشت و دوزخت با تُست در پيوست	چرا بيرون ز خود مى‌جوئى اى دوست (پورياى ولى)
		ـ هر کس آب قلب خودش را مى‌خورد
	هر کسى آن دروَد عاقبت کار که کشت (حافظ)
		رک: از مکافات عمل غافل مشو...
	هر کسى آن کند کزو شايد٭
		رک: هر کسى آن کند که از گوهر وى سزد
			٭ بد ز بدگوهران پديد آيد	....................... (عنصرى)
	هر کسى آن کند که از گوهر وى سزد
		نظير:
		هر کسى آن کند کزو شايد (عنصرى)
		ـ هر کس آن کند که از اصل و گوهرِ وى سزد (ابوالفضل بيهقى)
		ـ آن کند هر کس که از اصلش سزا باشد
	هر کسى انگشت خود يک ره کند در زورفين٭ (منوچهرى)٭ ٭
		رک: آدم يک بار پايش به چاله مى‌رود
			٭ زورفين: زلفين، حلقه در
			٭ ٭ معزّى نيز در بيان اين معنى چنين سروده است:
			آن که شد يک باز زهرآلود از سوراخ مار	بار ديگر سوى آن سوراخ کى آرد گذر
	هر کسى بر خلقت خود مى‌تند ٭
		نظير:
		از کوزه همان برود تراود که در اوست
		ـ از خُمِ سرکه، سرکه پالايد
			٭ مَهْ فشاند نور و سگ عوعو کند	......................... (مولوى)
	هر کسى بر شعر و بر فرزند خود مفتون بوَد ٭
		رک: بوزينه به چشم مادرش غزال است
			٭ ..............................	گر چه آن فرزند زشت و شعر ناموزون بود (...؟)
	هر کسى بندد به آئين دگر دستار را
		رک: هر محلّه‌اى يک جور آش مى‌پزند
	هر کسى پنج روز نوبت اوست٭
		نظير:
		هر که آمد هر که آيد مى‌رود	اين جهان محنت سرائى بيش نيست (جامى)
		ـ هر که آمد عمارتى نو ساخت	رفت و منزل به ديگرى پرداخت (سعدى)
		ـ سراى سپنجى نمانَد به کس (فردوسى)
		ـ هست در اين بزمگه دلفروز	نوبت هر اهل دلى پنج روز (امير هاشمى کرمانى)
			٭ دور مجنون گذشت و نوبت ماست	....................... (حافظ)
	هر کسى در جهان ترقى کرد	منِ بيچاره واترقّيدم!
		نظير: همه ترقّيدند ما واترقّيديم!
	هر کسى در گور خود مى‌خوابد
		رک: از بد و نيک کس کسى را چه
	هر کسى را بنگرى باشد به دردى مبتلا (طائى شميرانى)
		رک: هر کس به‌قدر خويش گرفتار محنت است
	هر کسى را بهر کارى در جهان آورده‌اند٭
		رک: از هر کسى کارى ساخته است
			٭ ..............................	کار ما عشق است و ما را بهر آن آورده‌اند (اهلى شيرازى)
	هر کسى را بهر کارى ساختند٭(مولوى)
		رک: از هر کسى کارى ساخته است
			٭ .............................	ميل آن را در دلش انداختند (مولوى)
	هر کسى را به‌کار خويش هُش است٭
		رک: کور به‌کار خود بيناست
			٭ تحريفى از مصراع اول اين بيت نظامى:
			هر کسى در زمانه تيزهُش است	کس نگويد که دوغ من ترش است
	هر کسى را ز پى کار دگر ساخته‌اند (ابن يمين)
		رک: از هر کسى کارى ساخته است
	هر کسى را عيش در جائى مهيّا کرده‌اند
	هر کسى را که بخت برگردد	اسبش اندر طويله خر گردد
		رک: بخت چون برگشت پالوده دندان بشکند
	هر کسى را ميل با چيزى و خاطر با کسى است (اوحدى)
		نظير:
		هر کسى را سر چيزىّ و تمنّاى دگرى است (سعدى)
		ـ هر سرى دارد در اين بازار سوداى دگر
		ـ هر سرى را سودائى است
		ـ اندر سرِ آن رَوى که در سر دارى
	هر کسى را نتوان گفت که صاحب‌نظر است٭
			٭ عشق‌بازى دگر و نفس‌پرستى دگر است	..................... (سعدى)
	هر کسى عنبر همى جويد ز بهر بوى خوش (رودکى)
	هر کسى کارِ خودش بارِ خودش، غلّه به انبار خودش (يا: ... آتش به انبار خودش)
		نظير: هر کسى و کار خويش و هر دلى و يار خويش
	هر کسى لاف اناالحق مى‌زند منصور نيست (ابوالقاسم لاهوتى)
	هر کسى مصلحت خويش نکو مى‌داند٭
		رک: کور به‌کار خود بيناست
			٭ ناصحا، مصلحت من هوس روى نکوست	...................... (کمال خجند)
	هر کسى مهمان عمل خويش است
		نظير: سعى تو بنّا و سعادت بناست (پروين اعتصامى)
	هر کسى ناخلف پسر دارد	منِ بيچاره ناخلف پدرى!
		نظير: پسر که ناخلف افتد پدر زند چوبش	پدر که ناخلف افتد پسر چه‌کار کند؟
	هر کسى و کار خويش و هر دلى و يار خويش٭
		نظير: هر کسى کار خودش بار خودش
			٭ ................................	صيرفى بهتر شناسد قيمت دينار خويش (حنيف شيرازى)
	هر کمالى را زوالى در پى است٭
		نظير:
		هر کمالى را بوَد خوف زوالى در عقب (وطواط)
		ـ چو گشتى تمام آيدت کاستى (اسدى)
		ـ گل بريزد به وقت سيرابى (سعدى)
		ـ بر فلک چون بدر گردد کاستى گيرد قمر (معزّى)
			٭ هر نشاطى را در اين گلشن ملالى در پى است	آرى آرى،...................... (طالب آملى)
	هر کمالى را بوَد خوف زوالى در عقب (وطواط)
		رک: هر کمالى را زوالى در پى است
	هر کوره دهى به شهر راهى دارد (شبخ شاه نظر)
	هر که آبى مى‌دهد بهر ثوابى مى‌دهد٭
			٭ شب که مى‌گريد چشم ما فردا طمع دارد وصال	.................... (کمال خجند)
	هر که آتش گويد زبانش نسوزد
		رک: هر کس آتش گويد....
	هر که آخر بين‌تر او مسعودتر (مولوى)
		رک: ز ابتداى کار آخر را ببين
	هر که آرد حرمت، آن حرمت بَرَد٭
		رک: حرمت هرکس در دست خودش است
			٭ ....................................	هر که آرد قند لوزينه بَرَد (مولوى)
	هر که آسان گيرد دشوار افتد
		خلاف: کار مشکل شود آنگاه که مشکل گيرى
	هر که آتش خورده برود پرده! (عا).
		رک: هر کس پلوها را خورده به حجله برود
	هر که آمد به جهان اهل فنا خواهد بود	آنکه پاينده و باقى است خدا خواهد بود
		رک: هر که آيد به جهان....
	هر که آن کند که نبايد آن بيند که نشايد
		نظير:
		آن را که چنان کند چنين آيد پيش
		ـ آنکه آن کند که خواهد آنجاش برند که نخواهد
		ـ هر کس آن کند که نبايد کردن آن بيند که نبايد ديدن (قابوس‌نامه)
	هر که آيد به جهان اهل فنا خواهد بود٭
		رک: آدميزاد تخم مرگ است
			٭ ................................	آنکه پاينده و باقى است خدا خواهد بود (...؟)
	هر که احسان نکند انسان نيست ٭
			٭ کينه‌جوئى روش احسان نيست	.............................. (جامى)