زخم بستر

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم:

۱. زخم‌های بستر قرمز و تحریک‌شده‌ای وجود دارند که بعد از دو هفته مراقبت التیام نیافته‌اند.

۲. پوست اطراف زخم بستر پاره شده یا ترک می‌خورند.

۳. زخم بستر یا نواحی اطراف آن علائم عفونت نشان می‌دهد: ورم، درد، ترشح یا داغی.

۴. تب وجود دارد.

ـ زخم بستر نشانهٔ چیست:

زخم بستر به‌علت تماس زیاد پوست با رختخواب نیست، بلکه گرفتاری ناشی از تماس استخوان با پوست است. وقتی برای مدت طولانی بدون حرکت دراز می‌کشید، نقاطی از بدن که در آن جا استخوان نزدیک به پوست است، قرمز شده و شروع به زخم شدن می‌کنند. علت این است که پوست نرم بین استخوان و رختخواب فشرده می‌شود.

زخم بستر معمولاً در نواحیی که پوست روی استخوان قرار دارد روی می‌دهد. فشار وارد شده بر پوست آن را تحریک و ملتهب می‌کند. زخم بستر در مراحل اولیه، که معمولاً زخم فشار خوانده می‌شود - ممکن است به صورت لکه قرمزی ظاهر شود که از بین نمی‌رود. ولی بالاخره پوست ترک خورده و یک زخم باز و عفونی به‌وجود می‌آید. در موارد شدید، حتی تا بیرون افتادن استخوان یا ماهیچه هم پیش می‌رود.

زخم بستر در میان افراد زمین‌گیر شایع است. هر کس که چند هفته را در بیمارستان به سر برد یا حتی در اثر سرماخوردگی چند روز بستری شود، پوستش مستعد قرمزی و زخم می‌گردد. زخم فشار ممکن است به‌دنبال فقط یک ساعت فشار بر روی پوست به‌وجود آید. و با هر چیزی که بر روی دست اصطکاک ایجاد کند بدتر می‌شود، مثل عدم رعایت بهداشت، بی‌اختیار دفع ادرار، جریان ضعیف خون و سائیدگی ناشی از تلاش برای جابه‌جا شدن در رختخواب، که تمام اینها در افراد مریض شایع هستند. زخم بستر بیشتر در پشت، دنبالچه، و نشیمنگاه دیده می‌شود. ولی ممکن است در زانوان، قوزک، پاشنه و پشت سر نیز به‌وجود آید. زخم بستر در افراد مسن نیز شایع است، چون کمتر فعالند و پوست آنها نازک‌تر و در مقابل فشار کم‌ مقاومت‌تر است.

ـ درمان زخم بستر:

بهترین زمان برای درمان زخم بستر پیش از تاول زدن آنها است. اگر تاول وجود دارد، مدت‌ها گرفتار آن خواهید بود. این زخم‌ها بسیار آهسته خوب می‌شوند و دورهٔ درمان به‌جای چند روز چند هفته می‌شود. بهترین کار پیشگیری از به‌وجود آمدن زخم بستر است. مرتباً پوست افراد زمین‌گیر را از نظر وجود تحریک کنترا کنید. اگر زخم‌ بستری دیدید، به روش زیر عمل کنید.

فشار را بردارید. مهم‌ترین کاری که می‌توانید بکنید برداشتن فشار از روی ناحیهٔ زخم است. مثلاً اگر زخم بر روی پشت است، بیمار را پهلو پهلو کنید. اگر بیمار بر روی صندلی چرخ‌دار است و نشیمنگاه او زخمی شده است، او را به پهلو یا دمرو در تختخواب بخوابانید تا زخم بهبود یابد.

حرکت کنید. مرتباً وضعیت بدن را تغییر دهید. اگر فرد قادر به حرکت است، باید هر ۱۵ دقیقه یک بار جابه‌جا شود. اما اگر نمی‌تواند حرکت کند، لااقل هر یک ساعت یک‌بار (اگر در صندلی چرخ‌دار است) یا دو ساعت یک‌بار (اگر در رختخواب است) وضعیت او را تغییر دهید.

از تشک بادی استفاده کنید. بعضی افراد از تشک‌های سفت استفاده می‌کنند، ولی این تشک‌ها فشار روی زخم بستر را کاهش نمی‌دهند. تشک بادی دارای تلمبه‌ای که باد آن را به تناوب کم و زیاد می‌کند برای کم‌کردن فشار روی زخم مناسب است. این تشک‌ها را می‌توانید از فروشگاه‌های لوازم طبی تهیه کنید.

روی زخم را ببندید. زخم را با محلول نمکی بشوئید. سپس با یک نوار شفاف زخم رابا ناحیهٔ اطراف آن طوری باندپیچی کنید که تا چهار روز دوام بیاورد. بدن عوامل رشدی تولید می‌کند که به التیام زخم کمک می‌کنند. ولی اگر هر روز باندپیچی را عوض کنید، این عوامل رشد را پیش از التیام از بین برده‌‌اید. پوشش بدون هوا این عوامل رشد را بر روی زخم نگاه‌ داشته و بهبود زخم را تسریع می‌کند. این نوارهای باندپیچی را می‌توانید از داروخانه‌ها تهیه کنید.

مراقب پوست باشید. به‌علت اثرات تحریک کنندهٔ ادرار و مدفوع بر روی پوست، افراد مبتلا به بی‌اختیاری و کم حرکت چهار بار بیشتر از افراد عادی مستعد زخم بستر هستند. پوست این افراد به مراقبت بیشتری نیاز دارد. از افشانه‌های شوینده و رطوبت‌گیرهائی که مخصوص این افراد ساخته‌ شده‌اند استفاده کنید. اینها را می‌توانید از فروشگاه‌های لوازم طبی تهیه کنید.

بخورید، بنوشید، و پوست را سالم نگاه دارید. سوء تغذیه از اولین چیز‌هائی است که باید در مبتلایان به زخم بستر جستجو شود. پوست وسیع‌ترین اندام بدن است و اگر به اندازهٔ کافی مواد مغذی دریافت نکند، آسیب زیادی خواهد دید. برای تغذیه پوست، روزانه لااقل هشت لیوان آب بنوشید و برنامهٔ غذائی مناسب پرپروتئین در پیش بگیرید. پروتئین ترمیم‌کنندهٔ بدن و ماده‌ای حیاتی برای سلامت پوست است.

ویتامین C بخورید. مطالعات نشان داده‌اند که خوردن ۵۰۰ میلی‌گرم ویتامین C دوبار در روز به کوچک کردن اندازه زخم بستر تا ۸۴ درصد کمک می‌کند. به هر حال، پیش از درمان با ویتامین C، از پزشک خود اجازه بگیرید.