مطلع سوم

این تویی کز غمزه غوغا در جهان انگیخته		نیزه بالا خون بدان مشکین سنان انگیخته
نقش زلفت بر رخ و نقش رخت در چشم من		بوستان از ابر و ابر از بوستان انگیخته
پرنیان خویی و دیباروی و از بخت من است		مارت از دیبا و خار از پرنیان انگیخته
آب و سنگم داده‌ای بر باد و من پیچان چو آب		سنگ در بر می‌روم وز دل فغان انگیخته
از لبت چون گل‌شکر خواهم که داری در جواب		زهر کان در سنبل است از ناردان انگیخته
دل گمان می‌برد کز دست تو نتوان برد جان		داغ هجرت بین یقینی از گمان انگیخته
آه خاقانی شنو با زلف دود افکن بگوی		کاین چه دود است آخر از جان فلان انگیخته
کاروان عشق را بیاع جان شد چشم او		دار ضرب شاه ز آن بیاع جان انگیخته
داور امت جلال الدین، خلیفه‌ی ذو الجلال		گوهر قدسی زکان کن‌فکان انگیخته
شاه مشرق، آفتاب گوهر بهرامیان		صبح عدل از مشرق آن خاندان انگیخته
هیبتش تاج از سر مهراج هند انداخته		صولتش خون از دل طغماج خان انگیخته
قاهر کفار و باج از قاهره درخواسته		دافع اشرار و گرد از دامغان انگیخته
آسمان کوه زهره آفتاب کان ضمیر		آفت هرچ آفتاب از کوه و کان انگیخته
ذات او مهدی است از مهد فلک زیر آمده		ظلم دجالی ز چاه اصفهان انگیخته
گرگ ظلم از عدل او ترسان چو مار از چوب از آنک		عدل او ماری ز چوب هر شبان انگیخته
فرامنش طوطی از خزران برآورده چنانک		جر امرش جره‌باز از مولتان انگیخته
ذاتش از نور نخستین است و چون صور پسین		صورت انصاف در آخر زمان انگیخته
بل که تا حکمش دمیده صور عدل اندر جهان		از زمین ملک صد نوشیروان انگیخته
نیل تیغش چون سکاهن سوخته خیل خزر		لاجرم هندوستان ز آن، دودمان انگیخته
از حد هندوستان گر پیل خیزد طرفه نیست		طرفه پیلی کز خزر هندوستان انگیخته
در ید بیضاش ثعبان از کمند خیزران		خصم را ضیق النفس زان خیزران انگیخته
حاسدش در حسرت اقبال و با کام دلش		صدمه‌ی ادبار خسف از خان و مان انگیخته
خاک‌ساری را چو آتش طالع چون ماربخت		داده جوع الکلب و درخوان قحط نان انگیخته
هود همت شهریاری، نوح دعوت خسروی		صرصر از خزران و طوفان از الان انگیخته
هیبت او مالک آئین وزبانی خاصیت		دوزخ از دربندو ویل از شابران انگیخته
گشته شروان شیروان لابل شرفوان از قیاس		صورت بغداد و مصر از خیروان انگیخته
هم خلیفه‌ی مصر و بغداد است هم فیض کفش		دجله از سعدون و نیل از گردمان انگیخته
لشکری دیده شبیخون برده بر دیوان روس		از کمین غرشت شیر سیستان انگیخته
جوشش کوسش که نالد چون گوزن از پوست گرگ		حیض خرگوش از تن شیر ژیان انگیخته
شبروی کرده کلنگ آسا همه شاهین دلان		چون قطا سیمرغ را از آشیان انگیخته
رانده تا دامان شب چون شب ز مه بر جیب چرخ		جادو آسا یک قواره از کتان انگیخته
صبحگه چون صبح شمشیر آخته بر کافران		تا به شمشیر از همه گرد هوان انگیخته
زهره چون بهرام چوبین باره‌ی چوبین به زیر		آهنین تن باره چون باد خزان انگیخته
هر یکی اسفندیاری در دژ روئین درع		از سر دریا غبار هفت خوان انگیخته
بابک از تیغ و خلیفه از سنان در کارزار		جوش جیش از اردشیر بابکان انگیخته
برکشیده تیغ اسد چون افتاب اندر اسد		در تموز از آه خصمان مهرگان انگیخته
در جزیره رانده یک دریا ز خون روسیان		موج از آن دریای خون کوه کلان انگیخته
کشتی از بس زار گشته کشت‌زاری گشته لعل		سر دروده وز درون آواز امان انگیخته
کشته یک نیم و گریزان خسته نیمی رفته باز		مرگشان تب‌ها ز جان ناتوان انگیخته
تا به دیگ مغز خود خود را مزورها پزند		ار سرشک نو زرشک رایگان انگیخته
از فزع کف بر سر دریا گمان برده که هست		ز آهنین اسب آتشین برگستوان انگیخته
رایت شاه اخستان کانا فتحنا یار اوست		در جهان آوازه‌ی شادی رسان انگیخته
از سر کفار روس انگیخته گردی چنانک		از سران روم شاه الب ارسلان انگیخته
یک دو روز این سگ‌دلان انگیخته در شیرلان		شورشی کارژنگ در مازندران انگیخته
سهم شاه انگیخته امروز در دربند روس		شورشی کان سگ‌دلان در شیرلان انگیخته
پیش تخت خسرو موسی کف هارون زبان		این منم چون سامری سحر از بیان انگیخته
عنصری کو یا معزی یا سنائی کاین سخن		معجز است از هر سه گرد امتحان انگیخته
تا جهان پیر جوان سیماست، باد اندر جهان		رای پیرش را مدد بخت جوان انگیخته
تا طراز ملک را نام است نامش باد و بس		بر طراز ملک، نقش جاودان انگیخته
فر او بر هفت بام و چار دیوار جهان		کارنامه‌ی هشت بنیان جنان انگیخته