رژیم غذائی چه مفهومی دارد؟

همواره شنیده‌ایم که بعضی از غذاها برای برخی از بیماری‌ها خوب نیستند و بیماران باید از مصرف بعضی اغذیه خودداری نمایند یا به اصطلاح پرهیز غذائی را رعایت نمایند. اما باید بدانیم که رعایت رژیم غذائی با پرهیز غذائی کامل نمی‌شود رعایت رژیم غذائی کامل دارای این مفهوم است که بیمار از غذاهای مناسب برای خود آگاه باشد و از این غذاها به مقدار مناسب مصرف نماید به‌صورتی که تا حد ممکن نیازهای بدن او به مواد غذائی تأمین گردد.

چه کسی باید رژیم غذائی را مشخص کند؟

پزشک معالج نوع رژیم غذائی شما را تعیین می‌کند، درک بعضی از رژیم‌های غذائی بسیار ساده است. ولی برای آشنائی و عمل به برخی از رژیم‌های غذائی لازم است از متخصص تغذیه یا پرستار کمک بگیرید.

با انواع رژیم‌های غذائی بیشتر آشنا شویم

برخی از بیماری‌ها دوره کوتاهی دارند و عوارض و مشکلات زیادی برای بیمار ایجاد نمی‌کنند و احتیاج به رژیم غذائی سخت و طولانی ندارند و احتمالاً با وجود تب مختصر و بی‌اشتهائی و سایر عوارض خفیف گوارشی این مشکلات در عوض یکی دو روز برطرف می‌شوند استفاده از غذاهای ساده و سبک، مایعات بیشتر، آب میوه‌های شیرین، سوپ‌های کم‌چربی و پرهیز از غذاهای سرخ شده در روغن به این بیماران کمک می‌کند که به‌سرعت بهبود یابند اما در بیماری‌های سخت و طولانی توجه به رژیم غذائی اهمیت زیادی دارد. این‌گونه بیماران به مدت طولانی لازم است از رژیم غذائی مناسبی استفاده نمایند. باید توجه داشته باشیم همانطور که مصرف بعضی از مواد غذائی برای آنها مضر می‌باشد، پرهیز زیاد و بی‌مورد نیز موجب ضعف شدید بدنی آنها می‌شود.

در بسیاری از بیماری‌ها بیماران نیاز به رعایت رژیم غذائی سخت ندارند ولی مشکلاتی مانند بی‌اشتهائی موجب می‌شود این بیماران به اندازه کافی غذا مصرف ننمایند و یا به‌علت بی‌اطلاعی از خواص مواد غذائی و نقش آنها در رابطه با بیماری خود، به پرهیزهای غذایی سخت بپردازند. این‌گونه بیماران احتیاج به مشاوره غذائی دارند و باید از راهنمائی متخصصین تغذیه استفاده نمایند. این مطالب شما را در رفع این‌گونه مشکلات کمک می‌نماید تا بتوانید غذاهای مورد لزوم خود را بشناسید و روش تغذیه مناسب برای خود بیابید.

توصیه‌های کلی در مورد غذا خوردن

در مورد رژیم غذائی خود از پزشک و متخصص تغذیه کمک بگیرید. در ماحث بعد به شرح مختصر بعضی از انواع رژیم‌های می‌پردازیم. بسیاری از بیماران احتیاج به رعایت رژیم غذائی مخصوص ندارند و شاید که شما از این‌گونه افراد باشید در عین حال ممکن است با مشکلاتی در مورد غذا خوردن مواجه شوید. لذا به توصیه‌های کلی در مورد غذا خوردن توجه نمائید.

برای غذا خوردن از فرصت استفاده نمائید

توجه داشته باشید چیزی که امروز برای شما جالب نیست و تمایلی نسبت به آن ندارید، فردا برای شما ارزش پیدا خواهد کرد. سعی کنید برای غذا خوردن از فرصت‌های مناسب استفاده نمائید و مواقعی که احساس سلامت و راحتی می‌کنید خوب غذا بخورید. هر ساعت از روز که اشتها دارید غذا بخورید هر چند که آن ساعت زمان خوردن غذا نباشد. توجه داشته باشید که تغذیه با مواد مغذی اهمیت زیادی دارد، زیرا مواد مغذی مانند پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی ضروری می‌تواند در بدن شما ذخیره شوند و در روزهای بعد مورد استفاده قرار گیرند.

برای حل مشکلات تغذیه‌ای خود از افراد مطلع کمک بگیرید در صورتی که در بیمارستان بستری شدید، موقعیت مناسبی است، برای رفع مشکلات تغذیه‌ای خود با افرادی که در امر درمان شما مشارکت دارند مشورت نمائید. در مطرح کردن مشکلات خود تردید نکنید و هر مشکلی که دارید با پزشک متخصص تغذیه و پرستار خود در میان بگذارید و اگر سؤالی دارید بپرسید، هر چند که این سؤال و مشکل از نظر شما بی‌اهمیت باشد.

در وقت صرفه جویی نمائید

غذاهائی را انتخاب کنید که تهیه آنها احتیاج به وقت و زحمت زیادی نداشته باشد به‌خصوص اگر تنها زندگی می‌کنید یا مجبور هستید شخصاً غذای خود را تهیه نمائید غذاهائی را انتخاب نمائید، که سریعاً پخته می‌شوند. از غذاهای آماده یا نیمه آماده خریداری نمائید. سوپ‌های آماده اگر با شیر، کره و آب میوه مصرف شوند از نظر تغذیه‌ای مفید هستند. ما در مباحث آینده مطالبی در مورد نحوه افزایش پروتئین و انرژی غذاها برای شما عنوان خواهیم کرد.

از خوردن غذاهائی که برای شما جالب نیست اجتناب کنید برخی بیماران از احساس ناراحتی بعد از خوردن بعضی غذاها شکایت می‌کنند. و بعضی از غذاها برای آنها مزه خوبی ندارد یا خوردن بعضی دیگر در آنها ایجاد نفخ و گاز می‌کند توصیه ما این است که اگر غذائی برای شما ایجاد ناراحتی می‌کند از خوردن آنها پرهیز کنید، خوشبختانه غذاها بسیار متنوع هستند. مهم این است که شما غذاهای مفید و ضروری برای بدن خود را بشناسید و از بین آنها هر کدام که برای شما مطبوع هستند و ایجاد ناراحتی نمی‌کنند انتخاب و مصرف نمائید.

چگونه می‌توان پروتئین رژیم غذائی را افزایش داد؟

می‌توان پروتئین رژیم غذائی را افزایش داد بدون آنکه مقدار غذا افزایش زیادی داشته باشد، برای این منظور به روش‌های زیر توجه نمائید:

- شیر خشک حاوی مقدار زیادی پروتئین است و اضافه کردن آن به غذا موجب افزایش رژیم غذائی می‌شود. برای نمونه می‌توانید دو قاشق غذاخوری شیر خشک را به شیر تازه که در برنامه غذائی شما وجود دارد اضافه کنید.

- پودر شیر تازه را می‌توانید به انواع غذاها از جمله سوپ‌های تهیه شده از گوشت‌، غلات و یا کنسرو و سوپ اضافه نمائید.

- در هنگام پختن گوشت و غلات یا تهیه سوپ به‌وسیله پودر سوپ می‌توانید به‌جای نیمی از آب مصرفی از شیر تازه استفاده نمائید

- اگر شیر غنی شده در دسترس شما وجود دارد می‌توانید برای نوشیدن یا پختن غذا مورد استفاده قرار دهید.

- پنیر یکی از مواد غذائی غنی از نظر پروتئین است، شما می‌توانید روزانه مقداری پنیر در برنامه غذائی خود بگنجانید. در موقع تهیه سوپ‌ها می‌توانید مقداری پنیر رنده شده به آنها اضافه نمائید.

- در تهیه سوپ می‌توانید از انواع گوشت گاو، گوساله، مرغ، جگر مرغ و غیره استفاده نمائید.

تخم مرغ یکی از غذاهای غنی از نظر پروتئین می‌باشد. پروتئین در هر دو قسمت سفیده و زرده آن وجود دارد. در برنامه غذائی خود می‌توانید تخم مرغ را به‌صورت‌های مختلفی مورد استفاده قرار دهید:

- زرده تخم مرغ را در یک لیوان ریخته، کمی شکر به آن اضافه نمائید. سپس آن را با قاشق خوب به هم زنید و شیر به آن اضافه نمائید، مخلوط حاصل از نظر پروتئین و کالری بسیار غنی می‌باشد، مخلوط فوق را می‌توانید به‌صورت سرد یا ولرم مصرف نمائید.

- می‌توانید از انواع کیک و دسرهائی که در تهیه آنها آرد و تخم مرغ به‌کار رفته است استفاده نمائید.

چگونه می‌توان ویتامین‌ها و مواد معدنی غذائی را افزایش داد؟

اگر شما به اندازه کافی غذا می‌خورید نگران ابتلاء به کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای بدن خود نباشید فقط به چند نکته توجه داشته و به توصیه‌های زیر عمل کنید‌:

ـ هر روز حداقل دو نوبت میوه تازه میل نمائید و اگر میوه خام شما را ناراحت می‌کند از آب میوه تازه استفاده نمائید. میوه و آب میوه‌های تازه از نظر ویتامین‌ها به‌خصوص ویتامین (ث) اهمیت زیادی دارند.

ـ هر روز سعی کنید همراه هر وعده غذا مقداری سالاد و یا سبزی خوردن مصرف نمائید. اگر مصرف سبزی خوردن و سالاد شما را ناراحت می‌کند می‌توانید از آب سبزی‌های تازه یا سبزی‌های پخته شده استفاده نمائید.

ـ برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی که اتفاقاً در عمل خون‌سازی و ایجاد اشتها در انسان نقش مهمی دارند بیشتر در غذاهای حیوانی وجود دارد جگر، انواع گوشت و تخم مرغ از این نظر بسیار مناسب هستند. سعی کنید در هر وعده یکی از انواع مواد خوراکی فوق را در برنامه غذائی خود بگنجانید.

ـ اگر در مصرف نمک مشکلی ندارید با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه از نمک ید دار استفاده نمائید.

ـ در صورتی که شما به اندازه کافی غذا بخورید و غذای خود را از انواع مواد خوراکی شامل میوه، سبزی، گوشت، نان، غلات و حبوبات و لبنیات انتخاب نمائید مبتلا به کمبود ویتامین و مواد معدنی نخواهید شد. ولی در صورتی که پزشک صلاح بداند این مواد را به‌صورت دارو برای شما تجویز می‌کند.

ـ سعی کنید در روزهائی که هوا آفتابی و مناسب است، بدن خود را در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار دهید. لازم نیست در استفاده از آفتاب به‌خصوص در فصول گرم و ساعاتی که آفتاب عمودی می‌تابد افراط نمائید، تابش آفتاب بر روی دست‌ها، پاها و صورت کافی است ولی این تابش نباید از پشت شیشه باشد.