پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

توكسوپلاسموز ـ toxoplasmosis


توكسوپلاسموز عبارت‌ است‌ از یك‌ عفونت‌ تك‌یاخته‌ای‌ كه‌ در انسان‌ها و بسیاری‌ از گونه‌های‌ پستانداران‌ و پرندگان‌ ایجاد می‌شود. چند نوع‌ در انسان‌ها رخ‌ می‌دهد: توكسوپلاسموز مادرزادی‌ (از مادر دچار عفونت‌ به‌ كودك‌ متولد نشده‌اش‌ منتقل‌ می‌گردد)؛ توكسوپلاسموز چشمی‌ (رتینوكوروئیدیت‌ نیز خوانده‌ می‌شود كه‌ معمولاً حاصل‌ توكسوپلاسموز مادرزادی‌ است‌ ولی‌ علایم‌ ممكن‌ است‌ در 40-20 سالگی‌ ایجاد شوند)؛ توكسوپلاسموز حاد در فرد سالم‌؛ توكسوپلاسموز حاد در فرد دچار نقص‌ ایمنی‌ (افراد مبتلا به‌ ایدز یا سرطان‌ یا افرادی‌ كه‌ داروهای‌ سركوبگر ایمنی‌ مصرف‌ می‌كنند).
ـ علایم‌ شایع‌:
۱. معمولاً بدون‌ علامت‌ (90%-80% بیماران‌)
۲. تب‌
۳. تورم‌ غدد لنفاوی‌
۴. خستگی‌
۵. درد عضلانی‌
۶. گلودرد
۷. رتینیت‌ (التهاب‌ شبكیه‌)
۸. بثور (گاهی‌)
ـ علل‌ بیماری:
تك‌یاخته‌، توكسوپلاسما گوندی‌ كه‌ معمولاً به‌ یكی‌ از روش‌های‌ زیر منتقل‌ می‌گردد:
۱. انتقال‌ خون‌
۲. خوردن‌ گوشت‌های‌ كم‌پخته‌ شده‌ حیوانات‌ دچار عفونت‌
۳. زن‌ بارداری‌ كه‌ دچار عفونت‌ می‌گردد، می‌تواند آن‌ را به‌ كودك‌ به‌ دنیا نیامده‌اش‌ منتقل‌ كند (غالباً با اثرات‌ شدید).
۴. گربه‌های‌ حامل‌ میكروب‌ می‌توانند آن‌ را از مدفوع‌ خود دفع‌ كنند؛ انسان‌هایی‌ كه‌ با بی‌دقتی‌ به‌ فضله‌ گربه‌ دست‌ می‌زنند (یا پس‌ از دست‌ زدن‌ به‌ آن‌، دست‌ خود را نمی‌شویند)، ممكن‌ است‌ دچار عفونت‌ گردند. بچه‌های‌ كوچكی‌ كه‌ خاك‌ دچار عفونت‌ (آلوده‌ با مدفوع‌ سگ‌ یا گربه‌) را می‌خورند، ممكن‌ است‌ دچار عفونت‌ شوند.
ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:
۱. سركوب‌ ایمنی‌ در اثر بیماری‌ یا داروها
۲. تماس‌ با گربه‌ها
۳. تماده‌ كردن‌ نامناسب‌ غذا
ـ پیشگیری‌:
از خوردن‌ گوشت‌های‌ خام‌ یا كم‌پخته‌ شده‌ یا تخم‌مرغ‌های‌ نپخته‌ یا نوشیدن‌ شیر غیرپاستوریزه‌، خودداری‌ كنید. از روش‌های‌ مناسب‌ برای‌ آماده‌ كردن‌ و نگهداری‌ محصولات‌ گوشتی‌ استفاده‌ كنید. پس‌ از دست‌ زدن‌ به‌ گوشت‌های‌ خام‌، دست‌ها را با دقت‌ بشویید. زن‌ باردار در اوایل‌ بارداری‌ باید تحت‌ آزمون‌های‌ آزمایشگاهی‌ خون‌ قرار بگیرد تا معلوم‌ شود دارای‌ آنتی‌بادی‌ بر ضد توكسوپلاسموز است‌ یا خیر. باید در هفته‌های‌ 18-16 بارداری‌ نیز دوباره‌ آزمایش‌ شود تا معلوم‌ شود عفونت‌ را كسب‌ كرده‌ است‌ یا خیر و در صورت‌ مثبت‌ بودن‌، ممكن‌ است‌ سقط‌ درمانی‌ مدنظر قرار گیرد. افراد دچار نقص‌ ایمنی‌ و زنان‌ باردار باید از تماس‌ با مدفوع‌ گربه‌ خودداری‌ كنند. محوطه‌ بازی‌ كودكان‌ از جمله‌ جعبه‌های‌ شنی‌ را از مدفوع‌ سگ‌ و گربه‌ محفوظ‌ دارید.
ـ عواقب‌ مورد انتظار:
اكثر افراد دچار عفونت‌، علایمی‌ ندارند و افراد دچار علایم‌ خفیف‌ بدون‌ هیچ‌گونه‌ عارضه‌ متعاقبی‌ خود به‌ خود بهبود می‌یابند.
ـ عوارض‌ احتمالی‌:
۱. برای‌ زنان‌ باردار ـ وقتی‌ عفونت‌ در اوایل‌ بارداری‌ رخ‌ دهد: سقط‌، تولد مرده‌، اختلالات‌ مزمن‌ مختلف‌ (تشنج‌) و نقایص‌ تولد (كوری‌، كری‌) در نوزاد (ممكن‌ است‌ برخی‌ از آنها سال‌ها ظاهر نشوند). عفونت‌ اواسط‌ و اواخر بارداری‌ معمولاً اثرات‌ بدی‌ ندارد.
۲. برای‌ بیماران‌ دچار نقص‌ ایمنی‌ ـ آسیب‌ ریه‌ و قلب‌، التهاب‌ مغز، عود
۳. برای‌ بیمارانی‌ كه‌ دچار نقص‌ ایمنی‌ نیستند ـ به‌ ندرت‌ ممكن‌ است‌ التهاب‌ ریه‌ یا مغز ایجاد گردد. كودكان‌ كم‌سن‌تر (زیر 5 سال‌) ممكن‌ است‌ دچار التهاب‌ چشم‌ شوند.
ـ درمان‌:
تشخیص‌ شامل‌ شرح‌ حال‌ طبی‌، معاینه‌ فیزیكی‌ و بررسی‌های‌ آزمایشگاهی‌ خون‌ برای‌ تشخیص‌ عفونت‌ است‌. معمولاً برای‌ فرد سالم‌، غیرباردار و بدون‌ علامت‌ درمان‌ لازم‌ نیست‌. برای‌ كودك‌ زیر 5 سال‌ داروهایی‌ تجویز می‌گردد تا از عوارض‌ چشمی‌ پیشگیری‌ شود. زن‌ باردار ـ پزشك‌ شما در مورد درمان‌های‌ موجود، خطرات‌ و عواقب‌ مورد انتظار بحث‌ خواهد كرد. بیمار دچار نقص‌ ایمنی‌، درمان‌ با دارو صورت‌ می‌گیرد. نوزادان‌ دچار عفونت‌ با دارو درمان‌ می‌شوند (چه‌ با علامت‌ چه‌ بدون‌ علامت‌ زیرا میكروب‌ها می‌توانند پس‌ از تولد تكثیر یابند). در صورت‌ تجویز دارو برای‌ شما، پزشك‌ شما آزمون‌های‌ خونی‌ فراوانی‌ را برای‌ پایش‌ عوارض‌ جانبی‌ انجام‌ خواهد داد.
ـ داروها:
پیریمتامین‌، سولفادیازین‌ یا تری‌سولفاپیریمیدین‌ها به‌ مدت‌ 4-3 هفته‌ و اسید فولیك‌ برای‌ كاهش‌ عوارض‌ جانبی‌ پیریمتامین‌ غالباً تجویز می‌شوند. كورتیكواستروئیدها، در صورت‌ لزوم‌، برای‌ التهاب‌، سایر داروها هم‌اكنون‌ در حال‌ ارزیابی‌ هستند.
ـ فعالیت‌:
سطح‌ فعالیت‌ باتوجه‌ به‌ شدت‌ علایم‌ تعیین‌ خواهد شد.
ـ رژیم‌ غذائی‌:
رژیم‌ غذایی‌ خاصی‌ ندارد.
ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:
اگر شما یا كودكتان‌ علایم‌ توكسوپلاسموز را داشته‌ باشید. اگر پس‌ از تشخیص‌ و درمان‌ علایم‌ بدتر شوند یا بهبود نیابند. اگر شما دچار علایم‌ جدید و غیر قابل‌ توجیه‌ شده‌اید. داروهای‌ مورد استفاده‌ در درمان‌ ممكن‌ است‌ عوارض‌ جانبی‌ داشته‌ باشند.


همچنین مشاهده کنید